Τό ἔργο τῆς Μονῆς τόν 20ό αἰώνα.

Τό πολυσχιδές ἔργο πού ἄρχισε ἀπό τόν περασμένο αἰώνα, μέ πρωτοπόρους καί θεμελιωτές τούς θεσπίσαντες τοῦτο ἡγουμένους Φιλόθεο Α΄ καί Ἱερόθεο Α΄, συνεχίζεται ἀπαρασάλευτο καί εἶναι τοῦτο κυρίως πνευματικό, ἐθνικό καί κοινωνικό.

Α΄. Τό πνευματικό ἔργο.

1. Ἡ ἐκκλησιαστική τάξη. Ἡ Μονή ἀκολουθοῦσε στίς ἱερές ἀκολουθίες τό Ἱεροσολυμιτικό τυπικό τοῦ ἁγ. Σάββα τοῦ ἡγιασμένου, κατά τήν καθιερωθεῖσα καί στά μοναστήρια τοῦ Ἁγ. Ὄρους παλαιά τάξη. Κάθε Δευτέρα, Τετάρτη καί Παρασκευή γινόταν στίς 11 τό πρωΐ Παράκληση. Οἱ ἀκολουθίες ἄρχιζαν στίς 2 τά ξημερώματα καί τελείωναν ἀργά τό πρωΐ, ἐνῶ ἀγρυπνίες ἐτελοῦντο κατά τίς δεσποτικές καί θεομητορικές ἑορτές.

2. Ἡ ἐργασία. Κατά τίς ἐργάσιμες ἡμέρες οἱ μοναχοί δέν ἔμεναν ἀργοί, ἀλλά ἀποτελοῦσαν μιά κυψέλη, ὅπου ὁ κάθε μοναχός προσέφερε ἀνάλογα μέ τίς δυνατότητές του. Ἔτσι ὑπῆρχαν τά διακονήματα τοῦ γεωργοῦ, τοῦ γραμματέως, τοῦ μάγειρα, τοῦ φούρναρη, τοῦ οἰκονόμου, τοῦ κηπουροῦ, τοῦ μελισσοκόμου, τοῦ ὑποδηματοποιοῦ, τοῦ ράπτη, τοῦ ἁγιογράφου κ.ἄ.

3. Νηστεία καί ἐγκράτεια. Ἐπειδή ἡ ἐγκράτεια εἶναι ἀπό τίς μεγαλύτερες ἀρετές τοῦ ἀνθρώπου, στήν κοινή τράπεζα τῆς Μονῆς εἶχε ἀπαγορευτεῖ ἡ κρεωφαγία, καθώς καί τό λάδι κάθε Δευτέρα, Τετάρτη καί Παρασκευή καί ὅλες τίς κανονισμένες γιά ὅλους νηστεῖες τοῦ ἔτους. Οἱ μοναχοί προσήρχοντο δύο φορές τήν ἡμέρα στήν τράπεζα, ἐνῶ κατά τή διάρκεια τοῦ γεύματος ἄκουγαν ἀναγνώσματα ἀπό Συναξαριστές, Ἑρμηνεῖες Ἀποστόλων κ.ἄ.

Οἱ κανονισμοί αὐτοί τῆς τάξεως στήν τράπεζα, καθώς καί ἡ ἀπαγόρευση τῆς εἰσόδου στίς γυναῖκες, ἡ τήρηση τῶν νηστειῶν, ἡ ὑπακοή στόν ἡγούμενο, ὁ καταμερισμός τῶν ἐργασιῶν κ.ἄ. εἶχαν καθιερωθεῖ ἀπό τήν ἐποχή τῶν πρώτων ἡγουμένων Φιλοθέου Α΄ καί Ἱεροθέου Α΄, ὅταν οἱ ἴδιοι εἶχαν συντάξει τούς «Κανονισμούς τῆς Μονῆς».

4. Ἡ ἐξομολόγηση. Ἕνα ἀπό τά πρώτιστα καί τό κατ’ ἐξοχήν πνευματικό ἔργο τῆς Μονῆς ἦταν ἡ ἐξομολόγηση τῶν χριστιανῶν. Πόσες ψυχές δέν βρῆκαν ἀλήθεια θεραπεία τῶν παθῶν τους καί τήν ἐν Χριστῷ εἰρήνη φεύγοντας ἀπό τή Μονή, ἔπειτα ἀπό τήν ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν τους στούς κατά καιρούς πνευματικούς της;

Τό ἐθνικό καί κοινωνικό ἔργο

Στόν κοινωνικό καί ἐθνικό τομέα ἡ Μονή Λογγοβάρδας δέν ὑστέρησε καθόλου. Συνοπτικά ἀναφέρουμε ὅτι μοναχοί τῆς Μονῆς, μέ προτροπή τοῦ ἡγουμένου, πολέμησαν στήν Ἀλβανία. Δύο μοναχοί καταδικάστηκαν ἀπό Ἰταλικό στρατοδικεῖο γιά κατασκοπία σέ θάνατο καί σώθηκαν ἐκ θαύματος μέ τήν κατάρρευση τῆς Ἰταλίας. Σέ ὅλο τό διάστημα τῆς Κατοχῆς ἡ Μονή καί τά μετόχιά της ὑπῆρξαν κρησφύγετο Ἑλλήνων καί Ἄγγλων ἀξιωματικῶν. Καί, τέλος, μέ θαυμαστό τρόπο ὁ π. Φιλόθεος Ζερβάκος ἔσωσε μέ θαυματουργικό τρόπο τούς καταδικασμένους σέ θάνατο ἀπό τούς Γερμανούς 125 νέους τῆς Πάρου, μετά τήν ἐπιδρομή κομμάντος στό ἀεροδρόμιο τῶν Μαρμάρων.

Ἐπίσης, τό ἔργο τῆς φιλανθρωπίας ἡ Μονή τό ἐξασκοῦσε κατά τρόπο ἐξαιρετικό καί ἀποδοτικό, πάντα χωρίς τυμπανοκρουσίες. Στά παλαιότερα χρόνια, ὅταν ὑπῆρχε πείνα καί δυστυχία στήν Πάρο, τό μοναστήρι ἔφθανε ἀρωγό καί πρόθυμο πάντα νά προσφέρει ὑλική βοήθεια (σέ χρῆμα καί εἴδη) καί παράλληλα πνευματική καί ψυχική τροφή μέ τήν ἐξομολόγηση καί τίς νουθεσίες. Χαρακτηριστικά ἀναφέρουμε τά παραδείγματα τῆς ἄφιξης τῶν ἐξαθλιωμένων προσφύγων ἀπό τή Μικρά Ἀσία τό 1922, ὅπου 150 ἄτομα καθημερινῶς προμηθεύοντο ἀγαθά ἀπό τή Μονή, τήν περίοδο τοῦ Μεσοπολέμου (1920 – 1930), ἀλλά καί τήν περίοδο τῆς Κατοχῆς (1940 – 1944), ὅπου πλῆθος ἀνθρώπων γλύτωσαν ἀπό τόν ἐξ ἀσιτίας θάνατο λόγῳ τῆς προσφορᾶς τῆς Μονῆς.

Κλείνοντας τό σύντομο αὐτό ἱστορικό τῆς Μονῆς Λογγοβάρδας, πρέπει νά ἀναφέρουμε ἐπίσης ὅτι ἀπό τό 1937 ἕως τό 1975 περίπου, ἡ Μονή εἶχε καταστεῖ καλλιτεχνικό κέντρο, μέ ἀκμάζουσες τίς τέχνες τῆς ἁγιογραφίας καί τῆς βιβλιοδετικῆς, μέ φήμη πού ξεπέρασε τά ὅρια τῆς Πάρου, καθώς ἐπίσης ὅτι διέθετε ἀξιόλογη βιβλιοθήκη, πού περιέχει 4.000 περίπου βιβλία καί χειρόγραφους κώδικες, ὁ παλαιότερος τῶν ὁποίων χρονολογεῖται ἀπό τό 1699.