Τώρα, ἀγαπητοί μου, τώρα ποὺ ἕνα νέο ἔτος ἀνατέλλει στὸν ὁρίζοντα τῆς ἀνθρωπότητος, ἂς κάνουμε μερικὲς σκέψεις.
Ἐὰν ὑπῆρχε στὸν οὐρανὸ ἕνας ἐξώστης καὶ ἀπ᾽ ἐκεῖ μ᾽ ἕνα τηλεσκόπιο βλέπαμε τὸ σύμπαν, ὦ τότε! τὸ θέαμα ποὺ θὰ παρουσιαζόταν στὰ μάτια μας θὰ ἦταν καταπληκτικό. Θὰ βλέπαμε, ὄχι ἕνας ἥλιος, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὴ γῆ, ἀλλὰ πολλοὶ ἥλιοι, ἑκατομμύρια ἥλιοι, γαλαξίες, ἄστρα καὶ κομῆτες νὰ κινοῦνται στὸ ἄπειρο μὲ ἰλιγγιώδη ταχύτητα. Ὅλα ἐκτελοῦν κάποιο προορισμό, ποὺ γιὰ τὸ καθένα ἔχει ὁρίσει ὁ Δημιουργός.
* * *
Ναί! Ὅλα, ἀπὸ τὰ πιὸ μικρὰ ἕως τὰ πιὸ μεγάλα, ὅλα ἔχουν προορισμό. Τίποτε δὲν εἶναι τυχαῖο, τίποτε δὲν εἶνε ἄσκοπο. Καὶ ὁ ἄνθρωπος, ἔρωτᾶται, ὁ ἄνθρωπος, ποὺ εἶνε ἡ κορωνίδα τῆς δημιουργίας, δὲν ἔχει προορισμό; Ἡ λογικὴ μᾶς ὑποχρεώνει νὰ παραδεχθοῦμε, ὅτι καὶ ὁ ἄνθρωπος ἔχει προορισμό. Καὶ ποιός εἶνε ὁ προορισμὸς τοῦ ἀνθρώπου;
Ἀπαντᾷ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἡ Ἁγία Γραφή. Προορισμὸς τοῦ ἀνθρώπου εἶνε, τὸ «κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ» νὰ τὸ κάνῃ «καθ᾽ ὁμοίωσιν» (Γέν. 1,26). Νὰ ἐξυψωθῇ, νὰ μοιάσῃ μὲ τὸ Θεό. Ὁ προορισμὸς τοῦ ἀνθρώπου μὲ μιὰ λέξι, ὅπως λένε οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, εἶνε ἡ θέωσις. Καὶ αὐτὸς ὁ προορισμὸς ἐπιτυγχάνεται, ἐὰν ὁ ἄνθρωπος πιστέψῃ τὸ Χριστὸ ὡς Σωτήρα καὶ Λυτρωτὴ καὶ μιμηθῇ τὴν ἁγία του ζωή, ἐφαρμόσῃ τὶς θεῖες ἐντολές του, νικήσῃ τὶς κακίες καὶ τὰ πάθη, ἀποκτήσῃ τὶς εὐαγγελικὲς ἀρετὲς καὶ μάλιστα τὴν ἀγάπη, τὴν ἀγάπη στὸ Θεὸ καὶ τὴν ἀγάπη στὸν πλησίον. Μιμητὴς τοῦ Χριστοῦ ὁ ἄνθρωπος, γίνεται μικρόχριστος, μικρὸς θεός, ὄντως βασιλεὺς καὶ κυρίαρχος, εὐτυχὴς καὶ μακάριος, μέτοχος καὶ κληρονόμος τῆς αἰωνίου ζωῆς καὶ μακαριότητος.
Ναί! Αὐτὸς εἶνε ὁ προορισμὸς τοῦ ἀνθρώπου. Μεγάλος καὶ ὑψηλός. Καὶ γιὰ τὴν πραγματοποίησι τοῦ προορισμοῦ αὐτοῦ δίδεται στὸν ἄνθρωπο χρόνος. Μέσα δὲ στὸ διάστημα τοῦ χρόνου, ποὺ ἔχει ὁρίσει ὁ Θεός, καλεῖται ὁ Χριστιανὸς νὰ ἐργασθῇ πνευματικά. Ἔτσι ὁ χρόνος ἀξιοποιεῖται.
Ἀλλὰ γίνεται ἀπ᾽ ὅλους ἡ ἀξιοποίησι καὶ ἐκμετάλλευσι τοῦ χρόνου ὅπως θέλει ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος συνέστησε μιὰ ἀδιάλειπτη πνευματικὴ ἐργασία γιὰ τὴν ἠθικὴ τελειοποίησί μας, γιὰ τὴν ἐπιτυχία τοῦ προορισμοῦ μας; Δυστυχῶς τὸ μεγαλύτερο μέρος τῶν ἀνθρώπων δὲν κάνουμε καλὴ χρῆσι τοῦ χρόνου ποὺ μᾶς δίνει ὁ Θεός. «Μεριμνοῦμε καὶ τυρβάζουμε περὶ πολλά», ἐνῷ «ἑνός ἐστι χρεία» (Λουκ. 10,41-42). Τὸ δὲ «ἕνα» αὐτὸ εἶνε ὁ Χριστός, τὸ νὰ πιστέψουμε δηλαδὴ στὸ λόγο του καὶ νὰ ζήσουμε σύμφωνα μὲ τὶς θεῖες ἐντολές του.
Γιὰ ἄλλα ζητήματα, ποὺ εἶνε μικρότερης ἀξίας, οἱ ἄνθρωποι δίνουν μεγάλη σημασία στὸ χρόνο. Κοιτάζουν τὰ ρολόγια τους γιὰ νὰ εἶνε συνεπεῖς στὴν ὥρα τῆς ἐργασίας. Mετροῦν καὶ τὰ λεπτὰ τῆς ὥρας ἀκόμη. Γιατὶ ἡ πεῖρα διδάσκει, ὅτι καὶ τὰ λίγα λεπτὰ τῆς ὥρας ἔχουν τὴν ἀξία τους.
Θέλετε παραδείγματα; Λίγα λεπτὰ καθυστερήσεως καὶ ὁ ταξιδιώτης χάνει τὸ λεωφορεῖο. Λίγα λεπτὰ καθυστερήσεως καὶ ἡ αἴτησι γιὰ κάποιο ζήτημα θεωρεῖται ἐκπρόθεσμη. Λίγα λεπτὰ καὶ ὁ ἀσθενής, ποὺ εἶχε ἀνάγκη ἀμέσου ἰατρικῆς ἐπεμβάσεως, πεθαίνει. Λίγα λεπτὰ καθυστερήσεως γιὰ νὰ δοθεῖ τὸ κόκκινο φῶς καὶ ἡ ἁμαξοστοιχία συγκρούεται μὲ θλιβερὰ ἀποτελέσματα. Λίγα λεπτά… καὶ ὁ Ναπολέων, ποὺ περίμενε στρατιωτικὴ βοήθεια, χάνει τὴ μάχη τοῦ Βατερλὼ καὶ ἐξορίζεται στὴν Ἁγία Ἑλένη.
Ἀλλ᾽ ἐνῶ ὁ κόσμος –πλὴν τῶν ὀκνηρῶν– προκειμένου γιὰ ὑλικὰ συμφέροντα δεικνύεται ἐργατικός, ἐπιμελής, ταχὺς καὶ βιαστικός, γιὰ τὴν ἠθική του ὅμως καὶ πνευματικὴ τελειοποίησι παραμένει ἀμελής, ἀδιάφορος, καὶ ἀφήνει ὄχι λεπτά, ἀλλὰ καὶ ὧρες καὶ μέρες καὶ χρόνια νὰ φεύγουν πνευματικῶς ἀνεκμετάλλευτα. Κυνηγὸς σκιῶν καὶ ὄχι τῆς πραγματικότητος.
* * *
Ἐὰν γιὰ ἐπιτυχία ὑλικῶν πραγμάτων ἔχουν ἀξία τὰ λεπτὰ τῆς ὥρας, πόσο μᾶλλον γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωή! Πόσα μποροῦμε νὰ ἐνεργήσουμε κατὰ τὸ διάστημα τοῦ χρόνου! Ἀκριβὴς ἐκτέλεσι τῶν καθηκόντων, ἱερὲς σκέψεις, θερμὲς προσευχές, εἰλικρινὴς μετάνοια καὶ ἐξομολόγησι, ἀνάγνωσι Εὐαγγελίου, ἀκρόασι κηρυγμάτων, κατανυκτικὸς ἐκκλησιασμός, ἐπίσκεψι ἀσθενῶν, βοήθεια πασχόντων ἀδελφῶν, διάδοσι τοῦ Εὐαγγελίου… Νά μὲ τί μποροῦμε νὰ πλουτίσουμε τὸ χρόνο τῆς ζωῆς μας καὶ νὰ γίνουμε πλούσιοι, πνευματικῶς «μεγαλέμποροι», σύμφωνα μὲ τὴ θεόπνευστη προτροπὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ποὺ λέει· «Ἀδελφοί, βλέπετε πῶς ἀκριβῶς περιπατεῖτε, μὴ ὡς ἄσοφοι ἀλλ᾽ ὡς σοφοί, ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσιν» (Ἐφ. 5,15-16).
Ὤ πόσο πολύτιμος εἶναι ὁ χρόνος γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ἀθάνατης ψυχῆς μας! Ἕνας ἄνθρωπος, ποὺ ζῇ 70 χρόνια ἐδῶ στὸν πλανήτη μας, ἐὰν ὁ χρόνος αὐτὸς μετρηθῇ σὲ λεπτὰ τῆς ὥρας, ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς ἔζησε 36.792.000 λεπτά. Ἔζησε ἑκατομμύρια λεπτά! Ὤ, πόσα καλὰ θὰ μποροῦσε νὰ πράξῃ καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ γιὰ τὸν πλησίον του καὶ γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα ἐν γένει!
Ἀλλὰ ἰδίως τὴν πρωτοχρονιά, κι ἄλλα πολλά. Ἀλλοίμονο! Γιὰ τὸ διάβολο ὅλος ὁ χρόνος. Γιὰ τὸ Χριστό; Οὔτε ἕνα λεπτὸ τῆς ὥρας!
* * *
Οἱ μόνοι ποὺ εἶνε σὲ θέσι νὰ ἐκτιμήσουν τὴν ἀξία τοῦ χρόνου εἶνε ἐκεῖνοι, ποὺ πέθαναν ἀμετανόητοι γιὰ ὅσα κακὰ ἔκαναν ἐδῶ στὴ γῆ καὶ τώρα βρίσκονται στὸν ἄλλο κόσμο, ποὺ δὲν εἶνε παραμύθι, εἶνε μιὰ σκληρὴ πραγματικότητα. Ἐὰν ἦταν δυνατὸν νὰ ρωτηθῇ ἕνας ἀπ᾽ αὐτοὺς τί θέλει, τίποτ᾽ ἄλλο δὲν θὰ ζητοῦσε, οὔτε πλούτη οὔτε αἰσχροὺς ἔρωτες οὔτε τιμὲς καὶ ἀξιώματα οὔτε τίποτε ἄλλο ἀπ᾽ αὐτὰ ποὺ κυνηγοῦν οἱ ἄνθρωποι ἐδῶ στὴ γῆ, ἀλλὰ ἕνα καὶ μόνο θὰ ζητοῦσε ἀπὸ τὸ Θεό· ἕνα λεπτὸ τῆς ὥρας! Ναί, ἕνα λεπτὸ τῆς ὥρας. Διότι καὶ ἕνα λεπτὸ τῆς ὥρας φτάνει γιὰ νὰ πῇ ὁ ἁμαρτωλὸς ἕνα λόγο μετανοίας, σὰν ἐκεῖνο ποὺ εἶπε μέσα σ᾽ ἕνα λεπτὸ ὁ λῃστὴς στὸ σταυρό· «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23,42).
Ἀδελφοί μου! Νέο ἔτος, νέα παράτασι ζωῆς. Μὴ σπαταλᾶτε τὸ χρόνο σας. Μὴ καῖτε τὰ λεπτὰ τοῦ χρόνου. Ὁ χρόνος εἶναι ἀνεκτίμητος. Φεύγει καὶ δὲν ἐπιστρέφει πιά. «Χρόνου φείδου».
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(ἐπισκοπικὴ ἐγκύκλιος 371/1-1-1983 πρὸς κλῆρον καὶ λαόν)