Αναγνώσματα Περιτομής του Κυρίου και του Μεγάλου Βασιλείου (1/1/2023) και Πατερικά Θησαυρίσματα

Η ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΣΑΡΚΑ ΠΕΡΙΤΟΜΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

Προς Κολοσσαείς, κεφάλαιο Β΄, εδάφια 8-12

      ⁸Βλέπετε μή τις ὑμᾶς ἔσται ὁ συλαγωγῶν διὰ τῆς φιλοσοφίας καὶ κενῆς ἀπάτης, κατὰ τὴν παράδοσιν τῶν ἀνθρώπων, κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου καὶ οὐ κατὰ Χριστόν· ⁹ ὅτι ἐν αὐτῷ κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς, ¹⁰ καὶ ἐστὲ ἐν αὐτῷ πεπληρωμένοι, ὅς ἐστιν ἡ κεφαλὴ πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας, ¹¹ ἐν ᾧ καὶ περιετμήθητε περιτομῇ ἀχειροποιήτῳ ἐν τῇ ἀπεκδύσει τοῦ σώματος τῶν ἁμαρτιῶν τῆς σαρκός, ἐν τῇ περιτομῇ τοῦ Χριστοῦ, ¹² συνταφέντες αὐτῷ ἐν τῷ βαπτίσματι, ἐν ᾧ καὶ συνηγέρθητε διὰ τῆς πίστεως τῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐγείραντος αὐτὸν ἐκ τῶν νεκρῶν.

Ερμηνευτική απόδοση Παν. Τρεμπέλα

     ⁸ Προσέχετε μήπως σας εξαπατήσει κανείς με την ψευδοφιλοσοφία και την απάτη που είναι άδεια από ωφέλιμο περιεχόμενο και στηρίζεται όχι σε θεία αποκάλυψη αλλά στην παράδοση των ανθρώπων. Αυτή είναι φτιαγμένη σύμφωνα με τη στοιχειώδη και παιδαριώδη θρησκευτική διδασκαλία του πλανεμένου κόσμου και όχι σύμφωνα με τη διδασκαλία του Χριστού.  ⁹ Μείνετε σταθεροί στη διδασκαλία του Χριστού· διότι μέσα στον Χριστό κατοικεί ολόκληρη η θεότητα σωματικώς, δηλαδή μέσα στο σώμα και την ανθρώπινη φύση που προσέλαβε με τη σάρκωσή Του. ¹⁰ Κι εσείς ενωμένοι με Αυτόν είστε πλημμυρισμένοι από τις χάριτές Του. Αυτός είναι η κεφαλή και η αιτία κάθε αρχής και εξουσίας αγγέλων και ανθρώπων. ¹¹ Έχοντας κοινωνία μαζί Του περιτμηθήκατε με πνευματική περιτομή, που δεν γίνεται από χέρι ανθρώπινο, όπως η ιουδαϊκή περιτομή, αλλά ενεργείται από το Άγιο Πνεύμα. Και η περιτομή αυτή συνίσταται στο γδύσιμο και την αποβολή του σώματος που ήταν υποδουλωμένο στις αμαρτίες της σάρκας. Και το γδύσιμο αυτό δεν έγινε με την κατακοπή του σώματος, αλλά είναι η περιτομή που λάβατε από τον Χριστό, ¹² όταν θαφτήκατε μαζί Του στο βάπτισμα.

Η  ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΣΑΡΚΑ ΠΕΡΙΤΟΜΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

Κατά Λουκάν, κεφάλαιο Β΄, εδάφια 20-21 και 40-52

    ²⁰ Καὶ ὑπέστρεψαν οἱ ποιμένες δοξάζοντες καὶ αἰνοῦντες τὸν Θεὸν ἐπὶ πᾶσιν οἷς ἤκουσαν καὶ εἶδον καθὼς ἐλαλήθη πρὸς αὐτούς. ²¹ Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι ὀκτὼ τοῦ περιτεμεῖν τὸ παιδίον, καὶ ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿Ιησοῦς, τὸ κληθὲν ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου πρὸ τοῦ συλληφθῆναι αὐτὸν ἐν τῇ κοιλίᾳ.

    ⁴⁰ Τὸ δὲ παιδίον ηὔξανε καὶ ἐκραταιοῦτο πνεύματι πληρούμενον σοφίας, καὶ χάρις Θεοῦ ἦν ἐπ᾿ αὐτό.⁴¹ Καὶ ἐπορεύοντο οἱ γονεῖς αὐτοῦ κατ᾿ ἔτος εἰς ῾Ιερουσαλὴμ τῇ ἑορτῇ τοῦ πάσχα. ⁴² Καὶ ὅτε ἐγένετο ἐτῶν δώδεκα, ἀναβάντων αὐτῶν εἰς ῾Ιεροσόλυμα κατὰ τὸ ἔθος τῆς ἑορτῆς ⁴³ καὶ τελειωσάντων τὰς ἡμέρας, ἐν τῷ ὑποστρέφειν αὐτοὺς ὑπέμεινεν ᾿Ιησοῦς ὁ παῖς ἐν ῾Ιερουσαλήμ, καὶ οὐκ ἔγνω ᾿Ιωσὴφ καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ. ⁴⁴ Νομίσαντες δὲ αὐτὸν ἐν τῇ συνοδίᾳ εἶναι ἦλθον ἡμέρας ὁδὸν καὶ ἀνεζήτουν αὐτὸν ἐν τοῖς συγγενέσι καὶ ἐν τοῖς γνωστοῖς· ⁴⁵ καὶ μὴ εὑρόντες αὐτὸν ὑπέστρεψαν εἰς ῾Ιερουσαλὴμ ζητοῦντες αὐτόν. ⁴⁶ Καὶ ἐγένετο μεθ᾿ ἡμέρας τρεῖς εὗρον αὐτὸν ἐν τῷ ἱερῷ καθεζόμενον ἐν μέσῳ τῶν διδασκάλων καὶ ἀκούοντα αὐτῶν καὶ ἐπερωτῶντα αὐτούς· ⁴⁷Ἐξίσταντο δὲ πάντες οἱ ἀκούοντες αὐτοῦ ἐπὶ τῇ συνέσει καὶ ταῖς ἀποκρίσεσιν αὐτοῦ. ⁴⁸ Καὶ ἰδόντες αὐτὸν ἐξεπλάγησαν, καὶ πρὸς αὐτὸν ἡ μήτηρ αὐτοῦ εἶπε· τέκνον, τί ἐποίησας ἡμῖν οὕτως; Ἰδοὺ ὁ πατήρ σου κἀγὼ ὀδυνώμενοι ἐζητοῦμέν σε. ⁴⁹ Καὶ εἶπε πρὸς αὐτούς· τί ὅτι ἐζητεῖτέ με; Οὐκ ᾔδειτε ὅτι ἐν τοῖς τοῦ πατρός μου δεῖ εἶναί με; ⁵⁰ Καὶ αὐτοὶ οὐ συνῆκαν τὸ ῥῆμα ὃ ἐλάλησεν αὐτοῖς. ⁵¹ Καὶ κατέβη μετ᾿ αὐτῶν καὶ ἦλθεν εἰς Ναζαρέτ, καὶ ἦν ὑποτασσόμενος αὐτοῖς. Καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ διετήρει πάντα τὰ ρήματα ταῦτα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς. ⁵² Καὶ ᾿Ιησοῦς προέκοπτε σοφίᾳ καὶ ἡλικίᾳ καὶ χάριτι παρὰ Θεῷ καὶ ἀνθρώποις.

 Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα 

     ²⁰ Και οι ποιμένες γύρισαν πίσω στο ποίμνιό τους και δόξαζαν και υμνολογούσαν τον Θεό για όλα όσα άκουσαν από τον άγγελο και είδαν τα μάτια τους όταν πήγαν στη Βηθλεέμ, και τα οποία ήταν ακριβώς όπως τους τα είπε ο άγγελος. ²¹ Και όταν συμπληρώθηκαν οι οκτώ ημέρες για να γίνει στο παιδί η περιτομή, του έκαναν περιτομή, για να επιβεβαιωθεί και με την πράξη αυτή ότι ήταν γνήσιος απόγονος του Αβραάμ. Και του δόθηκε το όνομα Ιησούς, όπως δηλαδή το είχε ονομάσει ο άγγελος προτού ακόμα συλληφθεί το παιδί στην κοιλιά της μητέρας του.

      ⁴⁰ Το παιδί στο μεταξύ μεγάλωνε στο σώμα. Και η θεότητα, με την οποία ήταν ενωμένο, ενίσχυε τις διανοητικές και πνευματικές του δυνάμεις. Και καθώς η ηλικία του προχωρούσε, εκδήλωνε σταδιακά την σοφία που σε τέλειο  βαθμό τού είχε μεταδώσει εξαρχής η θεία Του φύση. Και ήταν πάνω του η χάρις του Θεού, η οποία το ενίσχυε σε όλες τις αρετές και το φύλαγε από κάθε αμαρτία, διευθύνοντας την ομαλή και απρόσκοπτη ανάπτυξή του.

       ⁴¹ Κάθε χρόνο οι γονείς του Ιησού πήγαιναν στην Ιερουσαλήμ για την εορτή του Πάσχα, όπως όλοι οι ευσεβείς Ισραηλίτες. ⁴² Όταν λοιπόν το παιδί έγινε δώδεκα ετών, και ανέβηκαν αυτοί στα Ιεροσόλυμα σύμφωνα με τη συνήθεια που είχε καθιερωθεί από το νόμο για την εορτή, το πήραν κι αυτό μαζί τους. ⁴³ Και όταν συμπληρώθηκαν οι ημέρες της παραμονής τους στα Ιεροσόλυμα και επέστρεφαν στην πατρίδα τους, ο μικρός Ιησούς έμεινε πίσω στην Ιερουσαλήμ. Αυτό όμως δεν το αντιλήφθηκαν ο Ιωσήφ και η μητέρα του παιδιού. ⁴⁴ Κι επειδή νόμισαν ότι αυτός ήταν στο καραβάνι των προσκυνητών, προχώρησαν μιας ημέρας δρόμο. Και το απόγευμα ζητούσαν να τον βρουν ανάμεσα στους συγγενείς και τους γνωστούς τους. ⁴⁵ Κι επειδή δεν τον βρήκαν, γύρισαν πίσω στην Ιερουσαλήμ, και στο δρόμο ζητούσαν να τον βρουν ρωτώντας και τους προσκυνητές που συναντούσαν.

     ⁴⁶ Όταν τελικά επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ ύστερα από τρεις ημέρες από τότε που είχαν αναχωρήσει από εκεί χωρίς τον Ιησού, τον βρήκαν στον ιερό περίβολο του Ναού να κάθεται ανάμεσα στους διδασκάλους, και να τους ακούει και να τους ρωτά για σπουδαία ζητήματα, ασυνήθιστα για την ηλικία του. ⁴⁷ Κι όλοι όσοι Τον άκουγαν απορούσαν και θαύμαζαν για την εξαιρετική νοημοσύνη Του και για τις απαντήσεις που έδινε. ⁴⁸ Μόλις Τον είδαν ο Ιωσήφ και η Μαρία, καταλήφθηκαν από έκπληξη, διότι για πρώτη φορά ο μικρός Ιησούς φαινόταν να μη σκέπτεται την ανησυχία που θα τους προκαλούσε η καθυστέρηση αυτή. Και η μητέρα του τού είπε: «Παιδί μου, γιατί μας το έκανες αυτό έτσι κι έμεινες πίσω; Ιδού, ο πατέρας σου κι εγώ με πόνο και λαχτάρα σε ζητούσαμε». ⁴⁹ Και ο Ιησούς τους είπε: «Γιατί ζητούσατε να με βρείτε; Δεν ξέρατε ότι πρέπει να βρίσκομαι στο σπίτι του Πατέρα μου; Δεν έπρεπε λοιπόν να ανησυχείτε, ούτε υπήρχε λόγος να με αναζητείτε νομίζοντας ότι χάθηκα».  ⁵⁰ Αυτοί όμως δεν κατάλαβαν τα λόγια αυτά που τους είπε, διότι δεν ήξεραν ακόμη ότι ο Ιησούς είχε και τη θεία φύση και ήταν ο Υιός του Θεού και συνεπώς δικαιούνταν να ονομάσει τον ναό πατρική κατοικία Του.

    ⁵¹ Έπειτα ο Ιησούς κατέβηκε μαζί τους από τα Ιεροσόλυμα και ήλθε στη Ναζαρέτ. Και εξακολουθούσε ως υπάκουο παιδί να υποτάσσεται σε αυτούς. Η μητέρα Tου μάλιστα διατηρούσε τα λόγια και τα γεγονότα αυτά στη μνήμη της, βαθιά χαραγμένα στην καρδιά της. ⁵² Και ο Ιησούς βαθμιαία και προοδευτικά εκδήλωνε την θεία σοφία που εξαρχής είχε. Επίσης αναπτυσσόταν και σωματικά. Και σταδιακά απεκάλυπτε την χάρη που Του είχε δώσει εξαρχής ο Θεός, ο Οποίος εκδήλωνε την εύνοιά Tου σε Αυτόν. Κατά το μέτρο δηλαδή της σωματικής αυξήσεως και αναπτύξεώς Του απεκάλυπτε περισσότερο την ενίσχυση και την ευλογία που ο Θεός εξέχυνε πάνω στην ανθρώπινη φύση Του ήδη από τη σύλληψή Του. Αλλά και οι άνθρωποι έβρισκαν σε Αυτόν ολοένα και περισσότερο έκτακτα και ασυνήθιστα χαρίσματα σοφίας, καλοσύνης και αρετής.

Η ΚΑΤΑ ΣΑΡΚΑ ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΑΣ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ [: Κολ.2,8-12]

EΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ  ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

[Υπομνηματισμός των εδαφίων Κολ.2,6-15]

«῾Ως οὖν παρελάβετε τὸν Χριστὸν ᾿Ιησοῦν τὸν Κύριον, ἐν αὐτῷ περιπατεῖτε,  ἐρριζωμένοι καὶ ἐποικοδομούμενοι ἐν αὐτῷ καὶ βεβαιούμενοι ἐν τῇ πίστει καθὼς ἐδιδάχθητε, περισσεύοντες ἐν αὐτῇ ἐν εὐχαριστίᾳ(: Όπως λοιπόν σας το δίδαξε ο Επαφράς και εσείς το αποδεχθήκατε ότι ο αληθινός Χριστός είναι ο Ιησούς ο Κύριος, έτσι ακριβώς να εξακολουθείτε να ζείτε και να πορεύεστε. Να εξακολουθείτε να μένετε στερεά ριζωμένοι και να οικοδομείστε πάνω στον Χριστό, αποκτώντας μεγαλύτερη βεβαιότητα για την πίστη, όπως ακριβώς τη διδαχθήκατε. Και έτσι να προοδεύετε περισσότερο στην πίστη και να ευχαριστείτε τον Θεό που σας χάρισε τον φωτισμό της)»[Κολ.2,6-7].

     Πάλι προλαβαίνει αυτούς με τη δική του μαρτυρία, λέγοντας: «Όπως λοιπόν παραλάβατε». «Τίποτα το άγνωστο», λέγει, «δεν παρουσιάζουμε· ούτε και εσείς(:που το αποδεχτήκατε)»· «ἐν αὐτῷ περιπατεῖτε (:μέσα στη δική Του διδασκαλία να εξακολουθείτε να ζείτε και να πορεύεστε)», διότι Αυτός είναι η οδός που οδηγεί στον Πατέρα. Μην πιστεύετε στους αγγέλους· δεν οδηγεί εκεί αυτή η οδός.

     «ἐρριζωμένοι(:Να εξακολουθείτε να μένετε στερεά ριζωμένοι)»· δηλαδή στερεωμένοι σταθερά. «Να μην πολιτεύεστε άλλοτε έτσι και άλλοτε διαφορετικά, αλλά στηριζόμενοι σταθερά, διότι αυτό που είναι σταθερά στηριγμένο δεν θα μετακινηθεί ποτέ». Βλέπεις ότι αναφέρει τις λέξεις με την κύρια σημασία τους· «καὶ ἐποικοδομούμενοι ἐν αὐτῷ(:και να οικοδομείστε πάνω στον Χριστό)», δηλαδή, φθάνοντας με το λογικό σε Αυτόν. «Καὶ βεβαιούμενοι ἐν τῇ πίστει(:Αποκτώντας μεγαλύτερη βεβαιότητα για την πίστη)»· δηλαδή «να κατέχετε Αυτόν, σαν να οικοδομείστε επάνω σε θεμέλιο». Παρουσιάζει αυτούς να έχουν πέσει, διότι το «ἐποικοδομούμενοι», αυτό σημαίνει· διότι η πίστη είναι πραγματικά οικοδομή και χρειάζεται και ισχυρό θεμέλιο και σταθερό κτίσιμο, εφόσον και αν δεν κτίσει κανείς με ασφάλεια, κλονίζεται, και αν με ασφάλεια και όχι σε σταθερό θεμέλιο, δεν στέκεται πλέον. «Καθὼς ἐδιδάχθητε(:Όπως ακριβώς τη διδαχθήκατε)». Πάλι το «καθώς», που σημαίνει ότι τίποτε το νέο δεν λέγει. «περισσεύοντες ἐν αὐτῇ(:και έτσι να προοδεύετε περισσότερο στην πίστη)», λέγει, «ἐν εὐχαριστίᾳ(:και να ευχαριστείτε τον Θεό που σας χάρισε τον φωτισμό της)». Αυτό είναι πράγματι δείγμα ευγνωμόνων ανθρώπων. «Δεν λέγω απλώς να ευχαριστείτε, αλλά πάρα πολύ, περισσότερο από ό,τι μάθατε, και εάν είναι δυνατό, με μεγάλη φιλοτιμία».

     «Βλέπετε μή τις ὑμᾶς ἔσται ὁ συλαγωγῶν (:Προσέχετε μήπως σας εξαπατήσει κανείς)»[Κολ.2,8]. Βλέπεις πώς έδειξε ότι υπάρχει κλέπτης και ξένος και επιτίθεται σιγά- σιγά; Ήδη λοιπόν παρουσίασε αυτόν να έχει επιτεθεί. «Προσέχετε». Και σωστά είπε: «Να μην σας εξαπατήσει». Όπως ακριβώς όταν κανείς σκάπτει από κάτω το έδαφος δεν αντιλαμβάνεται τίποτε και εκείνο υποχωρεί, έτσι και εσείς προσέχετε, διότι αυτό είναι το έργο εκείνου, το να μη γίνεται δηλαδή καθόλου αντιληπτός. Όπως δηλαδή ενώ κάποιος χάνει κάτι καθημερινά, ακούει να του λέγουν πρόσεχε μήπως υπάρχει κάποιος που σε κλέπτει.

     Και φανερώνει και την οδό· «από αυτήν», λέγει, «την οδό»· σαν να λέγαμε, από αυτό εδώ το δωμάτιο· «διὰ τῆς φιλοσοφίας(:με την ψευδοφιλοσοφία)», λέγει. Έπειτα, επειδή φαίνεται ότι είναι αξιόλογο το μέσο της φιλοσοφίας, πρόσθεσε: «καὶ κενῆς ἀπάτης (:και την απάτη που είναι άδεια από ωφέλιμο περιεχόμενο)»· διότι υπάρχει και καλή απάτη, με την οποία έχουν εξαπατηθεί πολλοί και την οποία ούτε καν απάτη πρέπει να ονομάζουμε. Για την απάτη αυτή ο Ιερεμίας λέγει: «Ἠπάτησάς με, Κύριε, καὶ ἠπατήθην, ἐκράτησας καὶ ἠδυνάσθης· ἐγενόμην εἰς γέλωτα, πᾶσαν ἡμέραν διετέλεσα μυκτηριζόμενος (: Με εξαπάτησες, Κύριε, διότι κατά την κλήση μου στο προφητικό έργο δεν μου ανάφερες τις δυσκολίες και τους κινδύνους που θα αντιμετώπιζα· ενώ μάλιστα μου υποσχέθηκες βοήθεια, δεν με βοήθησες. Με εξαπάτησες, και εγώ εξαπατήθηκα αποδεχόμενος την κλήση. Επέμεινες στην άποψή Σου και, ως παντοδύναμος που είσαι, υπερίσχυσε η γνώμη Σου, χωρίς εγώ να μπορώ να αντισταθώ. Ιδού, όμως, ότι έγινα αντικείμενο γέλωτος, όλη την ημέρα δέχομαι ειρωνείες και χλευασμούς)» [Ιερ.20,7]. Εγώ όμως δεν πείθομαι, διότι αυτό δεν πρέπει να το ονομάζουμε ούτε καν απάτη, αφού και τον πατέρα του εξαπάτησε ο Ιακώβ, όμως αυτό δεν ήταν απάτη, αλλά οικονομία.

    «Διὰ τῆς φιλοσοφίας(:με την ψευδοφιλοσοφία)», λέγει, «καὶ κενῆς ἀπάτης κατὰ τὴν παράδοσιν τῶν ἀνθρώπων, κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου καὶ οὐ κατὰ Χριστόν(: και την απάτη που είναι άδεια από ωφέλιμο περιεχόμενο και στηρίζεται όχι σε θεία αποκάλυψη, αλλά στην παράδοση των ανθρώπων, σύμφωνα με τη στοιχειώδη και παιδαριώδη θρησκευτική διδασκαλία του πλανεμένου κόσμου και όχι σύμφωνα με τη διδασκαλία του Χριστού)»[Κολ.2,8]. Ελέγχει πρώτα από όλα τη διάκριση των ημερών, λέγοντας «στοιχεῖα τοῦ κόσμου» τον ήλιο και τη σελήνη, όπως και στην προς του Γαλάτες επιστολή του έλεγε: «Νῦν δὲ γνόντες Θεόν, μᾶλλον δὲ γνωσθέντες ὑπὸ Θεοῦ, πῶς ἐπιστρέφετε πάλιν ἐπὶ τὰ ἀσθενῆ καὶ πτωχὰ στοιχεῖα, οἷς πάλιν ἄνωθεν δουλεύειν θέλετε; ἡμέρας παρατηρεῖσθε καὶ μῆνας καὶ καιροὺς καὶ ἐνιαυτούς; (:Τώρα όμως που γνωρίσατε τον αληθινό Θεό, ή, για να πω καλύτερα, τώρα που σας γνώρισε ο Θεός ως παιδιά Του, πώς επιστρέφετε πάλι στη στοιχειώδη και ατελή θρησκευτική διδασκαλία, που είναι φτωχή, αδύνατη και ανίκανη να σας σώσει; Και θέλετε να υποδουλωθείτε σε αυτήν πάλι τώρα από την αρχή, όπως παλιότερα; Έτσι καταντήσατε να τηρείτε εκείνες τις μέρες της εβδομάδας που τηρούν και οι Εβραίοι, και τις εορτές κάθε μήνα και τις εορταστικές περιόδους και τις εορτές των εορτών)»[Γαλ.4,9]. Και δεν είπε «διακρίσεις ημερών», αλλά «ολοκλήρου του παρόντος κόσμου»(«στοιχεῖα τοῦ κόσμου»), για να δείξει τη μηδαμινή του αξία. Εάν λοιπόν ο παρών κόσμος δεν αξίζει τίποτε, πολύ περισσότερο και τα στοιχεία του.

    Αφού έδειξε πρώτα τα όσα έχουν ευεργετηθεί, τα όσα έχουν απολαύσει, τότε προσθέτει την κατηγορία, για να την παρουσιάσει πιο μεγάλη και να κερδίσει αυτούς που τον ακούν. Το ίδιο κάνουν και οι προφήτες πάντοτε· παρουσιάζουν προηγουμένως τις ευεργεσίες και ύστερα μεγαλώνουν την κατηγορία, όπως ακριβώς ο Ησαΐας λέγει: «Υἱοὺς ἐγέννησα καὶ ὕψωσα, αὐτοὶ δέ με ἠθέτησαν (:Υιούς γέννησα  και τους ανέδειξα ανυψώνοντάς τους· αυτοί όμως με αρνήθηκαν)»[Ησ. 1,2]. Και πάλι: «Λαός μου, τί ἐποίησά σοι ἢ τί ἐλύπησά σε ἢ τί παρηνώχλησά σοι;(:Λαέ μου, τι κακό σου έκανα, ή σε τι σε λύπησα ή σε τι σε ενόχλησα, ώστε να φέρεσαι τόσο εχθρικά απέναντι σε Εμένα;)» [Μιχ.6,3]· και ο Δαβίδ, όπως όταν λέγει: «Ἐν θλίψει ἐπεκαλέσω με, καὶ ἐρρυσάμην σε· ἐπήκουσά σου ἐν ἀποκρύφῳ καταιγίδος, ἐδοκίμασά σε ἐπὶ ὕδατος ἀντιλογίας(: Με επικαλέστηκες όταν βρισκόσουνα σε θλίψη και καταπίεση και σε ελευθέρωσα, και επάνω στο όρος Χωρήβ, κρυμμένος στον γνόφο και τις βροντές μιας σφοδρής θύελλας, σε επάκουσα. Σε δοκίμασα και φάνηκες ποιος είσαι στην έρημο Ραφιδείν, στο “ύδωρ της αντιλογίας”, όταν σε άφησα να διψάσεις λίγο και άρχισες αμέσως  να γογγύζεις και να αντιλέγεις ενάντια σε Εμένα)»[Ψαλμ.80,8]· και πάλι: «Ἐγὼ γὰρ εἰμι Κύριος ὁ Θεός σου ὁ ἀναγαγών σε ἐκ γῆς Αἰγύπτου· πλάτυνον τὸ στόμα σου, καὶ πληρώσω αὐτό(: Διότι Εγώ είμαι Κύριος ο Θεός σου, ο Οποίος σε ανέβασα στη γη της επαγγελίας από τη χώρα της Αιγύπτου. Άνοιξε πλατύ το στόμα σου και θα το γεμίσω. Οποιαδήποτε σωματική σου ανάγκη και οποιοδήποτε πνευματικό σου πόθο, θα σου τα ικανοποιήσω πλήρως)»[Ψαλμ.80,11]. Και παντού θα βρεις να συμβαίνει έτσι.

     «Και βέβαια οπωσδήποτε δεν έπρεπε να πείθεστε και αν ακόμη σας έλεγαν κάτι, τώρα όμως πρέπει, αφού δεν δεχτήκατε ευεργεσίες, να αποφεύγετε εκείνα». «Καὶ οὐ κατὰ Χριστόν(:Και όχι σύμφωνα με τη διδασκαλία του Χριστού)», λέγει[Κολ.2,8]. «Και οπωσδήποτε βέβαια, και αν ακόμη έτσι είχε το πράγμα, ώστε να μπορείτε να είστε εξ ημισείας δούλοι και σε αυτόν και σε εκείνον, ούτε έτσι έπρεπε· τώρα όμως δεν σας αφήνει να πολιτεύεστε σύμφωνα με την διδασκαλία του Χριστού». Εκεί οδηγούν αυτά. Αφού προηγουμένως κλόνισε τις ελληνικές αντιλήψεις, στη συνέχεια ανατρέπει τις ιουδαϊκές· διότι πραγματικά Έλληνες και Ιουδαίοι διακήρυτταν πάρα πολλά, οι πρώτοι ορμώμενοι από τη φιλοσοφία και οι άλλοι από τον μωσαϊκό νόμο.

    Πρώτα λοιπόν επιτίθεται σε αυτούς, όπου είναι πιο μεγάλη η κατηγορία. Πώς όχι σύμφωνα με τη διδασκαλία του Χριστού; «Ὅτι ἐν αὐτῷ κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς, καὶ ἐστὲ ἐν αὐτῷ πεπληρωμένοι, ὅς ἐστιν ἡ κεφαλὴ πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας(:Μείνετε σταθεροί στη διδασκαλία του Χριστού· διότι μέσα στον Χριστό κατοικεί ολόκληρη η θεότητα σωματικώς, δηλαδή μέσα στο σώμα και την ανθρώπινη φύση που προσέλαβε με τη σάρκωσή Του. Και εσείς ενωμένοι με Αυτόν είστε πλημμυρισμένοι από τις χάριτές Του. Αυτός είναι η κεφαλή και η αιτία κάθε αρχής και εξουσίας αγγέλων και ανθρώπων)»[Κολ.2,9-10]. Πρόσεξε πώς στην κατηγορία αυτών καταρρίπτει εκείνο, θέτοντας πρώτα τη λύση και ύστερα την αντίθεση. Πραγματικά δεν υποπτεύεται κανείς αυτή τη λύση, και περισσότερο τη δέχεται ο ακροατής, επειδή δεν επιδιώκει τούτο εκείνος που τα λέγει αυτά· διότι εκεί φιλονικεί να μην ηττηθεί, εδώ όμως όχι. «Διότι μέσα σε Αυτόν», λέγει, «κατοικεί». Δηλαδή, διότι μέσα σε Αυτόν βρίσκεται ο Θεός.

    Αλλά για να μη νομίσεις ότι Αυτός έχει περιοριστεί μέσα σε σώμα, λέγει: «Κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς, καὶ ἐστὲ ἐν αὐτῷ πεπληρωμένοι(:Μη λησμονείτε ποτέ ότι στον Χριστό, μέσα στο Σώμα Του, μέσα στην ανθρώπινή Του φύση, την οποία δια της σαρκώσεως προσέλαβε, κατοικεί ολόκληρη η θεότητα. Άλλωστε και εσείς είστε δι’ Αυτού γεμάτοι με πλήθος από ανεκτίμητα χαρίσματα)».Άλλοι ισχυρίζονται ότι την εκκλησία εννοεί ότι είναι πλήρης από τη θεότητα Αυτού, καθώς λέγει αλλού: «Ἣτις ἐστὶ τὸ σῶμα αὐτοῦ, τὸ πλήρωμα τοῦ τὰ πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου (:Η Εκκλησία είναι το σώμα Του, το συμπλήρωμα του Χριστού ως ανθρώπου˙ συμπλήρωμα του Χριστού, ο Οποίος ως Θεός γεμίζει τα πάντα ικανοποιώντας όλες τις ανάγκες τους, και παρέχει σε κάθε δημιούργημά Του ό,τι του χρειάζεται)» [Εφ.1,23]· το δε «σωματικῶς» εδώ σημαίνει όπως στην κεφαλή το σώμα.

     Πώς λοιπόν δεν πρόσθεσε «η οποία είναι η Εκκλησία;». Μερικοί λέγουν ότι για τον Πατέρα το λέγει, ότι δηλαδή το πλήρωμα της Θεότητος κατοικεί μέσα σε Αυτόν. Πρώτα, γιατί το κατοικεῖν δεν λέγεται κυριολεκτικά για τον Θεό, και δεύτερον, γιατί το πλήρωμα δεν είναι αυτό που δέχεται· «Τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς, ἡ οἰκουμένη καὶ πάντες οἱ κατοικοῦντες ἐν αὐτῇ(:Του Κυρίου κτήμα είναι η γη και το καθετί που τη γεμίζει, δικά Του είναι η οικουμένη και όλοι οι άνθρωποι που κατοικούν σε αυτήν)»[Ψαλμ. 23,1]· και πάλι ο απόστολος Παύλος λέγει: «Οὐ γὰρ θέλω ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελφοί, τὸ μυστήριον τοῦτο, ἵνα μὴ ἦτε παρ᾿ ἑαυτοῖς φρόνιμοι, ὅτι πώρωσις ἀπὸ μέρους τῷ Ἰσραὴλ γέγονεν ἄχρις οὗ τὸ πλήρωμα τῶν ἐθνῶν εἰσέλθῃ (: Διότι δεν θέλω να αγνοείτε, αδελφοί, το μυστήριο αυτό, την αλήθεια δηλαδή που μέχρι τώρα ήταν κρυμμένη και μας φανερώθηκε από τον Θεό. Είναι ωφέλιμο να μάθετε το μυστήριο αυτό, για να μη θεωρείτε οι ίδιοι τους εαυτούς σας φρόνιμους και περιφρονείτε αγέρωχα τους Ισραηλίτες. Και η αλήθεια αυτή είναι ότι έχει γίνει σκλήρυνση σε μέρος του ισραηλιτικού λαού, έως ότου εισέλθει στη βασιλεία του Χριστού ο πλήρης αριθμός των εθνικών που έχει ορίσει ο Θεός)»[Ρωμ.11,25]. Το σύνολο λοιπόν λέγεται «πλήρωμα».

     Έπειτα το «σωματικῶς» τι ήθελε να δηλώσει; Όπως στην κεφαλή το σώμα. Γιατί όμως επαναλαμβάνει το ίδιο: «Και είστε με την ένωσή σας με Αυτόν πλήρεις»; Τι λοιπόν σημαίνει; Ότι «δεν έχετε τίποτε λιγότερο από Αυτόν. Όπως κατοίκησε σε Εκείνον, έτσι και σε σας». Βιάζεται λοιπόν πάντοτε ο Παύλος να μας οδηγήσει πλησίον του Χριστού, καθώς όταν λέγει: «Καὶ συνήγειρε καὶ συνεκάθισεν ἐν τοῖς ἐπουρανίοις ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ(:Και μας ανέστησε μαζί με τον Χριστό και μας έβαλε να καθίσουμε μαζί Του στα επουράνια. Και η ανάσταση και ανύψωσή μας αυτή έγινε με την ένωσή μας με τον Ιησού Χριστό)» [Εφ. 2,6] και: «Εἰ ὑπομένομεν, καὶ συμβασιλεύσομεν (:Εάν δείχνουμε υπομονή, τότε και θα βασιλεύουμε μαζί Του)»[:Β΄Τιμ.2,12] και: «Ὅς γε τοῦ ἰδίου υἱοῦ οὐκ ἐφείσατο, ἀλλ᾿ ὑπὲρ ἡμῶν πάντων παρέδωκεν αὐτόν, πῶς οὐχὶ καὶ σὺν αὐτῷ τὰ πάντα ἡμῖν χαρίσεται;(:Αυτός ο Οποίος δεν λυπήθηκε τον ίδιο τον μονογενή Υιό Του, αλλά για χάρη όλων μας Τον παρέδωσε σε θάνατο, πώς δεν θα μας χαρίσει μαζί με Αυτόν και όλες τις χάριτες που είναι απαραίτητες για τη σωτηρία μας; Αφού μας χάρισε τον Υιό Του, δεν θα μας χαρίσει και όλα τα άλλα που χρειαζόμαστε για να σωθούμε;)»[:Ρωμ.8,32] και μας αποκαλεί «συγκληρονόμους του Χριστού» [ βλ. Ρωμ. 8,17: «Εἰ δὲ τέκνα, καὶ κληρονόμοι, κληρονόμοι μὲν Θεοῦ, συγκληρονόμοι δὲ Χριστοῦ, εἴπερ συμπάσχομεν ἵνα καὶ συνδοξασθῶμεν(:Αφού λοιπόν είμαστε παιδιά, είναι φυσικό να είμαστε και κληρονόμοι· κληρονόμοι του Θεού ως πατέρα μας, και συγκληρονόμοι του Χριστού ως αδελφού μας. Και γινόμαστε συγκληρονόμοι του Χριστού, αν βεβαίως πάσχουμε μαζί με Αυτόν, έτσι ώστε και να δοξαστούμε μαζί Του)»].

     Στη συνέχεια ομιλεί περί του αξιώματός Του:  «Ὃς ἐστιν ἡ κεφαλὴ πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας(:Αυτός είναι η κεφαλή και η αιτία κάθε αρχής και εξουσίας αγγέλων και ανθρώπων)»[Κολ.2,10]. Αυτός που είναι ανώτερος όλων, η αιτία των πάντων, δεν είναι ομοούσιος; Έπειτα με θαυμαστό τρόπο πρόσθεσε τις ευεργεσίες και μάλιστα πολύ πιο θαυμαστά από την προς Ρωμαίους. Διότι εκεί λέγει: «Ἀλλ᾿ ὁ ἐν τῷ κρυπτῷ Ἰουδαῖος, καὶ περιτομὴ καρδίας ἐν πνεύματι, οὐ γράμματι, οὗ ὁ ἔπαινος οὐκ ἐξ ἀνθρώπων, ἀλλ᾿ ἐκ τοῦ Θεοῦ(:Αλλά πραγματικός Ιουδαίος είναι ο αφοσιωμένος στον Θεό με το εσωτερικό του, που είναι απόκρυφο και μόνο στον Θεό φανερό. Και αληθινή περιτομή είναι η περιτομή της καρδιάς, που γίνεται με το Άγιο Πνεύμα και όχι με το γράμμα του μωσαϊκού νόμου, το οποίο δεν έχει τη δύναμη να μεταβάλει την καρδιά. Και ο έπαινος του γνησίου αυτού Ιουδαίου δεν προέρχεται από ανθρώπους, που υπόκεινται σε πλάνη, αλλά από τον Θεό)» [Ρωμ.2,29], εδώ όμως «με την ένωσή σας με τον Χριστό».

  «ἐν ᾧ καὶ περιετμήθητε περιτομῇ ἀχειροποιήτῳ ἐν τῇ ἀπεκδύσει τοῦ σώματος τῶν ἁμαρτιῶν τῆς σαρκός, ἐν τῇ περιτομῇ τοῦ Χριστοῦ(:Έχοντας κοινωνία μαζί Του περιτμηθήκατε με πνευματική περιτομή, που δεν γίνεται από χέρι ανθρώπινο, όπως η ιουδαϊκή περιτομή, αλλά ενεργείται από το Άγιο Πνεύμα. Και η περιτομή αυτή συνίσταται στο γδύσιμο και την αποβολή του σώματος που ήταν υποδουλωμένο στις αμαρτίες της σάρκας. Και το γδύσιμο αυτό δεν έγινε με την κατακοπή του σώματος, αλλά είναι η περιτομή που λάβατε από τον Χριστό)», λέγει[Κολ.2,11]. Πρόσεξε πώς πλησιάζει το θέμα. «Ἀπεκδύσει (:Στο γδύσιμο και την αποβολή)», λέγει· δεν είπε: «στην αφαίρεση»· «τοῦ σώματος τῶν ἁμαρτιῶν τῆς σαρκός (:του σώματος που ήταν υποδουλωμένο στις αμαρτίες της σάρκας)»· την παλαιά, εννοεί, ζωή. Συνεχώς περιστρέφεται στα ίδια και με διαφορετικό τρόπο, όπως έλεγε πιο πριν στην επιστολή του, «ὃς ἐῤῥύσατο ἡμᾶς ἐκ τῆς ἐξουσίας τοῦ σκότους(:Να ευχαριστείτε τον Θεό που μας γλύτωσε από την εξουσία του σκότους και μας μετέφερε στη βασιλεία του αγαπημένου του Υιού)»[Κολ.1,13] και «Νυνὶ δὲ ἀποκατήλλαξεν ἐν τῷ σώματι τῆς σαρκὸς αὐτοῦ διὰ τοῦ θανάτου, παραστῆσαι ὑμᾶς ἁγίους καὶ ἀμώμους καὶ ἀνεγκλήτους κατενώπιον αὐτοῦ(:Τώρα όμως σας συμφιλίωσε με τον Θεό προσφέροντας το σώμα Του, που ήταν δική Του ανθρώπινη σάρκα. Με τον θάνατό Του σας συμφιλίωσε με τον Θεό, για να σας παραστήσει ενώπιόν Του αγίους και αμέμπτους και απαλλαγμένους από κάθε κατηγορία)»[ Κολ. 1,22]. «Δεν γίνεται πλέον», λέγει, «η περιτομή με μαχαίρι, αλλά με τον ίδιο τον Χριστό»· διότι δεν προκαλεί, όπως εκεί, την περιτομή χέρι ανθρώπου, αλλά το άγιο Πνεύμα· δεν περιτέμνει ένα μέρος, αλλά όλον τον άνθρωπο. Και αυτό είναι σώμα και εκείνο σώμα, αλλά το ένα περιτέμνεται σαρκικά και το άλλο πνευματικά.

      Όχι όμως να κάνετε όπως οι Ιουδαίοι, διότι δεν αποκόψατε σάρκα, αλλά τα αμαρτήματα. Πότε και πού; Στο βάπτισμα. Και αυτό το οποίο ονομάζει περιτομή, πάλι ονομάζει τάφο. Πρόσεξε πάλι πώς περνά στα δικαιώματα. «Τῶν ἁμαρτιῶν τῆς σαρκός (:Του σώματος που ήταν υποδουλωμένο στις αμαρτίες της σάρκας)», δηλαδή εκείνα που έπραξαν με τη σάρκα τους. Μεγαλύτερο της περιτομής, λέγει, διότι δεν απομάκρυναν το περιτμηθέν μέρος του σώματος, αλλά το εξαφάνισαν, το κατέστρεψαν.

    «Συνταφέντες αὐτῷ ἐν τῷ βαπτίσματι , ἐν ᾧ καὶ συνηγέρθητε διὰ τῆς πίστεως τῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐγείραντος αὐτὸν ἐκ τῶν νεκρῶν (:Όταν θαφτήκατε μαζί Του στο βάπτισμα. Και δεν θαφτήκατε μόνο, αλλά και αναστηθήκατε μαζί με τον Χριστό μυστηριακώς με το βάπτισμα. Κι όλα αυτά έγιναν επειδή πιστέψατε στην ενέργεια και τη δύναμη του Θεού Πατρός, ο Οποίος Τον ανέστησε από τους νεκρούς. Πιστέψατε δηλαδή ότι ο Θεός με την ίδια δύναμη και ενέργεια θα αναστήσει κι εσάς από τους νεκρούς)»[Κολ.2,12], λέγει. Καλώς είπε, «διὰ τῆς πίστεως», διότι διά της πίστεως γίνονται τα πάντα. Πιστέψατε ότι μπορεί ο Θεός να σας αναστήσει, και έτσι έχετε αναστηθεί. Έπειτα και η απόδειξη: «τοῦ ἐγείραντος αὐτὸν ἐκ τῶν νεκρῶν (:ο Οποίος ανέστησε αυτόν εκ νεκρών)», λέγει. Ήδη παρουσιάζει την ανάσταση.

     «Καὶ ὑμᾶς, νεκροὺς ὄντας ἐν τοῖς παραπτώμασι καὶ τῇ ἀκροβυστίᾳ τῆς σαρκὸς ὑμῶν, συνεζωοποίησεν ὑμᾶς σὺν αὐτῷ(:Πράγματι λοιπόν ο Θεός Πατήρ μαζί με τον Χριστό ζωοποίησε και εσάς που ήσασταν νεκροί εξαιτίας των αμαρτημάτων και της αποξένωσής σας από τον Θεό, η οποία φαινόταν με την έλλειψη σωματικής περιτομής)»[Κολ.2,13]· «διότι ήσασταν κάτω από τη φύση του θανάτου. Και ενώ βέβαια πεθάνατε, ο θάνατος όμως είναι χρήσιμος».

     Πρόσεξε πώς παρουσιάζει πάλι εκείνα για τα οποία ήσαν άξιοι, με αυτά που πρόσθεσε: «χαρισάμενος ἡμῖν πάντα τὰ παραπτώματα, ἐξαλείψας τὸ καθ’ ἡμῶν χειρόγραφον τοῖς δόγμασιν ὃ ἦν ὑπεναντίον ἡμῖν, καὶ αὐτὸ ἦρεν ἐκ τοῦ μέσου προσηλώσας αὐτὸ τῷ σταυρῷ· ἀπεκδυσάμενος τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ἐξουσίας ἐδειγμάτισεν ἐν παρρησίᾳ, θριαμβεύσας αὐτοὺς ἐν αὐτῷ(:και έτσι συγχώρησε όλα τα παραπτώματα, και τα δικά σας, των εθνικών, και τα δικά μας, των Ιουδαίων. Και έσβησε ολοκληρωτικά το χρεωστικό γραμμάτιο που ήταν εις βάρος μας και είχε γίνει από τις διατάξεις του μωσαϊκού νόμου, τις οποίες ήταν αδύνατο να τηρήσουμε και γι’ αυτό είχαμε γίνει ένοχοι και χρεωφειλέτες ενώπιον του Θεού. Και το γραμμάτιο αυτό, που ήταν εναντίον μας, ο Κύριος το έβγαλε απ’ τη μέση και το κάρφωσε στον σταυρό, όπου με το αίμα Του το έσβησε. Εκεί στον σταυρό έγδυσε τις πονηρές αρχές και εξουσίες και τις διαπόμπευσε, τις καταντρόπιασε φανερά μπροστά σε όλον τον πνευματικό κόσμο και έσυρε τους δαίμονες νικημένους με θριαμβευτική πομπή. Και το πραγματοποίησε αυτό με τον σταυρό Του, ο οποίος έγινε για τον Χριστό θριαμβευτικό άρμα νικητή)»[Κολ.2,13-15].

      «Αφού μας συγχώρησε», λέγει, «όλα τα παραπτώματα», τα οποία προκαλούσαν τον θάνατο. Και τι σημαίνει αυτό; Άρα τα άφησε να παραμείνουν; Όχι, αλλά και τα έσβησε ολότελα, δεν τα κάλυψε μόνο για να μη φαίνονται. «τοῖς δόγμασιν(:με τα δόγματα)», λέγει. Με ποια δόγματα; Με την πίστη· αρκεί μόνο να πιστέψουμε. Δεν παρέθεσε έργα στα έργα, αλλά στην πίστη έργα. Και τι γίνεται ύστερα από αυτά; Είναι πιο ισχυρό το «ἐξαλείψας(:έσβησε εντελώς)», από το «συγχώρησε». Πάλι λέγει: «Αὐτὸ ἦρεν ἐκ τοῦ μέσου (:και το γραμμάτιο αυτό, που ήταν εναντίον μας, ο Κύριος το έβγαλε απ’ τη μέση  και αυτό έχει σηκώσει από ανάμεσά μας)». Και ούτε έτσι το φύλαξε, αλλά και έσχισε αυτό, «και το κάρφωσε στον σταυρό, όπου με το αίμα Του το έσβησε».

     «Ἀπεκδυσάμενος τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ἐξουσίας ἐδειγμάτισεν ἐν παρρησίᾳ, θριαμβεύσας αὐτοὺς ἐν αὐτῷ(:Εκεί στον σταυρό έγδυσε τις πονηρές αρχές και εξουσίες και τις διαπόμπευσε, τις καταντρόπιασε φανερά μπροστά σε όλον τον πνευματικό κόσμο και έσυρε τους δαίμονες νικημένους με θριαμβευτική πομπή. Και το πραγματοποίησε αυτό με τον σταυρό Του, ο οποίος έγινε για τον Χριστό θριαμβευτικό άρμα νικητή)»[Κολ.2,15]. Πουθενά δεν μίλησε τόσο μεγαλόφωνα. Βλέπεις πόσο φρόντισε για να καταστραφεί το χρεωστικό μας γραμμάτιο; Για παράδειγμα, όλοι είμαστε υπό την εξουσία της αμαρτίας και της κολάσεως· Αυτός, αφού τιμωρήθηκε, διάλυσε και την τιμωρία και την κόλαση· και τιμωρήθηκε επάνω στον σταυρό. Εκεί λοιπόν αυτό το κάρφωσε και στη συνέχεια, επειδή είχε εξουσία, το έσχισε.

    Ποιο χρεωστικό γραμμάτιο; Ή αυτό εννοεί, το οποίο έλεγαν προς τον Μωυσή, ότι «πάντα, ὅσα εἶπεν ὁ Θεός, ποιήσομεν καὶ ἀκουσόμεθα(:όλα όσα είπε ο Θεός θα τα κάνουμε και θα υπακούουμε)» [Έξ.19,8], ή εάν δεν είναι αυτό, ότι οφείλουμε να υπακούουμε στον Θεό. Και εάν δεν είναι αυτό, το ότι κατείχε ο διάβολος αυτό το χρεωστικό γραμμάτιο, το οποίο έκαμε με τον Αδάμ ο Θεός, λέγοντας: «Ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ· ᾗ δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾿ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε(:Από το δέντρο όμως, του οποίου οι καρποί θα σου γνωρίσουν πειραματικά το ηθικό κακό, τόσο εσύ, όσο και η γυναίκα σου-που θα δημιουργηθεί εντός ολίγου-, δεν θα φάτε· την ημέρα που θα παραβείτε την εντολή και θα φάτε από τον απαγορευμένο καρπό, θα αποθάνετε εξάπαντος με θάνατο πνευματικό· θα χωριστείτε δηλαδή από Εμένα τον Θεό. Ως αποτέλεσμα του θανάτου αυτού, θα έλθει κατόπιν και ο σωματικός θάνατος, ο χωρισμός του σώματος από την ψυχή)» [Γέν.2,17].

     Είχε υπό την εξουσία του λοιπόν ο διάβολος το γραμμάτιο αυτό. Και δεν μας το έδωσε αυτό ο Χριστός, αλλά ο Ίδιος το έσχισε, το οποίο είναι έργο Εκείνου που με χαρά μας το συγχώρησε· «ἀπεκδυσάμενος τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ἐξουσίας (:εκεί στον σταυρό έγδυσε τις πονηρές αρχές και εξουσίες)». Τις δυνάμεις του διαβόλου εννοεί. Επειδή λοιπόν η φύση του ανθρώπου είχε ενδυθεί αυτές, ή επειδή είχαν ως αφορμή αυτές, αφού έγινε άνθρωπος απομάκρυνε την αφορμή. Τι σημαίνει: «ἐδειγμάτισεν»; Πολύ καλά το είπε. Ποτέ ο διάβολος δεν συμπεριφέρθηκε τόσο άσεμνα· διότι, ελπίζοντας να κατακρατήσει Αυτόν, έχασε και όσους είχε· και ενώ το σώμα Του ήταν καρφωμένο στον σταυρό, οι νεκροί ανασταίνονταν.

     Εκεί επάνω στον σταυρό έλαβε το χτύπημα ο θάνατος, από σώμα νεκρό δέχτηκε το θανάσιμο χτύπημα. Και όπως ο αθλητής που, ενώ νομίζει ότι έχει καταλάβει τον αντίπαλο, δέχεται θανάσιμο χτύπημα, έτσι λοιπόν και αυτός. Αποδεικνύει ότι το να πεθάνει με παρρησία, είναι ασχημοσύνη του διαβόλου· διότι τα πάντα θα έκανε εκείνος, εάν βέβαια μπορούσε, ώστε να πείσει τους ανθρώπους ότι δεν πέθανε. Επειδή λοιπόν όλος ο καιρός ύστερα από αυτά ήταν απόδειξη της αναστάσεως, του θανάτου όμως, εάν δεν γινόταν εκείνος, δεν θα υπήρχε άλλος καιρός για απόδειξη, γι΄αυτό πέθανε δημόσια και όλοι έβλεπαν, δεν αναστήθηκε όμως φανερά επειδή γνώριζε ότι θα μαρτυρήσει την αλήθεια ο χρόνος ύστερα από αυτά· διότι το να σφαγιασθεί ο όφις επάνω στο ξύλο, ενώ ο κόσμος ήταν θεατής, αυτό είναι το θαυμαστό. Και τι δεν έκανε λοιπόν ο διάβολος, ώστε να πεθάνει απαρατήρητα ο Χριστός; Άκου τον Πιλάτο, ο οποίος λέγει: «Λάβετε αὐτὸν ὑμεῖς καὶ σταυρώσατε· ἐγὼ γὰρ οὐχ εὑρίσκω ἐν αὐτῷ αἰτίαν (:Πάρτε τον εσείς και σταυρώστε τον· διότι εγώ δεν του βρίσκω καμία ενοχή, καμία αιτία καταδίκης, και δεν μπορώ να τον σταυρώσω)» [Ιω.19,6] και πρόβαλε πολλές αντιρρήσεις. Και πάλι οι Ιουδαίοι έλεγαν προς Αυτόν: «Εἰ υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ, κατάβηθι ἀπὸ τοῦ σταυροῦ(:Εάν είσαι υιός του Θεού, κατέβα από τον σταυρό)» [Ματθ.27,40].

    Στη συνέχεια λοιπόν επειδή έλαβε θανατηφόρο χτύπημα, και δεν κατέβηκε, γι΄αυτό και θάφτηκε, αφού ήταν δυνατό να αναστηθεί αμέσως, αλλά για να πιστευτεί το πράγμα. Αν και στις ιδιωτικές εκτελέσεις είναι δυνατό να κατηγορηθούν για λιποθυμία, εδώ όμως ούτε και αυτό συμβαίνει. Διότι πράγματι και οι στρατιώτες δεν έσπασαν τα σκέλη Του, όπως των άλλων, για να γίνει φανερό ότι είχε πεθάνει, και στα φανερά έθαψαν το σώμα Του. Γι΄αυτό και οι Ιουδαίοι σφραγίζουν την πέτρα και τοποθέτησαν φρουρά τους στρατιώτες. Εκείνο λοιπόν που προπαντός φρόντιζαν ήταν αυτό, δηλαδή το να μη κρυφτεί το γεγονός. Και οι μάρτυρες ήσαν από τους εχθρούς, από τους Ιουδαίους. Άκουσε αυτούς που λέγουν στον Πιλάτο: «Κύριε, ἐμνήσθημεν ὅτι ἐκεῖνος ὁ πλάνος εἶπεν ἔτι ζῶν, μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐγείρομαι. κέλευσον οὖν ἀσφαλισθῆναι τὸν τάφον ἕως τῆς τρίτης ἡμέρας(:κύριε, θυμηθήκαμε ότι εκείνος ο λαοπλάνος είχε πει όταν ακόμη ζούσε: “Τρεις ημέρες μετά τον θάνατό μου θα αναστηθώ”. Γι’ αυτό δώσε διαταγή να ασφαλιστεί ο τάφος μέχρι την τρίτη ημέρα)» [Ματθ.27,63-64]. Και έγινε αυτό καθώς οι στρατιώτες σφράγιζαν τον τάφο.

     Και άκουσε αυτούς να λέγουν αργότερα το ίδιο στους αποστόλους: «Βούλεσθε ἐπαγαγεῖν ἐφ᾿ ἡμᾶς τὸ αἷμα τοῦ ἀνθρώπου τούτου(:Με κακές προθέσεις ζητάτε κακόβουλα να ρίξετε πάνω μας την ευθύνη και την ενοχή για τον φόνο του ανθρώπου αυτού)» [Πράξ.5,28]. Δεν άφησε να αισχύνεται ο σταυρός Του. Επειδή λοιπόν οι άγγελοι δεν έχουν πάθει τίποτε τέτοιο, γι΄αυτό τα πάντα κάνει για τον σκοπό αυτόν, αποδεικνύοντας ότι ο θάνατος πέτυχε μεγάλο έργο. Έχει γίνει σαν μονομαχία. Χτύπησε τον Χριστό ο θάνατος, αλλά ο Χριστός, αφού χτυπήθηκε, ύστερα φόνευσε αυτόν. Με νεκρό σώμα καταργούνταν εκείνος που νόμιζε ότι είναι αθάνατος και αυτό το έβλεπε η οικουμένη. Και το πιο θαυμαστό, δεν επέτρεψε αυτό σε άλλον. Αλλά έγινε άλλο γραμμάτιο, όχι τέτοιο, όπως το προηγούμενο.

     Προσέχετε λοιπόν μήπως μας κυριεύσει αυτός, λύοντας το:  «Αποκηρύσσω τον Σατανά και τάσσομαι μαζί σου, Χριστέ». Καλύτερα όμως δεν μπορεί να ονομαστεί αυτό γραμμάτιο, αλλά συμφωνία. Διότι γραμμάτιο υπάρχει, όταν κάποιος έχει χρέη. Αυτό όμως είναι συμφωνία, δεν έχει τιμωρία, ούτε λέγει, εάν γίνει αυτό εδώ ή εάν δεν γίνει αυτό. Αυτό που είπε ο Μωυσής ραντίζοντας το αίμα της διαθήκης με αυτό και ο Θεός υποσχέθηκε την αιώνια ζωή. Όλα αυτά είναι συμφωνία. Εκεί δούλος με κύριο, εδώ φίλος με φίλο. Εκεί: «Την ημέρα κατά την οποία θα φας», λέγει, «θα πεθάνεις»· αμέσως υπάρχει η απειλή, εδώ όμως τίποτε το παρόμοιο. Έρχεται ο Θεός, και εδώ γυμνότητα, και εκεί γυμνότητα. Αλλά εκεί πρώτα αμάρτησε και ύστερα γυμνώθηκε ο άνθρωπος, επειδή αμάρτησε. Εδώ όμως γυμνώνεται ο Θεός, για να απαλλάξει τον άνθρωπο από τις αμαρτίες. Απέρριψε τότε ο άνθρωπος τη δόξα που είχε. Απορρίπτει τώρα τον παλαιό άνθρωπο, και προτού να προχωρήσει, τόσο εύκολα τον απορρίπτει, όπως τα ενδύματα. Αλείφεται, όπως οι αθλητές που πρόκειται να αγωνιστούν στο στάδιο. Αμέσως μόλις γεννάται, και όχι όπως εκείνος ο πρώτος σιγά σιγά, αλλά αμέσως· όχι όπως οι ιερείς παλαιά άλειφαν μόνο το κεφάλι, αλλά πολύ περισσότερο· διότι εκείνος μεν άλειφε το κεφάλι, το δεξιό αυτί, το χέρι, για να διεγείρει αυτόν προς υπακοή και αγαθά έργα, αυτός όμως όλο το σώμα.

     Δεν έρχεται βέβαια με σκοπό μόνο να διδαχτεί, αλλά και να αγωνιστεί και να ασκηθεί. Υψώνεται σε άλλη κτίση. Διότι όταν ομολογεί στην αιώνια ζωή, ομολόγησε άλλη κτίση. Έλαβε χώμα από τη γη και δημιούργησε τον άνθρωπο. Στο εξής όμως δεν λαμβάνει πλέον χώμα, αλλά Πνεύμα άγιο· με αυτό διαπλάσσεται, με αυτό διαμορφώνεται, όπως και Αυτός μέσα στη μήτρα της Παρθένου. Δεν είπε: «στον παράδεισο», αλλά «στον ουρανό». Μη νομίσεις λοιπόν, επειδή βρίσκεται στη γη, ότι είναι στη γη· μετακινήθηκε εκεί προς τον ουρανό· εκεί αυτά γίνονται μεταξύ των αγγέλων. Στον ουρανό παίρνει την ψυχή σου ο Θεός, στον ουρανό τη διαμορφώνει, στέκεσαι πλησίον του θρόνου του Βασιλέως. Δημιουργείται μέσα στο νερό και λαμβάνει αντί της ψυχής  το άγιο Πνεύμα.

     Μετά την αναδημιουργία αυτήν δεν οδηγεί προς αυτόν θηρία, αλλά δαίμονες και τον αρχηγό τους και λέγει: «Ἰδοὺ δίδωμι ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, καὶ οὐδὲν ὑμᾶς οὐ μὴ ἀδικήσῃ(:Ιδού, εγώ σας δίνω τώρα εξουσία εναντίον του σατανά πολύ μεγαλύτερη απ’ όση σας έδωσα όταν σας έστειλα να κηρύξετε. Σας δίνω εξουσία να νικάτε και να ποδοπατάτε όλα τα όργανα του σατανά, που σαν φίδια και σκορπιοί επιβουλεύονται και χύνουν το δηλητήριό τους ύπουλα στις ψυχές των ανθρώπων, για να τις νεκρώσουν. Σας δίνω εξουσία να κατανικάτε όλη τη δύναμη που διαθέτει ο εχθρός του ανθρώπου, ο σατανάς. Κι έτσι κανένα μέσο να μην τελεσφορεί απ’ όσα θα χρησιμοποιεί για να παρεμποδίσει το έργο σας. Και απ’ όσα μηχανεύεται εναντίον σας, τίποτε δεν θα σας ζημιώσει ούτε θα σας βλάψει)»[Λουκά 10,19].

     Δεν λέγει: «Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾿ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ᾿ ὁμοίωσιν(:Ας κάνουμε μέγα και θαυμαστό δημιούργημα, το τιμιότερο όλων των ζωντανών κτισμάτων, για το οποίο δημιουργήθηκε ο ουρανός, η γη, η θάλασσα και όλα όσα υπάρχουν σε αυτά· ας κάνουμε άνθρωπο, άντρα και γυναίκα, και ας τον τιμήσουμε με έξοχα χαρίσματα και θείες ικανότητες· δηλαδή με ψυχή λογική και αθάνατη, με ελεύθερη βούληση, με ικανότητα γνωστική και δημιουργική και εξουσία επί όλου του ορατού κόσμου και ας τον κάνουμε έτσι, ώστε να μπορεί, εάν θέλει, να γίνει όμοιος με εμάς κατά την αρετή, την οσιότητα και αγιότητα, όσο αυτό είναι δυνατό στο κτίσμα να ομοιάσει στον κτίστη του)»[Γέν.1,26] αλλά τι; Δίνει το δικαίωμα στους ανθρώπους να γίνουν τέκνα του Θεού: «Ὃσοι δὲ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ, οἳ οὐκ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ ἐκ θελήματος σαρκός, οὐδὲ ἐκ θελήματος ἀνδρός, ἀλλ’ ἐκ Θεοῦ ἐγεννήθησαν(:Όσοι όμως τον δέχθηκαν και τον εγκολπώθηκαν ως σωτήρα τους, και πίστεψαν ότι αυτός είναι ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος για να σώσει τους ανθρώπους, τους έδωσε το δικαίωμα και τη χάρη να γίνουν τέκνα του Θεού.  Αυτοί δεν γεννήθηκαν από γυναικεία αίματα, ούτε από σαρκική επιθυμία, ούτε από την επιθυμία κάποιου άνδρα, αλλά γεννήθηκαν από τον ίδιο τον Θεό)», λέγει [Ιω.1,13-14].

     Έπειτα για να μην ακούσεις το φίδι, αμέσως διδάσκει να λέγεις: «Σε αποκηρύσσω», αντί του «δεν θα σε ακούσω», πράγμα που μπορείς να πεις. Έπειτα για να μην σε κυριεύσει με άλλα μέσα, λέγει: «και την ακολουθία σου και τη λατρεία σου και τους αγγέλους σου». Δεν τοποθέτησε τον άνθρωπο να φυλάσσει τον παράδεισο, αλλά να πολιτεύεται στον ουρανό· διότι αμέσως μόλις ανεβεί στον ουρανό, λέγει αυτά τα λόγια: «Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς· ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·  ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου· γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς (:Πατέρα μας που είσαι παντού, αλλά κυρίως δείχνεις την παρουσία Σου στους ουρανούς, ας αναγνωριστεί η αγιότητά Σου, ώστε να δοξαστεί και να λατρευτεί άξια το όνομά Σου. Ας έλθει η βασιλεία Σου με την ελεύθερη και πρόθυμη υποταγή όλων των ανθρώπων σε Σένα, ώστε με την υπακοή τους στα προστάγματά Σου να γίνουν αυτοί πραγματικοί υπήκοοί Σου και ολοκληρωτικά αφοσιωμένοι σε Σένα. Ας γίνει το θέλημά Σου και στη γη από τους ανθρώπους, όπως γίνεται αυτό και στον ουρανό από τους αγγέλους και τους αγίους)»[Ματθ.6,9-10].

     Αν δεν κατεβείς εσύ προς Αυτόν, δεν θα μπορέσει να ανέβει εκεί όπου είσαι εσύ, διότι βρίσκεσαι στον ουρανό και ο ουρανός είναι άβατος στον διάβολο. Δεν υπάρχει γυναίκα, για να έλθει και να την εξαπατήσει, επειδή είναι πιο ασθενής· «Οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ (:Δεν υπάρχει διάκριση άνδρα και γυναίκας)», λέγει [Γαλ. 3,28]. Δεν υπάρχει δέντρο της γνώσεως του καλού και του κακού, αλλά μόνο το δέντρο της ζωής. Δεν δημιουργείται πια από την πλευρά σου γυναίκα, αλλά όλοι είμαστε ένα από την πλευρά του Χριστού.

    Εάν λοιπόν όσοι αλείφονται από ανθρώπους, δεν παθαίνουν τίποτε από τα φίδια, ούτε και εσύ θα πάθεις κάτι, έως ότου θα είσαι χρισμένος, για να μπορέσεις να νικάς το φίδι και να το εξοντώνεις εντελώς, να πατείς επάνω στα φίδια και στους σκορπιούς. Αλλά όπως είναι μεγάλα τα δώρα, έτσι είναι μεγάλη και η τιμωρία. Δεν είναι δυνατό, αν εκπέσεις από τον παράδεισο, να κατοικήσεις απέναντι του παραδείσου, ούτε να επανέλθεις εκεί, από όπου έχουμε εκπέσει. Αλλά τι θα ακολουθήσει ύστερα από αυτά; Κόλαση και αιώνια βασανιστήρια. Είθε όμως να μη συμβεί να τιμωρηθεί κανείς μας με αυτήν την τιμωρία, αλλά, ζώντας ενάρετα, ας φροντίσουμε να πράττουμε εκείνα που αρέσουν σε Αυτόν. Ας γίνουμε αρεστοί στον Θεό, για να μπορέσουμε να πετύχουμε τα αιώνια αγαθά. Αυτά τα αγαθά είθε όλοι μας να τα αξιωθούμε, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, μαζί με τον Οποίο στον Πατέρα και συγχρόνως στο Άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα, η δύναμις και η τιμή, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

               ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

                επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ad-colossenses.pdf
• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην προς Κολοσσαείς επιστολήν, ομιλία ΣΤ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1983, τόμος 22, σελίδες 190-207.
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

     «Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν ἡμέραι ὀκτὼ τοῦ περιτεμεῖν τὸ παιδίον, καὶ ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦς, τὸ κληθὲν ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου πρὸ τοῦ συλληφθῆναι αὐτὸν ἐν τῇ κοιλία (:Και όταν συμπληρώθηκαν οι οκτώ ημέρες για να γίνει στο παιδί η περιτομή, του έκαναν περιτομή, για να επιβεβαιωθεί και με την πράξη αυτή ότι ήταν γνήσιος απόγονος του Αβραάμ. Και του δόθηκε το όνομα Ιησούς, όπως δηλαδή το είχε ονομάσει ο άγγελος προτού ακόμα συλληφθεί το παιδί στην κοιλιά της μητέρας του)»[Λουκ.2,21].

     Εδώ λοιπόν με αυτά που αναγνώσαμε πριν λίγο, βλέπουμε ότι υποτασσόταν στους νόμους του Μωυσή ή μάλλον βλέπουμε ο ίδιος ο νομοθέτης και Θεός να υποτάσσεται ως άνθρωπος στους δικούς Του νόμους. Και για ποιο λόγο το κάνει αυτό, θα μας το διδάξει ο σοφότατος Παύλος: «Οὕτω καὶ ἡμεῖς, ὅτε ἦμεν νήπιοι, ὑπὸ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου ἦμεν δεδουλωμένοι· ὅτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσῃ, ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν (:Έτσι κι εμείς, οι Χριστιανοί, όταν ήμασταν σε νηπιώδη πνευματική κατάσταση, ήμασταν υποδουλωμένοι κάτω από τα στοιχεία του κόσμου(δηλαδή κάτω από τη στοιχειώδη και ανεπαρκή θρησκευτική γνώση που έχει ο κόσμος των ατελών και παχυλών ανθρώπων). Όταν όμως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου που είχε ορίσει η πανσοφία του Θεού, ο Θεός εξαπέστειλε τον Υιό Του, που γεννήθηκε από γυναίκα και έζησε σύμφωνα με τις διατάξεις του μωσαϊκού νόμου,  για να εξαγοράσει αυτούς που βρίσκονταν κάτω από την εξουσία του μωσαϊκού νόμου, ώστε να λάβουμε την υιοθεσία, που ο Θεός μας είχε υποσχεθεί)»[Γαλ.4,3-4]. Ο Χριστός λοιπόν εξαγόρασε από την κατάρα του νόμου εκείνους που ήταν κάτω από την εξουσία του νόμου, αλλά όμως δεν τον είχαν ακόμη τηρήσει. Και τους εξαγόρασε με ποιον τρόπο; Εκπληρώνοντάς τον.

    Αλλά και με άλλον τρόπο. Για να καταργήσει τα εγκλήματα της παράβασης του Αδάμ, παρουσίασε τον εαυτό Του για χάρη μας ευπειθή και υπάκουο σε όλα στον Θεό και Πατέρα Του. Γιατί έχει γραφεί: «Ὥσπερ γὰρ διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου ἁμαρτωλοὶ κατεστάθησαν οἱ πολλοί, οὕτω καὶ διὰ τῆς ὑπακοῆς τοῦ ἑνὸς δίκαιοι κατασταθήσονται οἱ πολλοί(:Διότι, όπως με την παρακοή του ενός ανθρώπου[:του Αδάμ] έγιναν αμαρτωλοί και ένοχοι το πλήθος των απογόνων του Αδάμ, έτσι και με την τέλεια υπακοή, που έδειξε ο Ένας, ο Χριστός, στον Πατέρα, θα γίνουν δίκαιοι το πλήθος των όσων πιστέψουν σε Αυτόν)»[Ρωμ. 5,19].Έθεσε λοιπόν μαζί με εμάς τον αυχένα Του στο νόμο, κάνοντάς το και αυτό κατ’ οικονομία, γιατί έπρεπε να εκπληρώσει όλον τον  νόμο. 

    Όταν λοιπόν ήρθε η ογδόη ημέρα, κατά την οποία συνηθιζόταν να γίνεται η περιτομή στη σάρκα, όπως όριζε ο νόμος, δέχεται την περιτομή και ο ίδιος που έδωσε τον νόμο στον Μωυσή, και πριν από αυτόν στον Αβραάμ. Δέχεται επίσης και το όνομα, δηλαδή το όνομα  Ιησούς, το οποίο ερμηνεύεται «Σωτηρία του λαού». Γιατί έτσι θέλησε ο Θεός και Πατέρας να ονομάζεται ο Υιός Του, ο οποίος κατά σάρκα γεννήθηκε από γυναίκα· γιατί τότε έγινε σωτηρία λαού, και όχι ενός, αλλά και κάθε έθνους, και όλης της οικουμένης. Συγχρόνως δηλαδή με την τέλεση της περιτομής, πήρε και το όνομα.

   Εμπρός λοιπόν να δούμε πάλι τι σήμαινε το γεγονός αυτό. Ο μακάριος Παύλος είπε: «Ἡ περιτομὴ οὐδέν ἐστι, καὶ ἡ ἀκροβυστία οὐδέν ἐστιν(:Τίποτε δεν είναι η περιτομή και δεν συντελεί σε τίποτε για τη σωτηρία μας, και τίποτε επίσης δεν είναι η ακροβυστία[:η μη περιτομή)]»[Α΄Κορ. 7,19]. Άραγε ο των όλων Θεός πρόσταξε μέσω του πάνσοφου Μωυσή να τηρείται το τίποτε ,δηλαδή κάτι που σε τίποτε δεν μας ωφελεί για τη σωτηρία μας, και απείλησε μάλιστα με τιμωρία εκείνους που παραβαίνουν αυτήν την εντολή; Ναι, θα μπορούσα να πω. Γιατί όσον αφορά τη φύση του πράγματος, δεν είναι απολύτως τίποτε· όμως έκρυβε μέσα του τύπο μυστηρίου. Γιατί κατά την ογδόη ημέρα αναστήθηκε  Χριστός από τους νεκρούς, και μας έδωσε την πνευματική περιτομή. Γιατί έδωσε εντολή σους αγίους Αποστόλους και τους είπε: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος(:Λοιπόν, πηγαίνετε τώρα και διδάξτε σε όλα τα έθνη την αλήθεια. Και αυτούς που θα πιστέψουν και θα γίνουν μαθητές σας, βαπτίστε τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος)»[Ματθ. 28,19].

     Και Αυτού πάλι προτύπωση ήταν εκείνος ο αρχαίος Ιησούς, δηλαδή ο Ιησούς του Ναυή, ο οποίος μετά από τον Μωυσή έγινε αρχηγός των Ισραηλιτών· γιατί πρώτα πέρασε τους Ισραηλίτες στην απέναντι όχθη του Ιορδάνη, και έπειτα ευθύς αμέσως τούς έκανε την περιτομή με πέτρινα μαχαίρια. Λοιπόν, όταν διαβούμε τον Ιορδάνη, τότε ο Χριστός μάς περιτέμνει με τη δύναμη του αγίου Πνεύματος, όχι καθαρίζοντας τη σάρκα, αλλά αποκόπτοντας μάλλον τον μολυσμό της ψυχής μας.

    Την ογδόη λοιπόν ημέρα περιτέμνεται ο Χριστός, και παίρνει, όπως είπα, το όνομα, γιατί τότε ακριβώς έχουμε σωθεί από Αυτόν και μέσω Αυτού. Γιατί λέγει ο απόστολος Παύλος: «Ἐν ᾧ καὶ περιετμήθητε περιτομῇ ἀχειροποιήτῳ ἐν τῇ ἀπεκδύσει τοῦ σώματος τῶν ἁμαρτιῶν τῆς σαρκός, ἐν τῇ περιτομῇ τοῦ Χριστοῦ, συνταφέντες αὐτῷ ἐν τῷ βαπτίσματι, ἐν ᾧ καὶ συνηγέρθητε διὰ τῆς πίστεως τῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐγείραντος αὐτὸν ἐκ τῶν νεκρῶν(:Έχοντας κοινωνία μαζί Του περιτμηθήκατε με πνευματική περιτομή, που δεν γίνεται με χέρι ανθρώπινο, όπως η ιουδαϊκή περιτομή, αλλά ενεργείται από το Άγιο Πνεύμα. Και η περιτομή αυτή συνίσταται στην απέκδυση και στην αποβολή του σώματος που ήταν υποδουλωμένο στις αμαρτίες της σαρκός. Και η απέκδυση αυτή που έγινε όχι  με την κατακοπή του σώματος, αλλά είναι η περιτομή που λάβατε από τον Χριστό, όταν ενταφιαστήκατε μαζί Του στο βάπτισμα. Και δεν ενταφιαστήκατε μόνο, αλλά και αναστηθήκατε μαζί με τον Χριστό μυστηριακώς δια του βαπτίσματος. Και όλα αυτά έγιναν επειδή πιστέψατε στην ενέργεια και τη δύναμη του Θεού ο οποίος Τον ανέστησε από τους νεκρούς.  Πιστέψατε, δηλαδή, ότι ο Θεός με την ίδια ενέργεια και δύναμη θα αναστήσει και εσάς από τους νεκρούς)»[Κολ.2,11-12]. Ώστε λοιπόν ο θάνατός Του έγινε για χάρη δική μας, καθώς και η ανάσταση και η περιτομή. Γιατί πέθανε, ώστε εμείς που δια του βαπτίσματός μας πεθάναμε μαζί με Αυτόν , που πέθανε για την αμαρτία, να μη ζήσουμε ποτέ πια για την αμαρτία. Γι’ αυτό έχει ειπωθεί το εξής: «Εἰ γὰρ συναπεθάνομεν, καὶ συζήσομεν(:Το ότι οι πιστοί θα απολαύσουν αιώνια και ένδοξη σωτηρία είναι λόγος αξιόπιστος· διότι εάν πεθάναμε μαζί με τον Χριστό, με το άγιο βάπτισμα και τις θλίψεις που υποφέρουμε γι’ Αυτόν, μαζί Του και θα ζήσουμε στην άλλη ζωή)»[Β΄Τιμ.2,11].

    Λέγεται βέβαια ότι πέθανε για την αμαρτία, όχι επειδή αμάρτησε ο ίδιος (γιατί λέγει το Ευαγγέλιο: «Ὃς ἁμαρτίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ(:Αυτός δεν έκαμε ποτέ καμία απολύτως αμαρτία· ούτε δε και στο στόμα του βρέθηκε ποτέ δόλος ή έστω και ο παραμικρότερος αμαρτωλός λόγος)»[Α΄Πέτρ. 2,22],αλλά εξαιτίας της δικής μου αμαρτίας. Όπως ακριβώς λοιπόν πεθάναμε μαζί με Αυτόν που πέθανε, μαζί Του και θα αναστηθούμε[βλ. παραπάνω, Β΄Τιμ. 2,11].

    Eπίσης, επειδή ο Υιός ήρθε μαζί μας, αν και ήταν από τη φύση Του Θεός και Κύριος των όλων, γι’ αυτό και δεν περιφρονεί τα δικά μας μέτρα, αλλά μαζί με εμάς υποτάχτηκε στον ίδιο νόμο, αν και ο ίδιος ως Θεός ήταν νομοθέτης. Περιτέμνεται οκτώ ήμερών μαζί με τους Ιουδαίους, για να επιβεβαιώσει τη συγγένειά Του με αυτούς, ώστε να μην Τον αρνηθούν. Γιατί ο Χριστός αναμενόταν από τη γενεά του Δαβίδ, και τους έδωσε την απόδειξη της συγγένειάς Του με αυτόν. Γιατί, εάν, μολονότι έλαβε την περιτομή, και πάλι έλεγαν: «Τοῦτον δὲ οὐκ οἴδαμεν πόθεν ἐστίν(:Εμείς, που είμαστε σπουδασμένοι και αναγνωρισμένοι άρχοντες του έθνους, ξέρουμε ότι ο Θεός έχει μιλήσει στο Μωυσή και σε κανέναν άλλον. Αυτός μας είναι άγνωστος και δεν ξέρουμε από που είναι και από πού στάλθηκε)»[Ιω.9,29], αν δεν είχε περιτμηθεί σαρκικά και δεν τηρούσε τον μωσαϊκό νόμο, θα είχε εύλογη πρόφαση η άρνησή τους. Αλλά όμως μετά την δική Του περιτομή  έχει παύσει η σαρκική περιτομή, επειδή εισάχθηκε σε εμάς αυτό που υποδηλώνεται με αυτή, δηλαδή το βάπτισμα· γι’ αυτό εμείς δεν περιτεμνόμαστε πια.

     Νομίζω βέβαια ότι η περιτομή συμβολίζει τρία πράγματα. Ένα ότι σαν κάποιο σημάδι και σφραγίδα ξεχωρίζει τους απογόνους του Αβραάμ και τους διαχωρίζει από τα υπόλοιπα έθνη. Δεύτερον, μέσα της προτυπώνει τη Χάρη και τη δύναμη του αγίου Βαπτίσματος· διότι, όπως ακριβώς αυτός που περιτεμνόταν, με τη σφραγίδα αυτή εντασσόταν παλαιά στο λαό του Θεού, έτσι και αυτός που βαπτίζεται, τυπώνοντας μέσα του ως σφραγίδα τον Χριστό, αναγράφεται στην υιοθεσία του Θεού. Και τρίτον, είναι σύμβολο των προσερχόμενων στην πίστη με τη χάρη, οι οποίοι με τον κοφτερό λόγο της πίστεως και με κόπους ασκητικούς αποκόπτουν τις επαναστάσεις των σαρκικών ηδονών και παθών και τα απονεκρώνουν, όχι κόβοντας το σώμα, αλλά καθαρίζοντας την καρδιά, και κάνοντας την περιτομή όχι σύμφωνα με τον νόμο, αλλά πνευματικά· και όπως διαβεβαιώνει ο θεόπνευστος Παύλος, ο έπαινος αυτών δεν έχει ανάγκη από την ανθρώπινη επίκριση, αλλά εξαρτάται από την ουράνια απόφαση[Ρωμ. 2, 28-29: «Οὐ γὰρ ὁ ἐν τῷ φανερῷ Ἰουδαῖός ἐστιν, οὐδὲ ἡ ἐν τῷ φανερῷ ἐν σαρκὶ περιτομή, ἀλλ᾿ ὁ ἐν τῷ κρυπτῷ Ἰουδαῖος, καὶ περιτομὴ καρδίας ἐν πνεύματι, οὐ γράμματι, οὗ ὁ ἔπαινος οὐκ ἐξ ἀνθρώπων, ἀλλ᾿ ἐκ τοῦ Θεοῦ(: Διότι Ιουδαίος αληθινός και άξιος των δωρεών του Θεού δεν είναι εκείνος, που εξωτερικώς φαίνεται ως Ιουδαίος, ούτε αληθινή περιτομή είναι εκείνη, που έχει γίνει και φαίνεται στη σάρκα. Αλλά πραγματικός και ευάρεστος στον Θεό Ιουδαίος είναι εκείνος, που με το άγνωστο στους ανθρώπους και κρυφό εσωτερικό του που είναι φανερό μόνο στο Θεό, λατρεύει και υπακούει στον Θεό. Και αληθινή περιτομή είναι η αποκοπή πάσης κακίας και ενοχής από την καρδιά, η οποία γίνεται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και όχι με την τυπική και νεκρή πλέον διάταξη του μωσαϊκού Νόμου,η οποία δεν έχει τη δύναμη να μεταβάλει την καρδιά. Αυτός δε, ο αληθινά γνήσιος Ιουδαίος θα λάβει τον έπαινό του, όχι εκ μέρους ανθρώπων, οι οποίοι υπόκεινται σε πλάνη, αλλά από τον ίδιο τον Θεό)»].

         ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

              επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• Αγίου Κυρίλλου, αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, Ἐξήγησις ὑπομνηματική εἰς τό κατά Λουκάν Εὐαγγέλιον, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ερευνητικό έργο «Οι δρόμοι της πίστης: Ψηφιακή Πατρολογία»

(https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/09/commentarii-in-lucam_.pdf,

σελ. 7-12)

• Κυρίλλου Αλεξανδρείας Άπαντα τα έργα, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος Παλαμάς», εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 2005, «Υπόμνημα εις το κατά Λουκάν Α΄», σελ. 187- 193.
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΤΑΦΙΟ ΛΟΓΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΜΕΓΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

     Η πολύτροπη φιλανθρωπία του Θεού και η οικονομία Του για τον άνθρωπο, αφού έκανε τον Βασίλειο γνωστό με πολλά περιστατικά που μεσολάβησαν και τον ανέδειξαν όλο και λαμπρότερο, τον προβάλλει ως φάρο της Εκκλησίας περίοπτο και περιλάλητο, αφού τον συγκατέλεξε στην ιερή τάξη των πρεσβυτέρων και από μία πόλη, την Καισάρεια, τον έκανε πυρσό όλης της οικουμένης. Με ποιον τρόπο; Δεν έφτιαξε εκ του προχείρου το αξίωμα, ούτε την ίδια ώρα τον έλουσε και τον έκανε σοφό, όπως γίνεται σήμερα με τους πολλούς που επιθυμούν τις πρωτοστασίες· τον έκανε άξιο της τιμής με την τάξη και τον νόμο της πνευματικής προόδου.

    Δεν επαινώ την αταξία και την ακοσμία μας, κάποτε και αυτών που προεδρεύουν στην Εκκλησία. Δεν θα τολμήσω να τους κατηγορήσω όλους. Εξάλλου δεν είναι και δίκαιο. Επαινώ τον ναυτικό νόμο που στον κυβερνήτη του πλοίου δίνει πρώτα το κουπί, από αυτό τον φέρει στην πλώρη και τους εμπιστεύεται την ανίχνευση της πορείας και τέλος τον καθίζει στο τιμόνι, έπειτα από πολύ σχίσιμο των κυμάτων και πολλή εξέταση των ανέμων. Το ίδιο γίνεται και στα στρατιωτικά. Στρατιώτης, ταξίαρχος, στρατηγός. Αυτή είναι η άριστη σειρά και η ωφελιμότατη για τους αρχόμενους.

    Πολύ μεγάλη αξία θα είχε εάν επικρατούσε και σε μας παρόμοια τάξη. Τώρα όμως κινδυνεύει η αγιότατη ανάμεσα σε όλα τάξη, να είναι η περισσότερο καταγέλαστη από όλες τις τάξεις μας· διότι η πρωτοστασία δεν κερδίζεται περισσότερο από την αρετή παρά από αθέμιτες ενέργειες. Και οι θρόνοι περιέρχονται όχι στους πιο άξιους, αλλά σε όσους έχουν περισσότερη δύναμη. Συγκαταλέγεται στους προφήτες ο Σαμουήλ, που βλέπει το μέλλον, αλλά και ο Σαούλ, ο αποδιοπομπαίος. Κατατάσσεται στους Βασιλείς ο Ροβοάμ του Σολομώντος, αλλά και ο Ιεροβοάμ, ο δούλος και αποστάτης. Ιατρός δεν γίνεται κανείς ούτε ζωγράφος, που δεν μελέτησε πρώτα τη φύση κάθε ασθένειας ή δεν ανέμειξε πολλά χρώματα, και δεν σχεδίασε μορφές. Ο προκαθήμενος όμως βρίσκεται εύκολα, χωρίς να κοπιάσει, αποκτά αμέσως αξία, σπείρεται και φυτρώνει, όπως στον μύθο γίνεται με τους γίγαντες. Πλαστουργούμε αυθημερόν τους αγίους και ορίζουμε να γίνουν σοφοί αυτοί που δεν έχουν τίποτε διδαχτεί, ούτε έχουν προσφέρει καμία υπηρεσία πριν λάβουν τον βαθμό εκτός από το ότι τον επιθυμούσαν. Και ο ένας υπομένει τη χαμηλή θέση και στέκεται με ταπεινοφροσύνη, ενώ είναι άξιος για την υψηλή, επειδή έχει μελετήσει πολύ τα θεία λόγια και έθεσε πολλούς νόμους για την υποταγή της σαρκός· ενώ ό άλλος κάθεται στην πρώτη θέση με σοβαροφάνεια, σηκώνει το φρύδι κατά των μεγαλυτέρων του και δεν αισθάνεται τρόμο για τον θρόνο ούτε τον καταλαμβάνει φρίκη, βλέποντας τον ικανό χαμηλά. Αλλά λαμβάνοντας τη δύναμη νομίζει συνάμα σοφότερο τον εαυτό του. Πέφτει βέβαια έξω και η εξουσία του έχει αφαιρέσει την ικανότητα να σκέφτεται.

     Δεν ήταν έτσι ο πολύς και μέγας Βασίλειος. Όπως σε όλα τα άλλα, έτσι και στην ορθή εκτίμηση αυτών έγινε παράδειγμα για τους πολλούς. Είχε το διακόνημα να διαβάζει τα ιερά βιβλία στον λαό, αυτός που ήταν ο εξηγητής τους, χωρίς να απαξιώσει και αυτήν ακόμη την εκκλησιαστική τάξη και όμοια στους θρόνους των πρεσβυτέρων και των επισκόπων δοξολογεί τον Θεό. Δεν είχε κλέψει την εξουσία, ούτε την είχε αρπάξει, ούτε κυνήγησε την τιμή, αλλά κυνηγήθηκε από την τιμή, ούτε δέχτηκε ανθρώπινη χάρη αλλά τη θεία χάρη από τον Θεό.

      Η φροντίδα και η διοίκηση τώρα της Εκκλησίας από τον Βασίλειο είχαν πολλά γνωρίσματα· αυτά ήσαν παρρησία και προς τους άλλους άρχοντες και προς τους ισχυρούς της πόλεως, συμβιβασμοί που δεν γίνονταν εκ μέρους τους έπειτα από φιλονικία, αλλά διαμορφώνονταν από τη φωνή του, χρησιμοποιώντας ως νόμο τον τρόπο του, προστασία εκείνων που είχαν ανάγκη, πνευματική περισσότερο αλλά και σωματική όχι λιγότερο-διότι και τούτο οδηγεί στην ψυχή, υποδουλώνοντας με την αγάπη- διατροφή των φτωχών, φιλοξενία, φροντίδα των παρθένων, νομοθεσία για μοναχούς, γραπτή και άγραφη, καθορισμός ευχών, σεμνή εμφάνιση από το βήμα και πολλά άλλα- με τα οποία ο αληθινός άνθρωπος του Θεού, που είναι ταγμένος στην παράταξη του Θεού, μπορεί να ωφελήσει τον λαό.

    Ήταν λιμός και μάλιστα ο βαρύτερος από όσους έως τότε μνημονεύονται. Υπέφερε η πόλη και βοήθεια δεν υπήρχε από πουθενά ούτε φάρμακο για την ταλαιπωρία. Οι παράλιες περιοχές δεν σηκώνουν με δυσκολία τις ελλείψεις αυτές, διότι προσφέρουν τα προϊόντα τους και δέχονται από τη θάλασσα. Για μας όμως που είμαστε μεσόγειοι και αυτό περισσεύει δεν ωφελεί και αυτό που λείπει δεν μπορούμε να το ποριστούμε, αφού δεν γνωρίζουμε πώς να διαθέσουμε κάτι από όσα έχουμε ή να εισαγάγουμε κάτι από όσα λείπουν. Και υπήρχε και αυτό που είναι το βαρύτερο στις περιστάσεις αυτές, η αναλγησία και η απληστία εκείνων οι οποίοι υπάρχουν. Παρακολουθούν τους καιρούς και εμπορεύονται την έλλειψη και καλλιεργούν τις συμφορές. Δεν ακούνε ότι ο ελεών φτωχό δανείζει στον Θεό, ούτε ότι όποιος κρύβει το σιτάρι να είναι καταραμένος από τον λαό. Ούτε τίποτε άλλο δεν ακούνε από όσες υποσχέσεις έχουν δεχτεί οι φιλάνθρωποι και οι απάνθρωποι απειλές. Είναι περισσότερο από όσο πρέπει άπληστοι και δεν σκέπτονται ορθά. Σε εκείνους κλείνουν τη δική τους ευσπλαχνία και στον εαυτό τους την ευσπλαχνία του Θεού, πράγμα που αγνοούν ότι αυτοί έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από ό,τι οι άλλοι έχουν ανάγκη από εκείνους. Αυτά οι έμποροι και οι προμηθευτές του σίτου, μήτε τους συγγενείς λυπούνται, μήτε στον Θεό ευαρεστούν, από τον Οποίο έχουν τα αγαθά τους, ενώ οι άλλοι στενοχωριούνται.

    Ο Βασίλειος δεν μπορούσε να βρέξει ψωμί από τον ουρανό με την προσευχή του και να θρέψει μέσα στην έρημο τον φυγάδα λαό. Ούτε μπορούσε να βγάζει τροφή που δεν δαπανάται από τον πυθμένα της υδρίας που γέμιζε καθώς άδειαζε, για να τρέφει αυτήν που τον έτρεφε-πράγμα παράδοξο- ανταποδίδοντας την φιλοξενία. Ούτε μπορούσε με πέντε άρτους να θρέψει χιλιάδες που τα απομεινάρια τους να επαρκέσουν για πολλά άλλα τραπέζια. Αυτά ήσαν έργα του Μωυσή και του Ηλία και του Θεού μου που δίνει σε αυτούς την δύναμη  γι’ αυτά. Ίσως είναι ακόμη και των καιρών εκείνων και της τότε καταστάσεως, επειδή τα σημεία δίνονται στους απίστους και όχι στους πιστούς. Και όσα είναι σύμφωνα με αυτά και οδηγούν στο ίδιο σημείο, αυτά και τα σκέφτηκε και με την ίδια πίστη τα πραγματοποίησε. Με τον λόγο και τις προτροπές του άνοιξε τις αποθήκες των πλουσίων και πραγματοποιεί ό,τι λέγει η Γραφή· μοιράζει τροφή σε όσους πεινούν, χορταίνει με ψωμί τους φτωχούς, τους διατρέφει σε περίοδο λιμού και γεμίζει με αγαθά ανθρώπους πεινασμένους[ π.χ. βλ. Ψαλμ.131,15: «Τὴν θύραν αὐτῆς εὐλογῶν εὐλογήσω, τοὺς πτωχοὺς αὐτῆς χορτάσω ἄρτων(:Τα προς διατροφή της θηράματα και τα άλλα υλικά της αγαθά θα ευλογώ άφθονα, ενώ τους φτωχούς της θα τους χορτάσω με άρτους)» · Ψαλμ. 32,18-19: «Ἰδοὺ οἱ ὀφθαλμοὶ Κυρίου ἐπὶ τοὺς φοβουμένους αὐτὸν τοὺς ἐλπίζοντας ἐπὶ τὸ ἔλεος αὐτοῦ,  ῥύσασθαι ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς αὐτῶν καὶ διαθρέψαι αὐτοὺς ἐν λιμῷ(: Μοναδικός σωτήρας και ρύστης είναι ο Θεός. Ιδού οι οφθαλμοί του Κυρίου διευθύνονται με άγρυπνη στοργή σε εκείνους οι οποίοι φοβούνται Αυτόν και ελπίζουν στο έλεός Του. Παρακολουθεί αυτούς ο Κύριος, έτοιμος να γλυτώσει την ζωή τους από βίαιο και άδικο θάνατο και να τους διαθρέψει σε καιρό στερήσεως και πείνας)» · Λουκά 1,53: «Πεινῶντας ἐνέπλησεν ἀγαθῶν καὶ πλουτοῦντας ἐξαπέστειλε κενούς(:Χόρτασε με αγαθά φτωχούς που πεινούσαν και έδωσε άφθονες τις πνευματικές δωρεές της σωτηρίας σε όσους τις πόθησαν πολύ. Αντίθετα όμως αποδίωξε με αδειανά χέρια ανθρώπους που είχαν υλικά πλούτη, καθώς κι εκείνους που είχαν την ιδέα ότι κατέχουν τον θησαυρό της αρετής)»].

    Με ποιον τρόπο; Συναθροίζοντας τους χτυπημένους από τον λιμό στο ίδιο μέρος, ακόμη και αυτούς που μόλις ανέπνεαν, άνδρες, γυναίκες, νήπια, γέροντες, τις ηλικίες που είναι άξιες συμπάθειας, διενεργώντας έρανο σε κάθε είδος τροφής, που μπορεί να ανακουφίσει την πείνα, παραθέτοντας χύτρες γεμάτες από χυλό και από τα παστά ψάρια που παρασκευάζουμε εμείς και αποτελούν τροφή των φτωχών. Έπειτα μιμείται τη διακονία του Χριστού, ο οποίος ακόμη και το λεντίο ζωσμένος δεν έκρινε ανάξιό του να πλύνει τα πόδια των μαθητών Του και με τα δικά του παιδιά, δηλαδή τους συνδούλους του, χρησιμοποιώντας αυτούς ως βοηθούς, θεράπευε τα σώματα όσων είχαν ανάγκη, θεράπευε και τις ψυχές συμπλέκοντας την τιμή με την ανάγκη, ανακουφίζοντας αυτούς και από τα δύο μέρη.

    Αυτός ήταν ο δεύτερος σιτοδότης μας και δεύτερος Ιωσήφ. Έχουμε όμως να πούμε και κάτι περισσότερο. Ο ένας εμπορεύεται τον λιμό και εξαγοράζει την Αίγυπτο με τη φιλανθρωπία διαθέτοντας την περίοδο αφθονίας στην περίοδο του λιμού και λαμβάνοντας προς τούτο διαταγή από τα όνειρα τρίτων· ο Βασίλειος όμως ήταν αφιλοκερδής στη χρηστότητά του, χωρίς να εμπορεύεται βοηθός στην έλλειψη. Απέβλεπε σε ένα, να αποκτήσει τη φιλανθρωπία με τη φιλανθρωπία και να λάβει τα εκεί αγαθά με το εδώ μέτρημα του σιταριού. Αυτά μαζί με την τροφή του λόγου και την τελειότερη ευεργεσία και διανομή, που είναι αληθινά ουράνια και υψηλή. Εάν βέβαια άρτος των αγγέλων είναι ο λόγος, με τον οποίο τρέφονται και ποτίζονται οι ψυχές που πεινούν τον Θεό και ζητούν τροφή που δεν κυλά και δεν φεύγει, αλλά παραμένει παντοτινά. Αυτής της τροφής σιτοδότης ήταν εκείνος, σιτοδότης πάμπλουτος αυτός ο πιο φτωχός και ο πιο άπορος από όσους γνωρίζουμε και δεν θεράπευε την πείνα του ψωμιού και τη δίψα του νερού, αλλά τον πόθο του λόγου που αληθινά δίνει ζωή και τρέφει και οδηγεί στην αύξηση της πνευματικής ηλικίας αυτόν που τρέφεται καλά.

    Τι χρειάζεται να λέω όλα και να χρονοτριβώ; Αφού μέσα από αυτά και τα όμοιά τους αυτός που ήταν φερώνυμος της ευσέβειας είχε πρόσφατα πεθάνει[:εδώ ο άγιος Γρηγόριος αναφέρεται στον προηγούμενο επίσκοπο, τον Ευσέβιο Καισαρείας], αφήνοντας ήσυχα την ψυχή του μέσα στα χέρια εκείνου, οδηγείται στον υψηλό θρόνο της επισκοπής. Τούτο δεν έγινε χωρίς κόπο και χωρίς φθόνο και πάλη των προκαθημένων της πατρίδας και των ισχυρών που είχαν με εκείνους συνταχθεί. Ήταν αναπόφευκτο όμως να νικήσει το Άγιο Πνεύμα. Νικά λοιπόν και μάλιστα συντριπτικά. Μετακινεί από μακρινές περιοχές εκείνους, οι οποίοι θα τον χρίσουν, άνδρες γνωστούς για την ευσέβεια και τον ζήλο τους, μαζί με αυτούς και τον νέο Αβραάμ και δικό μας πατριάρχη, εννοώ τον πατέρα μου, με τον οποίο γίνεται κάτι θαυμαστό[εδώ ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρεται στον πατέρα του, τον άγιο Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό]. Δεν είχε αφανιστεί μόνο από το πλήθος των ετών, αλλά και η ασθένεια τον ταλαιπωρούσε και βρισκόταν στις τελευταίες πνοές του, αναλαμβάνει όμως με τόλμη το ταξίδι, για να βοηθήσει με την ψήφο του, παίρνοντας θάρρος από το Πνεύμα. Θα πω δύο λόγια ακόμη· τον βάλαμε σε ένα φορείο, όπως μέσα σε ένα τάφο και επιστρέφει νέος,θαλερός, με το βλέμμα υψηλά, δυναμωμένος από την επίθεση των χειρών και την χρίση, και δεν θα είναι πολύ να προσθέσω και από την κεφαλή του χρισθέντος. Ας προστεθεί και τούτο στις παλαιές διηγήσεις ότι ο πόνος χαρίζει υγεία, η προθυμία σηκώνει τους νεκρούς και σαν νέος ο γέροντας που τον έχρισε το Πνεύμα.

   Αφού είχε έτσι αξιωθεί την πρωτοκαθεδρία, όπως είναι φυσικό για όσους έχουν τόση αξία και έχουν δεχτεί τόση χάρη και έτσι θεωρούνται και από τους άλλους, δεν ντρόπιασε τίποτε από τα παρακάτω ούτε τη δική του φιλοσοφία, ούτε τις ελπίδες όσων του είχαν εμπιστοσύνη. Υπερέβαλλε πάντοτε τον εαυτό του, όσο προηγουμένως υπερέβαλλε τους άλλους, έχοντας πάρα πολύ ωραία και φιλοσοφική αντίληψη γι’ αυτά. Πίστευε δηλαδή ότι είναι αρετή του ιδιώτη να μην είναι κακός ή να είναι ως ένα βαθμό αγαθός. Για τον άρχοντα όμως και τον προκαθήμενο αποτελεί κακία, και μάλιστα σε αυτό το αξίωμα να μην ξεπερνά πολύ τους άλλους και να μη γίνεται καθημερινά ανώτερος, ούτε να έχει αξία και αρετή σύμμετρη με τον θρόνο. Είναι δύσκολο ο άκρος να επιδιώκει το μέσο και με το πλεόνασμα της αρετής του να σύρει τους πολλούς στο μέτριο. Ή μάλλον για να ομιλήσω  γι’ αυτά πιο πνευματικά, αυτό που βλέπω να γίνεται με τον Σωτήρα μας-όπως το βλέπει και καθένας από όσους γνωρίζουν-όταν ήταν ανάμεσά μας, να λάβει δηλαδή τη μορφή τη δική μας και εντούτοις ανώτερη από εμάς, το ίδιο στοχάζομαι ότι έχει συμβεί και εδώ. Εκείνος, λέγει ο Ευαγγελιστής, προέκοπτε στην ηλικία έτσι και στη σοφία και τη χάρη(όχι ότι αυτά έπαιρναν αύξηση, διότι σε τι θα μπορούσε να γίνει τελειότερος Αυτός που ήταν τέλειος από την αρχή; Γίνονταν μόνο πιο καθαρά και πιο εμφανή). Έτσι και εδώ, η αρετή του ανδρός νομίζω ότι δεν έπαιρνε προσθήκη αλλά ευρύτερη εφαρμογή, επειδή είχε στην εξουσία του περισσότερο υλικό.

   Πρώτα κάνει φανερό σε όλους ότι το αξίωμα δεν ήταν χάρισμα ανθρώπων, αλλά το είχε λάβει από τον Θεό. Απόδειξη αποτελεί και ό,τι έγινε με εμένα. Πόσο συμμεριζόταν τη νοοτροπία μου της περιόδου εκείνης. Όλοι οι άλλοι νόμιζαν ότι θα τρέξω κοντά του για το γεγονός, ότι θα γινόμουν περιχαρής- και ίσως κάποιος άλλος να δοκίμαζε το συναίσθημα αυτό- και ότι θα μοιραζόμασταν μάλλον την αρχή μεταξύ μας και ότι δεν θα βοηθούσα απλώς, πράγμα που συμπέραναν από τη φιλία μας. Εγώ όμως, αποφεύγοντας να γίνω φορτικός- το απέφευγα σε όλα περισσότερο από τον καθένα- καθώς και την τάξη της εποχής για φθόνο, αφού εξάλλου και τα πράγματα γύρω του ήσαν σε εξέλιξη και ταραχή, έμεινα στην πατρίδα χαλινώνοντας τον πόθο μου με τη βία. Με μέμφεται αλλά με συγχωρεί. Έπειτα όταν πήγα κοντά του, χωρίς όμως να δεχτώ την τιμή του θρόνου για τον ίδιο ακριβώς λόγο, ούτε το να προτιμηθώ από τους πρεσβυτέρους, όχι μόνο δεν με κατηγόρησε αλλά και με επαίνεσε και καλά έκανε. Προτίμησε να κατηγορηθεί μάλλον για υπερηφάνεια από λίγους, που δεν κατανόησαν τη στάση αυτή, παρά να πράξει κάτι αντίθετο στον λόγο και τις προθέσεις του. Και πώς θα μπορούσε να δείξει κάποιος καλύτερα ότι η ψυχή του είναι ανώτερη από κολακεία και φιλοφροσύνη και ότι αποβλέπει σε ένα μόνο, τον νόμο του καλού, εάν δεν σκεπτόταν έτσι για εμένα που με θέτει μεταξύ των πρώτων από τους αγαπητούς και τους οικείους του;

    Έπειτα μαλακώνει αυτούς που στασίαζαν εναντίον του και τους θεραπεύει με λόγους μιας μεγαλόψυχης ιατρικής. Δεν το κάνει αυτό κολακευτικά και ανελεύθερα, αλλά με πολλή δύναμη και ελευθεριότητα, όπως κάποιος που δεν αποβλέπει μόνο στο παρόν αλλά οικονομεί και τη μελλοντική υποταγή. Βλέποντας δηλαδή ότι η ηπιότητα οδηγεί στη χαλάρωση και την αδιαφορία, ενώ η αυστηρότητα σκληρύνει τον άλλον και τον αποθρασύνει, βοηθεί το ένα με το άλλο. Ανέμειξε με επιείκεια το πείσμα και την ηπιότητα με σταθερότητα. Έτσι για τη θεραπεία λίγο του χρειάστηκε ο λόγος και τα περισσότερα τα πέτυχε με τα έργα. Δεν υποδούλωνε με τεχνάσματα, αλλά έκανε τους άλλους δικούς του με τη φιλία, δεν χρησιμοποιούσε τη δύναμη της εξουσίας του, τους έφερνε κοντά του όχι βέβαια με αδυναμία, αλλά και με προσοχή.

    Και, το σπουδαιότερο, τους έφερνε κοντά του επειδή τους νικούσε με το πνεύμα του και αναγνώριζαν ως απροσπέλαστη την αρετή του και επειδή νόμιζαν ότι μία μόνο σωτηρία υπάρχει γι΄αυτούς, να είναι φίλοι του και υποτακτικοί του· και ένας κίνδυνος, να προσκρούσουν στο θέλημά του και επειδή θεωρούσαν αποξένωση από τον Θεό τη διάσταση από εκείνον, έτσι θέλοντας υποχώρησαν και ηττήθηκαν και λύγισαν όπως στη βροντή, προσπαθώντας να απολογηθούν ο ένας πριν από τον άλλο και μεταβάλλοντας τον βαθμό της έχθρας τους σε βαθμό φιλίας και επιδόσεως στην αρετή, που την έβρισκαν ως τη μόνη πανίσχυρη απολογία. Δεν υποχωρούσε, παρά μόνο εάν κάποιος για κακία αθεράπευτη παραμελήθηκε και παραμερίστηκε, για να συντριβεί και να εξαφανιστεί μέσα σε αυτήν, όπως συνδαπανάται ο σίδηρος μαζί με τη σκουριά του.

    Και αφού τα πράγματα της πατρίδας τακτοποιήθηκαν όπως ήθελε και όπως δεν φανταζόταν κάποιος από όσους δεν τον πίστευαν και δεν τον γνώριζαν, σκέπτεται κάτι ανώτερο και υψηλότερο. Ενώ όλοι οι άλλοι έβλεπαν μόνο ό,τι ήταν μπροστά στα πόδια τους και σκέπτονταν πώς να εξασφαλίσουν ό,τι τους αφορούσε, εάν βέβαια είναι αυτό ασφαλές, και δεν προχωρούσαν παραπέρα, ούτε μπορούσαν να αναλάβουν κάτι μεγάλο και τολμηρό, εκείνος σε αυτά δεν τηρεί το μέτρο, που το τηρούσε σε όλα τα άλλα. Αφού σήκωσε ψηλά την κεφαλή και αφού έστρεψε γύρω γύρω το βλέμμα της ψυχής, περικλείει μέσα σε αυτήν όλη την οικουμένη, όση επισκέφτηκε ο σωτήριος Λόγος. Βλέποντας ακόμη τη μεγάλη κληρονομία του Θεού, που την είχε φροντίσει με τους δικούς Του λόγους και νόμους και τα δικά Του παθήματα, το έθνος το άγιο, το βασίλειο ιεράτευμα, να βρίσκεται σε κακή κατάσταση και να έχει διασπαστεί σε μύριες δοξασίες και πλάνες· βλέποντας την άμπελο που είχε μεταφερθεί και μεταφυτευτεί από την Αίγυπτο, που από την άθεο και σκοτεινή άγνοια έφθασε σε άπειρο κάλλος και μέγεθος, ώστε να σκεπάσει όλη τη γη και να ξεπεράσει τα βουνά και τους κέδρους, βλέποντας αυτήν να καταστρέφεται από τον πονηρό και κακό αγριόχοιρο, τον διάβολο, δεν θεώρησε αρκετό να θρηνεί ήρεμα τη συμφορά και να υψώνει μόνο τα χέρια στον Θεό και να ζητεί από Εκείνον τη λύση των δεινών που τον βρήκαν και ο ίδιος να κοιμάται· νόμιζε απεναντίας ότι και ο ίδιος έπρεπε να βοηθήσει και να συνεισφέρει κάτι.

   Τι είναι πιο λυπηρό από τη συμφορά αυτή τη στιγμή που πρέπει αυτός που βλέπει άνω να ενδιαφέρεται περισσότερο για το σύνολο; Εάν ευτυχεί ή δυστυχεί ένας, τούτο δεν έχει καμία σημασία για το σύνολο. Ενώ όταν το σύνολο βρίσκεται σε αυτή ή εκείνη την κατάσταση, ανάγκη πάσα και ο καθένας χωριστά να βρίσκεται στην ίδια θέση. Αυτά είχε στον νου εκείνος και εξέταζε, ο κηδεμόνας και προστάτης του συνόλου. Το σαράκι του ανθρώπου είναι η αισθαντική καρδιά, όπως νομίζει ο Σολομώντας[Παρ.14,30: «Πραΰθυμος ἀνὴρ καρδίας ἰατρός, σὴς δὲ ὀστέων καρδία αἰσθητική(:Ο πράος και υπομονετικός άνθρωπος είναι ο καλύτερος ιατρός των πόνων της καρδίας των άλλων· σαράκι όμως που κατατρώγει τα κόκκαλα των ανθρώπων, είναι η ευερέθιστη και εύθικτη καρδιά)»] και η αλήθεια. Και η αναλγησία φέρει ευθυμία ενώ η συμπόνια λύπη και λιώσιμο της καρδιάς είναι ο έμμονος λογισμός. Για τον λόγο αυτόν σφάδαζε, στενοχωριόταν, κατατρωγόταν, έπασχε ό,τι ο Ιωνάς[Ιωνάς 4,9: «Σφόδρα λελύπημαι ἐγὼ ἕως θανάτου(:Πάρα πολύ έχω λυπηθεί, έως θανάτου)»] και ο Δαβίδ, έφτανε σε απόγνωση, δεν έδινε ύπνο στα μάτια του και νυσταγμό στα βλέφαρά του[Ψαλμ.131,4-5: «Εἰ δώσω ὕπνον τοῖς ὀφθαλμοῖς μου καὶ τοῖς βλεφάροις μου νυσταγμὸν καὶ ἀνάπαυσιν τοῖς κροτάφοις μου, ἕως οὗ εὕρω τόπον τῷ Κυρίῳ, σκήνωμα τῷ Θεῷ Ἰακώβ (:Ούτε θα παραδώσω τα μάτια μου στον ύπνο και τα βλέφαρά μου στον νυσταγμό· δεν θα δώσω ανάπαυση στους κροτάφους μου, μέχρις ότου βρω κατάλληλο τόπο για τον Κύριο, για την κατοικία του Θεού του Ιακώβ)»]. Δαπανούσε ό,τι του είχε μείνει από σάρκα με τις φροντίδες έως ότου βρει λύση στο κακό. Επιδιώκει τη θεία ή την ανθρώπινη βοήθεια, η οποία θα σταματήσει την κοινή φωτιά και η σκοτόμαινα που μας σκέπασε.

     Επινοεί εκείνο το μοναδικό και εξαιρετικά σωτήριο. Αφού συγκεντρώθηκε όσο ήταν δυνατόν και αποκλείστηκε πνευματικά και αφού ανακίνησε κάθε ανθρώπινη σκέψη και επισκόπησε όλο το βάθος των Γραφών, συγγράφει λόγους για την ευσέβεια και αντιπαλεύοντας και αντιμαχόμενος αποκρούει το μέγα θράσος των αιρετικών. Άλλους, με τους οποίους ήλθε στα χέρια, τους υποτάσσει με τα αγκέμαχα όπλα των λόγων. Άλλους από μακριά, χτυπώντας τους με τα βέλη της μελάνης, που δεν είναι καθόλου κατώτερα από τα χαράγματα στην πλάκα. Και δεν νομοθετούσε[όπως ο Μωυσής] για το ένα έθνος της Ιουδαίας-που ήταν και μικρό- για φαγητά και ποτά και πρόσκαιρες θυσίες και καθαρμούς της σάρκας, αλλά για κάθε ανθρώπινο γένος και κάθε περιοχή του κόσμου για τον λόγο της αλήθειας, από τον Οποίο προέρχεται η σωτηρία. Και επειδή είναι εξίσου ατελείς η χωρίς λόγους πράξη και ο χωρίς πράξη λόγος, προσθέτει δεύτερο, στον λόγο τη βοήθεια της πράξεως. Σε άλλους πήγαινε ο ίδιος, σε άλλους έστελνε, άλλους καλούσε, νουθετούσε, έλεγχε, επιτιμούσε, απειλούσε, κατηγορούσε, προμαχούσε για έθνη, πόλεις, άτομα, επινοούσε κάθε είδος σωτηρίας, θεράπευε από κάθε άποψη. Ήταν εκείνος ο Βεσελεήλ, ο αρχιτέκτονας της θείας σκηνής, που μεταχειριζόταν για το έργο του κάθε υλικό και κάθε τέχνη και που συνδύαζε τα πάντα σε μιας ομορφιάς υπερβολή και αρμονία.

Μας ήλθε όμως πάλι ο χριστομάχος βασιλιάς και τύραννος της πίστεως[:ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Ουάλης] με περισσότερη ασέβεια και πιο μανιώδη στρατό, επειδή ο λόγος του θα απευθυνόταν προς ανταγωνιστή ισχυρότερο. Η επάνοδος αυτή ήταν παρόμοια με το ακάθαρτο και πονηρό εκείνο πνεύμα, που, αφού αποδεσμεύτηκε από τον άνθρωπο και περιπλανήθηκε, επιστρέφει στον ίδιο, για να κατοικήσει μέσα του με περισσότερα πνεύματα, όπως έχουμε ακούσει στα Ευαγγέλια. Αυτό μιμείται εκείνος, και για να ξεπλύνει συγχρόνως την προηγούμενη ήττα και για να προσθέσει νέα παλαίσματα στα πρώτα. Διότι είναι φοβερό και ανυπόφορο· ενώ είναι άρχοντας πολλών εθνών και έχει αξιωθεί πολλής δόξας και είχε υποτάξει όλους τους γύρω με τη δύναμη της ασέβειας και είχε κάνει υποχείριο ό,τι είχε βρεθεί μπροστά του, να παρουσιαστεί ότι νικήθηκε από έναν άντρα και μία πόλη και να γελοιοποιηθεί όχι μόνο από αυτούς που τον οδηγούσαν, αλλά όπως νόμιζε και από όλους τους ανθρώπους.

    Αφού στράφηκε με κάθε μέσο εναντίον των ευσεβών χριστιανών, όρμησε καταπάνω στη άσειστη και ανεπηρέαστη αυτή μητέρα των Εκκλησιών, στη μόνη που ακόμη απόμενε σπίθα της αληθείας, για να την υποτάξει. Τότε για πρώτη φορά αντιλήφθηκε ότι έπεσε έξω· διότι όπως βέλος που χτυπά σε κάτι ισχυρότερο, αποκρούστηκε, και αφού κατακομματιάστηκε, υποχώρησε. Τέτοιον αφού βρήκε προστάτη της Εκκλησίας και σε τόσο ισχυρό βράχο αφού προσέκρουσε, διαλύθηκε. Τα άλλα μπορείτε να τα ακούσετε από όσα λέγουν και διηγούνται εκείνοι που τα έζησαν· και τα διηγείται ο καθένας. Αλλά τόσο πολλοί θαυμάζουν, όσοι γνωρίζουν τους τότε αγώνες, τις επιθέσεις, τις υποσχέσεις, τις απειλές, τους απεσταλμένους από το δικαστικό σώμα, που προσπαθούσαν να κάμψουν τον Βασίλειο, τους στρατιωτικούς, τους από τον γυναικωνίτη, άντρες μέσα στις γυναίκες και γυναίκες μέσα στους άντρες, που μόνο ένα αντρικό γνώρισμα έχουν, την ασέβεια, και οι οποίοι, αφού δεν έχουν τη φυσική ικανότητα να ασελγούν, πορνεύουν με εκείνο με το οποίο μπορούν, με τη γλώσσα, τον αρχιμάγειρο Ναβουζαρδάν[τον Ναβουζαρδάν είχε στείλε ο Ναβουχοδονόσορ για να υποτάξει την Ιερουσαλήμ. Εδώ υπονοείται ο Δημοσθένης που ο Ουάλης έστειλε στον Βασίλειο], που φοβέριζε με τα κουζινομάχαιρά του και τον έστελναν οι φωτιές του μαγειρείου του. Και το πιο αξιοθαύμαστο για εμένα από τα δικά του και που δεν είναι δυνατόν να το προσπεράσω ακόμη και να θέλω, αυτό θα ιστορήσω συντομεύοντάς το όσο είναι δυνατό.

    Ποιος δεν γνωρίζει τον τότε ύπαρχο, τον Μόδεστο, που ήταν τόσο υπερβολική η μανία του εναντίον μας- επειδή και από εμάς είχε λάβει το τελειοποιητικό βάπτισμα- και πρόσφερε στον κύριό του περισσότερες από όσες έπρεπε υπηρεσίες και με το να εκτελεί όλα τα θελήματά του διατηρούσε και εξασφάλιζε πιο μακροχρόνια την εξουσία για τον εαυτό του; Σε αυτόν που μούγκριζε κατά της Εκκλησίας, που ήταν όμοιος με λιοντάρι και βρυχιόταν όπως το λιοντάρι και ήταν απλησίαστος για τους πολλούς, φέρνουν εκείνον τον ατρόμητο· ή μάλλον εισέρχεται ο ίδιος, σαν να καλείται σε γιορτή και όχι σε δίκη.

   Πώς θα μπορούσα να διηγηθώ επάξια από τη μια τη θρασύτητα του υπάρχου ή από την άλλη τη συνετή αντίσταση του ανδρός προς αυτόν; «Τι θέλεις εσύ– και είπε το όνομά του διότι δεν τον θεωρούσε άξιο να τον καλεί επίσκοπο- τι θέλεις με το θάρρος σου μπροστά σε τόση δύναμη και ανοηταίνεις μόνος εσύ από τους άλλους;». «Γιατί ρωτάς;», του λέγει ο γενναίος, «Ποια είναι η ανοησία; Δεν μπορώ να αντιληφθώ». «Δεν πιστεύεις ό,τι και ο βασιλιάς, ενώ όλοι οι άλλοι έσκυψαν και νικήθηκαν». «Δεν είναι», του είπε, «θέλημα του δικού μου Βασιλέως. Ούτε ανέχομαι να προσκυνώ κάποιο κτίσμα, ενώ είμαι ο ίδιος κτίσμα με την εντολή να γίνω θεός». «Και εμείς τι σου φαινόμαστε», τον ρωτά, «ή η διαταγή μας είναι μηδέν; Και να σου πω, δεν είναι για σένα τίποτε να ταχθείς με το μέρος μας και να μας έχεις φίλους;». «Είστε ύπαρχοι», απαντά, «και σπουδαίοι, δεν το αρνούμαι, όχι όμως σπουδαιότεροι από τον Θεό. Και το να σας έχουμε φίλους είναι βέβαια σημαντικό(πώς όχι; Αφού είστε και εσείς του Θεού πλάσματα), είναι όμως το ίδιο σαν να έχουμε κάποιους από τους υποτακτικούς σας· διότι η χριστιανικότητα δεν χαρακτηρίζεται από πρόσωπα, αλλά από την πίστη».

   Τότε λοιπόν ταράχτηκε πλέον ο ύπαρχος και άναψε από τον θυμό, πετάχτηκε από το κάθισμα και του απηύθυνε λόγια σκληρά. «Άκου εδώ», του λέγει, «δεν φοβάσαι την εξουσία;». «Μήπως γίνει και μήπως πάθω τι;». « Ένα από τα πολλά που είναι της εξουσίας μου». «Ποια είναι αυτά;». «Πρέπει να τα μάθεις. Δήμευση περιουσίας, εξορία, βασανιστήρια, θάνατος». «Να με φοβερίζεις με οτιδήποτε άλλο», του λέγει. «Από αυτά δεν με αγγίζει τίποτε». Και εκείνος ρώτησε: «Πώς και με ποιον τρόπο;». Του απάντησε τότε ο Βασίλειος: «Διότι βέβαια τη δήμευση δεν τη φοβάται όποιος δεν έχει τίποτε, εκτός εάν έχεις ανάγκη από αυτά τα σχισμένα κουρέλια μου και τα λίγα βιβλία μου, που αποτελούν την περιουσία μου. Την εξορία δεν την εννοώ, εγώ που δεν περιορίζομαι σε έναν τόπο, και δεν έχω δικό μου ούτε το μέρος που τώρα κατοικώ, και κάθε μέρος είναι δικό μου όπου και αν βρεθώ ή μάλλον, κάθε μέρος είναι του Θεού, όπου εγώ είμαι ξένος και περαστικός. Τα βασανιστήρια; Τι θα μου πάρουν, αφού δεν υπάρχει σώμα, εκτός εάν εννοείς το πρώτο χτύπημα. Αυτό μόνο είναι στην εξουσία σου. Ο θάνατος είναι ευεργέτης, που θα με στείλει το γρηγορότερο στον Θεό, για τον Οποίο υπάρχω και ζω και κατά το πλείστον έχω πεθάνει και προς τον Οποίο επείγομαι να φθάσω από μακριά».

  Έμεινε κατάπληκτος από αυτά ο ύπαρχος και είπε αναφέροντας το όνομά του. «Κανείς έως τώρα δεν μίλησε σε μένα(τον Μόδεστο) έτσι και με τόσο θάρρος». «Ίσως επειδή δεν συνάντησες ακόμη επίσκοπο», του αποκρίθηκε, «οπότε θα σου μιλούσε με αυτόν τον τρόπο, αφού θα αγωνιζόταν για τέτοια πράγματα. Στα άλλα εμείς, ύπαρχε, είμαστε μετριοπαθείς και πιο ταπεινοί από τον καθένα, διότι έχουμε αυτήν την εντολή. Όχι σε τόσο μεγάλη δύναμη αλλά και σε έναν τυχαίο δεν δείχνουμε υπερηφάνεια. Όπου είναι εμπρός μας ο Θεός για να αγωνιστούμε γι΄Αυτόν, περιφρονούμε τα άλλα και σε Αυτόν μόνο ατενίζουμε. Η φωτιά, το ξίφος,τα θηρία, τα νύχια που ξεσχίζουν τις σάρκες, είναι για εμάς ευχαρίστηση μάλλον, παρά φόβος. Γι’αυτά ύβριζέ μας, φοβέριζε, κάνε ό,τι σου αρέσει, χαίρου την εξουσία σου. Ας τα ακούσει αυτά και ο βασιλιάς· εμάς δεν θα μας συλλάβεις, ούτε θα μας πείσεις να συνθηκολογήσουμε με την ασέβεια, ακόμη και με φοβερότερες απειλές».

    Όταν τα είπε αυτά και τα άκουσε ο ύπαρχος και είδε την αντίσταση του ανδρός, που ήταν τόσο ατρόμητος και ακαταμάχητος, με κάποιο σεβασμό και υποχωρητικότητα και όχι πια με τον ίδιο απειλητικό τόνο, είπε να τον οδηγήσουν έξω. Ο ίδιος τρέχει, με όση ταχύτητα διέθετε, στον βασιλέα και του λέγει: «Νικηθήκαμε, βασιλιά, από τον προκαθήμενο της Εκκλησίας αυτής. Είναι ανώτερος από φοβέρες, σταθερότερος από λόγους, πιο δυνατός από την πειθώ. Πρέπει να δοκιμάσουμε με κάποιο κατώτερο. Εναντίον αυτού ή πρέπει να ασκήσουμε βία χωρίς προσχήματα ή να μην περιμένουμε ότι θα υποχωρήσει στις απειλές». Στη συνέχεια ο βασιλιάς Ουάλης κατηγόρησε τον εαυτό του και νικημένος από τα εγκώμια προς τον άντρα–θαυμάζει την αρετή και ο αντίπαλος- είπε να μην τον κακομεταχειριστούν. Έπαθε ό,τι και ο σίδηρος που μαλακώνει με τη φωτιά, μένει όμως σίδηρος. Και μολονότι η απειλή μεταβλήθηκε σε θαυμασμό, δεν δέχτηκε την κοινωνία της πίστεως από ντροπή να αλλάξει ιδέες και αναζητούσε έναν ευπρόσωπο τρόπο απολογίας.

   Όλα τα είδη της αρετής κανείς δεν τα πέτυχε πέρα ως πέρα, από όσους τουλάχιστον γνωρίζουμε εμείς τώρα. Και άριστος είναι κατά τη γνώμη μας όποιος επιτύχει τα περισσότερα ή ένα στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Ο Βασίλειος όμως τα πραγματοποίησε όλα σε τέτοιο βαθμό ώστε να αποτελεί κάποια υπερηφάνεια της φύσεως. Ας το εξετάσουμε έτσι. Ποιος επαινεί την ακτημοσύνη και την απλή και απέριττη ζωή; Τι είχε λοιπόν εκείνος εκτός από το σώμα του και τα απαραίτητα της σάρκας καλύμματα; Πλούτος του ήταν το να μην έχει τίποτε και ο σταυρός· με τον οποίο μόνο είχε συνδέσει τη ζωή του και που τον θεωρούσε πολυτιμότερο από πολλά χρήματα. Όλα, και αν ήθελε κανένας, δεν είναι δυνατόν να τα αποκτήσει· μπορεί όμως να τα περιφρονήσει όλα και να γίνει νικητής όλων. Φρόντιζε να είναι, όχι να φαίνεται άριστος. Ούτε κατοικούσε σε πιθάρι στο μέσο της αγοράς, ώστε να κάνει απόλαυσή την τρυφή των άλλων, μεταβάλλοντας σε παράδοξη ευπορία την απορία. Ήταν φτωχός, αφιλόδοξος και ανεπιτήδευτος. Δέχτηκε να τα χάσει όλα όσα κάποτε είχε και περνούσε ανάλαφρος τη θάλασσα της ζωής.

    Αξιοθαύμαστο πράγμα είναι η εγκράτεια και η ολιγάρκεια και η ελευθερία από τις ηδονές και το να μη διευθύνει η κοιλία, εξουσιάστρια ανελεύθερη. Ποιος ήταν χωρίς τροφή περισσότερο από αυτόν και δεν είναι πολύ να το πει κανείς, χωρίς σάρκες; Την αφθονία και τους υπερχορτασμούς τούς άφησε για τους περισσότερους άλογους και αυτούς που η ζωή τους ήταν παρόμοια με ζωή ανδραπόδων και έβλεπε προς τα κάτω. Ο ίδιος δεν θεωρούσε τίποτε μέγα από όσα είναι κάτω από τον λαιμό, αλλά ζούσε με τα απαραίτητα μόνο όσο ήταν επιτρεπτό και η μόνη τρυφή που γνώριζε ήταν να είναι φανερό ότι δεν τρυφά και για τον λόγο αυτόν και δεν είχε ανάγκη από περισσότερα. Έβλεπε τα κρίνα και τα πουλιά που είχαν φυσική ομορφιά και πρόχειρη τροφή, κατά τη μεγάλη προτροπή του Χριστού του δικού μου, που πτώχευσε προς χάριν μας κατά τη σάρκα για να πλουτίσουμε εμείς κατά τη θεότητα. Από εδώ προερχόταν ο ένας χιτώνας που φορούσε και το ένα πανωφόρι, το πλάγιασμα χάμω και η αγρυπνία, η απλυσία, που αποτελούσαν τα καυχήματά του, το νοστιμότατο δείπνο και το προσφάγι, το ψωμί και τα παστά, τα νέα αυτά καρυκεύματα, και το ποτό το άφθονο της φρονιμάδας, που το προσφέρουν οι πηγές σε εκείνους που δεν κουράζονται να το αντλήσουν. Από αυτά προέρχονται ή αυτά παρακολουθούν οι περιθάλψεις, οι ιατρείες, το κοινό αντικείμενο της πνευματικής ζωής μας.

    Μέγα πράγμα η παρθενία και η αγαμία, το να ταχθείς με την παράταξη των αγγέλων και τη μοναχική ζωή. Διστάζω να πω να ταχθείς με τον Χριστό, που και όταν θέλησε να γεννηθεί για εμάς τους γεννητούς, γεννάται από την Παρθένο, κατοχυρώνοντας την παρθενία, διότι από εδώ μας μεταφέρει αλλού και συντομεύει την κοσμική ύπαρξή μας ή μάλλον τον κόσμο αυτόν στον άλλο παραπέμπει, τον τωρινό δηλαδή στον μελλοντικό. Ποιος λοιπόν περισσότερο από εκείνον τίμησε την παρθενία ή περιόρισε με νόμους τη σάρκα, όχι με το προσωπικό του παράδειγμα μόνο, αλλά και με τα έργα της σπουδής και του ζήλου του; Τίνος ήσαν οι παρθενώνες και οι γραπτές διατάξεις, με τα οποία σωφρόνιζε κάθε αίσθηση και ρύθμιζε τη λειτουργία κάθε μέλους και έπειθε στην αληθινή παρθενία, στρέφοντας την ωραιότητα προς τα μέσα, από τα ορατά στα αόρατα; Που απομάραινε τα εξωτερικά και αποσπούσε την ύλη από τη φλόγα· παρουσίαζε τα κρυπτά στον Θεό που είναι ο μόνος Νυμφίος των καθαρών ψυχών και που τις άγρυπνες ψυχές τις συνεισάγει μαζί του, εάν τον συναντήσουν με αναμμένες τις λαμπάδες και με άφθονο το λάδι που τις τροφοδοτεί;

   Όμοια και με τον μοναχικό και τον κοινωνικό βίο· συχνά αλληλομαχούν και βρίσκονται σε διάσταση, και όπως και να είναι, κανείς από τους δύο δεν έχει καθαρό το καλό ή το κακό, αλλά ο ένας είναι βέβαια πολύ πιο ήσυχος και σταθερός και οδηγεί στον Θεό, δεν του  λείπει όμως η αλαζονεία, επειδή αποκτά την ασύγκριτη αρετή χωρίς βάσανα, ενώ ο άλλος πάλι είναι πιο πρακτικός και χρήσιμος χωρίς όμως να αποφεύγει τον θόρυβο και την ταραχή. Εκείνος τους συμφιλίωσε άριστα μεταξύ τους και  έκανε ένα συγκερασμό τους. Έκτισε βέβαια ασκητήρια και μοναστήρια, όχι όμως μακριά από μεικτές κοινωνίες, ούτε τα περιέκλεισε, ούτε χώρισε αυτά από εκείνα με κάποιο ενδιάμεσο τοίχο, αλλά τα έβαλε σε μία κοντινή συνάφεια και χωρισμό. Είχε σκοπό μήτε οι πνευματικοί να μένουν χωρίς επικοινωνία μήτε οι πρακτικοί χωρίς πνευματική τροφοδοσία, αλλά να αντιπροσφέρουν οι μεν στους δε καθένας το δικό του, όπως η γη και η θάλασσα συντρέχουν στη μία δόξα του Θεού.

    Τι άλλο ακόμη; Ωραίο πράγμα η φιλανθρωπία και η διατροφή των φτωχών και η βοήθεια προς την ανθρώπινη αδυναμία. Προχώρησε λίγο από την πόλη και κοίταξε τη νέα πόλη[:εδώ ο άγιος Γρηγόριος αναφέρεται στη Βασιλειάδα], το ταμείο της ευσεβείας, το κοινό θησαύρισμα όσων ευπορούν, στο οποίο αποθέτουν τα περισσεύματα του πλούτου τους, και τώρα ακόμη και τα απαραίτητα, με τις παραινέσεις του. Εκεί αυτά αποτινάσσουν τον σκώρο και απογοητεύουν τους κλέφτες και διαφεύγουν την πάλη του φθόνου και του καιρού τη φθορά. Εκεί η ασθένεια αντιμετωπίζεται φιλοσοφικά, η συμφορά γίνεται αντικείμενο μακαρισμού και δοκιμάζεται η συμπάθεια προς τους άλλους. Τι αποτελούν για εμένα μπροστά στο έργο αυτό οι επτάπυλες Θήβες, και οι Θήβες της Αιγύπτου και τα τείχη της Βαβυλώνος, και ο καρικός τάφος του Μαυσώλου, και οι Πυραμίδες, και ο χάλκινος όγκος του Κολοσσού, οι πελώριοι ναοί και τα κάλλη όσων ακόμη δεν υπάρχουν και όσα άλλα θαυμάζουν οι άνθρωποι και τα απαθανατίζουν στις διηγήσεις τους; Αυτά εκτός από λίγη δόξα σε τι άλλο ωφέλησαν τους δημιουργούς τους; Το πιο θαυμάσιο για εμένα είναι η σύντομη οδός της σωτηρίας, η ευκολότατη ανάβαση στον ουρανό. Δεν απλώνεται πλέον μπροστά στα μάτια μας θέαμα φοβερό και θλιβερό, άνθρωποι νεκροί πριν από τον θάνατο και πεθαμένοι στα περισσότερα μέλη του σώματος, που εκδιώκονται από τις πόλεις, τα σπίτια, τις αγορές, τα πηγάδια, από αυτούς τους αγαπητούς τους και που από τα ονόματα μάλλον παρά από τα σώματα αναγνωρίζονται. Ούτε στήνονται στις συναθροίσεις και τις συνάξεις για να τραγουδούν ζεύγη ζεύγη, χωρίς ούτε να συμπονούνται πλέον από τους άλλους για τη νόσο τους, αλλά και να μισούνται από πάνω, εφευρέτες αυτοί θλιβερών τραγουδιών, εάν έχει απομείνει σε μερικούς και αυτή η φωνή.

     Αλλά προς τι διεκτραγωδώ τα πάθη μας, αφού δεν είναι αρκετός ο λόγος μου  γι’ αυτά; Εκείνος ωστόσο περισσότερο από κάθε άλλον μας έπεισε επειδή ακριβώς είμαστε άνθρωποι να μην καταφρονούμε τους ανθρώπους, ούτε να προσβάλλουμε τον Χριστό, την κοινή κεφαλή όλων, με την απανθρωπιά μας προς εκείνους, αλλά στις συμφορές των άλλων να βλέπουμε τις δικές μας και να δανείζουμε στον Θεό την ευσπλαχνία, τη στιγμή που έχουμε οι ίδιοι ανάγκη από ευσπλαχνία. Για τον λόγο αυτόν δεν απαξιούσε να τιμά και με τα χείλη ακόμη την νόσο αυτός ο ευγενής από ευγενείς, που η δόξα του είναι υπέρλαμπρη· τους ασπαζόταν ως αδελφούς του, όχι από κενοδοξία όπως θα υπέθετε κανείς(ποιος άλλος απείχε από το πάθος αυτό τόσο πολύ;), αλλά για να υποτυπώσει με τη φιλοσοφημένη χειροτονία του ότι πρέπει να πλησιάζουμε το σώμα με σκοπό τη θεραπεία του. Και ήταν μία παραίνεση που ομιλούσε χωρίς λόγους. Και δεν συνέβαινε έτσι στην πόλη και στην ύπαιθρο διαφορετικά· είχε επιβάλει κοινό αγώνα σε όλους, που ήσαν προϊστάμενοι του λαού, τη φιλανθρωπία και τη μεγαλοψυχία προς τους πάσχοντες. Οι μάγειροι και τα πλούσια τραπέζια ήσαν για άλλους, οι σάλτσες και τα καρυκεύματα των μαγείρων, τα φίνα αμάξια και τα φορέματα τα απαλά και τα χυτά. Για τον Βασίλειο ήσαν οι άρρωστοι, οι θεραπείες των πληγών, η μίμηση του Χριστού· όχι με λόγους αλλά με έργα καθάριζε τη λέπρα.

  Τι έχουν να παρατηρήσουν σε αυτά όσοι τον κατηγορούν για υπερηφάνεια και υπεροψία, οι φαρμακεροί κριτές των πολύ μεγάλων που υποβάλλουν στον κανόνα αυτούς που είναι εξαίρεση των κανόνων; Είναι δυνατόν να ασπάζεσαι τους λεπρούς, να ταπεινώνεσαι έως αυτό το σημείο, να μην καταδέχεσαι όμως τους υγιείς; Να λιώνεις τη σάρκα σου με την εγκράτεια και να φουσκώνεις την ψυχή σου με κούφια λύσσα; Να καταδικάζεις τον Φαρισαίο και να διηγείσαι την ταπείνωση της αλαζονείας του, να γνωρίζεις ότι ο Χριστός κατέβηκε ως τη μορφή του δούλου, ότι συνέτρωγε με τους τελώνες, έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του και ανάξιό Του δεν έκρινε τον σταυρό, προκειμένου να σταυρώσει τη δική μου αμαρτία- και ας μην υπάρχει παραδοξότερο από αυτό, να βλέπεις δηλαδή τον Θεό να σταυρώνεται και μάλιστα μαζί με τους ληστές και να χλευάζεται από τους περαστικούς ο ασύλληπτος και ανώτερος από το πάθος και έπειτα ο ίδιος να υψώνεσαι επάνω στα σύννεφα, να μην αναγνωρίζει τίποτε ως ομότιμό σου, πράγμα που κάνουν όσοι φθονούν εκείνον; Όχι, αλλά νομίζω έπαρση ονόμασαν τη σταθερότητα και ασφάλεια και τελειότητα του χαρακτήρα του. Αυτοί όμως νομίζω και τον ανδρείο θα τον καλέσουν θρασύ και τον περιεσκεμμένο δειλό και τον φρόνιμο μισάνθρωπο και τον δίκαιο ακοινώνητο. Ασφαλώς δεν διετύπωσαν άστοχα μερικοί φιλοσοφούντες τη γνώμη ότι στήνονται δίπλα στις αρετές οι κακίες και έχουν τις θύρες δίπλα δίπλα. Είναι εξάλλου ευκολότατο να νομιστεί κάποιος διαφορετικός από ό,τι είναι από τους μη εξοικειωμένους με αυτά.

    Τι αποτελούν όμως όλα αυτά εμπρός στην ικανότητα του ανδρός στους λόγους και εμπρός στη δύναμη της διδασκαλίας του που κατακτούσε τα πέρατα; Ακόμη στρεφόμαστε γύρω στους πρόποδες του όρους και είμαστε πολύ χαμηλότερα από την κορυφή. Ακόμη περνούμε τον πορθμό και έχουμε αφήσει το απέραντο και βαθύ πέλαγος. Διότι νομίζω εάν γινόταν ή εάν γίνει κάποια σάλπιγγα που δονεί έως πέρα τον αέρα του Θεού, φωνή που αγκαλιάζει την οικουμένη ή σεισμός της γης ολόκληρης από μία θαυμαστή νέα εκδήλωση, αυτά ήσαν η φωνή και ο νους εκείνου που τόσο πολύ αφήνει πίσω και βάζει κάτω όλους, όσο εμείς ξεπερνούμε τα άλογα ζώα.

    Ποιος περισσότερο από αυτόν καθάρισε τον εαυτό του με τη δύναμη του Πνεύματος και τον έκανε άξιο να διηγείται τα θεία; Ποιος περισσότερο φωτίστηκε με το φως της γνώσεως, έσκυψε πάνω στα βάθη του Πνεύματος και μαζί με τον Θεό μελέτησε τα σχετικά με τον Θεό; Ποιος διέθετε λόγο καλύτερο ερμηνευτή των διανοημάτων του, ώστε σε κανένα από τα δύο να μη χωλαίνει, όπως συμβαίνει με τους πολλούς, ούτε σε νου που δεν έχει λόγο, ούτε σε λόγο που να μη στοιχεί στον νου; Ευδοκιμούσε και στα δύο και παρουσιαζόταν ίσος με τον εαυτό του και πραγματικά άρτιος. Και είναι βέβαιο ότι ερευνούσε όλα τα βάθη του Θεού χάριν του Πνεύματος, όχι επειδή Αυτό τα αγνοούσε, αλλά επειδή Αυτό εντρυφά στη θεωρία τους. Διερεύνησε όλα τα σχετικά με το Πνεύμα, με το οποίο διαπαιδαγώγησε το ήθος των ανθρώπων, δίδαξε τον λόγο για τα ουράνια και, αποσπώντας από τα παρόντα, άλλαξε την πορεία προς τα μελλοντικά.

    Στην ποίηση του Δαβίδ επαινείται του ηλίου η ομορφιά και το μέγεθος και η ταχύτητα του δρόμου και η δύναμη. Λάμπει όπως ο γαμπρός, είναι μεγάλος σαν γίγαντας, που ο πελώριος διασκελισμός του έχει τόση δύναμη, ώστε να φωτίζει από τα άκρα ισόνομα τα άλλα άκρα, χωρίς καθόλου να ελαττώνεται η θέρμη από τις αποστάσεις. Του Βασιλείου ομορφιά ήταν η αρετή, η θεολογία το μέγεθός του, τροχιά του η αεικινησία του που με τις αναβάσεις της οδηγεί έως τον Θεό. Και δύναμή του ήταν η σπορά του λόγου και η διάδοση. Ώστε εγώ τουλάχιστον δεν θα διστάσω να πω ακόμη και τούτο, ότι «Σε όλη τη γη απλώθηκε η φωνή του και στα πέρατα της οικουμένης η δύναμη των λόγων του», που ο Παύλος είπε για τους αποστόλους, παίρνοντάς το από τον Δαβίδ.

   Ποια άλλη χάρη έχει σήμερα η συγκέντρωση; Ποια ευχαρίστηση τα συμπόσια και οι συνάξεις και οι εκκλησίες; Ποια η απόλαυση των αρχόντων, ανωτέρων και κατωτέρων, των μοναχών ή των κοινωνικών; Ποια όσων ζουν αποτραβηγμένοι και όσων ζουν μέσα στον κόσμο; Και ποια όσων ασχολούνται με την εξωτερική φιλοσοφία και όσων με τη δική μας; Μία μόνο, καθολική και μέγιστη, τα συγγράμματα εκείνου και τα πονήματα. Έπειτα από εκείνον δεν υπάρχει για τους αντιγραφείς κανείς άλλος πλούτος παρά μόνο τα συγγράμματα εκείνου. Τα παλαιά αποσιωπώνται, όσα μερικοί στήριξαν πάνω στα θεία λόγια, ακούονται τα νέα και άριστος στους λόγους είναι αυτός κατά τη γνώμη μας που γνωρίζει πολύ καλά τα έργα του, τα αναφέρει αδιάκοπα και συνετίζει τις ακοές· στάθηκε αρκετός ένας για τους εξαιρετικούς προς μόρφωσή τους αντικαθιστώντας όλους τους άλλους.

    Σχετικά με αυτόν εγώ θα εκθέσω τούτο μόνο. Όταν κρατώ στα χέρια μου την Εξαήμερό του και ομιλώ γι’ αυτήν αδιάκοπα, βρίσκομαι μαζί με τον Κτίστη, κατανοώ τους λόγους της δημιουργίας και θαυμάζω τον Κτίστη περισσότερο από ό,τι προηγουμένως, έχοντας ως διδάσκαλο την όψη μόνο. Όταν ανοίξω τους Αντιρρητικούς λόγους του Βασιλείου βλέπω τη φωτιά των Σοδόμων που κάνει τέφρα τις κακές γλώσσες ή τον πύργο της Βαβέλ που κακώς οικοδομείται και καλώς κατεδαφίζεται. Στους λόγους του πάλι περί Πνεύματος βρίσκω σε αυτούς τον Θεό μου και αποκτώ θάρρος για να ομιλώ για την αλήθεια, στηριγμένος στη θεολογία εκείνου και τη διδαχή. Όταν διαβάζω τις άλλες εξηγήσεις του, που αναπτύσσει για όσους έχουν μικρή μόρφωση, τριπλοαποτυπώνοντας αυτές επάνω στις στερεές πλάκες της καρδιάς τους, πείθομαι να μη σταματώ στο γράμμα μήτε να βλέπω μόνο τα άνω, αλλά να πηγαίνω πιο πέρα και να προχωρώ ολοένα από βάθος σε βάθος, προσκαλώντας την άβυσσο με την άβυσσο και ανακαλύπτοντας το φως με το φως, ώσπου να φτάσω στο ακρότατο. Όταν ασχοληθώ με τα εγκώμια των αθλητών, περιφρονώ το σώμα, γίνομαι και εγώ ένας από τους επαινούμενους και είμαι έτοιμος να ριχτώ στην άθληση. Με τους ηθικούς του πάλι λόγους και τους πρακτικούς εξαγνίζομαι στην ψυχή και το σώμα, γίνομαι ναός που δέχεται τον Θεό και όργανο που το κρούει το Πνεύμα και υμνολογεί την θεία δόξα και δύναμη· ξανατονίζω και ξαναρυθμίζω σε Αυτό την ύπαρξή μου και γίνομαι διαφορετικός από ό,τι είμαι, λαμβάνοντας τη θεία μεταβολή.

          ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

               επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/Gregory%20of%20Nazianzus_PG%203538/Funebris%20oratio%20in%20laudem%20Basilii%20Magni%20Caesareae%20in%20Cappado.pdf
• Γρηγορίου του Θεολόγου Άπαντα τα έργα, τόμος 6:Λόγοι εγκωμιαστικοί- επιτάφιοι, Εἰς τόν Μέγαν Βασίλειον Ἐπιτάφιος, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1980, σελίδες 175-177, 187-197, 199-205, 207-215, 229-239, 241-245.
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

Ἐπί τῷ νέῳ ἔτει

 Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 1-1-2001]

     Και πάλι πρώτη του έτους, αγαπητοί μου. Ήδη ευρισκόμεθα στο πρώτο σκαλοπάτι του ετησίου ημερολογιακού οικοδομήματος. Την ίδια ημέρα γιορτάζομε και την οκταήμερο Περιτομή του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Γιορτάζουμε ακόμη και τη σεπτή μνήμη του μεγάλου πατρός της Εκκλησίας μας, Βασιλείου του Ουρανοφάντορος· που σημαίνει «οὗ (:του οποίου) ἡ λαμπρότης εἰς ὕψος φαίνεται», όπως λέγει ο Σουήδας· ή: «αυτός που λάμπει μέχρι τον ουρανό· αυτός που αποκαλύπτει τα ουράνια μυστήρια».

     Σήμερα όμως θα μας απασχολήσει η έννοια του χρόνου που πρέπει πάντοτε να αποτελεί στίγμα πλεύσεως για τον κάθε πιστό. Ο χρόνος είναι βασικό στοιχείο, όχι μόνο γιατί συνδέεται με τον χώρο και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του –δεν νοείται το ένα χωρίς το άλλο, ούτε ο χώρος χωρίς τον χρόνο, ούτε ο χρόνος χωρίς τον χώρο- αλλά και γιατί αποτελεί στοιχείο της ανθρωπίνης παρουσίας του Θεού στη γη και συνεπώς και της δικής μας σωτηρίας.

    Μόνος ο άνθρωπος από όλα τα ζωντανά δημιουργήματα της κτίσεως έχει την έννοια του χρόνου. Κι όταν λέμε έννοια του χρόνου, εννοούμε του παρόντος, του παρελθόντος, και προπαντός του μέλλοντος χρόνου. Ο χρόνος συνδέεται άμεσα με τη σωτηρία μας. Εξάλλου, μόνος ο άνθρωπος γνωρίζει ότι πεθαίνει. Κι ο θάνατος τον προβληματίζει. Η έννοια του χρόνου καθορίζει το μήκος της ζωής· το τέρμα της, αλλά και την αιωνιότητα. Γι’ αυτό η έννοια του χρόνου αποτελεί στίγμα πλεύσεως, όλως ιδιαίτερα για τον πιστόν. Ο χρόνος εκφράζεται με τα συμβεβηκότα, δηλαδή αυτά που συμβαίνουν, τα γεγονότα, όπως θα λέγαμε. Όπως εκφράζεται οτιδήποτε με την κίνηση ή την ακινησία όλων των σωμάτων, που μελετά η Φυσική. Πρέπει να πούμε όταν λέμε «ακινησία», δεν υπάρχει. Θα βάζαμε τη λέξη «ακινησία» εντός εισαγωγικών, διότι ούτε σε ένα άτομο της ύλης δεν υπάρχει, μέσα στο άτομο της ύλης, δεν υπάρχει η έννοια της ακινησίας. Όλα είναι σε μία φοβερή κίνηση.

    Έτσι μπορεί να γράφει ο απόστολος Παύλος: «Ὅτε δέ ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου –όταν ήλθε ο καιρός· που γνώστης μόνο ο Θεός είναι-, «ἐξαπέστειλεν ὁ Θεός», ως προς το πλήρωμα, «ἐξαπέστειλεν ὁ Θεός τόν Υἱόν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπό νόμον», γράφει ο Απόστολος εις την προς Γαλάτας επιστολή του· ή «προεγνωσμένου μέν πρό καταβολῆς κόσμου –δηλαδή του Χριστού-  φανερωθέντος δέ ἐπ’ ἐσχάτων τῶν χρόνων δι’ ἡμᾶς». Προεγνωσμένου από καταβολής κόσμου, αλλά τώρα σε μας φανερώθηκε. Ή: «Καθώς δέ ἤγγιζεν ὁ χρόνος τῆς ἐπαγγελίας», λέγει εις τας Πράξεις ο απόστολος Παύλος, «ἥν ὤμοσε ὁ Θεός τῷ Ἀβραάμ, ηὔξησεν ὁ λαός καί ἐπληθύνθη ἐν Αἰγύπτῳ».

    Ο χρόνος συνεπώς είναι στα χέρια του Θεού. Συνιστά ξετύλιγμα των βουλών Του εις αυτόν τον κόσμο. Τι θέλει ο Θεός από τους ανθρώπους. Εάν δια τον Θεόν ο χρόνος είναι σημαντικότατον στοιχείον για τη φανέρωση των βουλών Του, ομοίως και δια τον άνθρωπον, ο χρόνος είναι σπουδαιότατον στοιχείον για να κατανοήσει και αποδεχθεί ο άνθρωπος ό,τι ο Θεός τού προσφέρει. Μέσα εις αυτόν μπορούμε, πολλά πράγματα –όχι όλα- να κατανοήσουμε. Κι όταν λέμε χρόνο, εννοούμε ιστορία· διότι μέσα στον χρόνο έχομε τα συμβεβηκότα, δηλαδή τα γεγονότα. Τα γεγονότα συνιστούν την ιστορία, είναι γνωστό, τα συμβεβηκότα. Συνεπώς ιστορία σημαίνει γεγονότα. Τα γεγονότα που ο Θεός δημιουργεί, όπως είναι η Ενανθρώπησις, με ό,τι τη συνιστά, και η αποδοχή ή η απόρριψις αυτών των γεγονότων εκ μέρους του ανθρώπου. Ο άνθρωπος έχει, τρόπον τινά, τον τρόπο, την ελευθερία να αποδεχθεί ή να απορρίψει. Η Ιστορία συνεπώς πρέπει να ερμηνεύεται θεολογικά. Θα το ξαναπώ: Η Ιστορία πρέπει να ερμηνεύεται θεολογικά· για την αποκρυπτογράφηση των βουλών του Θεού και τη σωστή στάση του ανθρώπου.

      Ο κόσμος μιλά για τη φιλοσοφία της Ιστορίας. Ίσως λίγοι μορφωμένοι άνθρωποι μπορούν να γνωρίζουν και να μιλούν, πολύ  παραπάνω να πραγματεύονται φιλοσοφικά την Ιστορία. Εδώ μια παρένθεση, επιτρέψατέ μου, ο Πλάτων δεν ησχολήθη με την φιλοσοφία της Ιστορίας. Για τον απλούν λόγον ότι επειδή είναι συμβεβηκότα και συνεπώς ρέοντα, άρα μη έχοντα αξία, ο Πλάτων ησχολήθη με ό,τι θα μπορούσε να μένει. Για να καταλάβετε ότι πράγματι λίγοι άνθρωποι μπορούν να ασχοληθούν με τη φιλοσοφία της Ιστορίας· δηλαδή τη θεώρηση της Ιστορίας και την ερμηνεία της από φιλοσοφικής σκοπιάς, από πλευράς ανθρωπίνης διανοήσεως: «Γιατί αυτό έγινε; Από πού εξαρτάται; Ποία η σημασία αυτού του πράγματος;». Αυτή είναι η φιλοσοφία της Ιστορίας.

      Αντίθετα, η θεολογική θεώρηση της Ιστορίας είναι η ερμηνεία της Ιστορίας με θεολογικά κριτήρια. Και εις αυτήν θα μείνομε. Δεν μας ενδιαφέρει η φιλοσοφία της Ιστορίας. Πολλές φορές πέφτει έξω· γιατί είναι προσπάθεια της ανθρωπίνης διανοίας. Αλλά θα μείνομε στα θεολογικά κριτήρια της Ιστορίας. Κι αυτά είναι σταθερά. Εξάγονται δε από την αποκάλυψη των όσων λέγει ο Θεός. Από κει βγάζομε, εξάγομε, τη θεολογία της Ιστορίας.

     Έτσι, η Παλαιά Διαθήκη, αγαπητοί μου, είναι ένα εγχειρίδιον, από μιαν άποψη. Είναι ένα εγχειρίδιον της θεολογίας της Ιστορίας. Προσέξατέ το. Αυτοί που τόσο με ευκολία και ελαφρά συνείδηση απορρίπτουν –πολλοί εκ των Χριστιανών μας…- θα το ξαναπώ ότι είναι ένα εγχειρίδιον της θεολογίας της Ιστορίας η Παλαιά Διαθήκη. Εκεί αποκαλύπτεται ο Θεός· αποκαλύπτονται οι βουλές Του· αλλά και οι επιπτώσεις αποδοχής ή μη αποδοχής εκ μέρους των ανθρώπων. Ο Θεός λέγει κάτι και βλέπουμε τον λαό Του άλλοτε να δέχεται και άλλοτε να μη δέχεται εκείνα τα οποία ο Θεός αποκαλύπτει.

     Πάντως, σε κάθε της βήμα η Παλαιά Διαθήκη αυτό το δείχνει. Ένα παράδειγμα θα σας πω. Μόνο ένα. Ελλείψει χρόνου. Λέγει ο Θεός: «Καί ἐάν θέλητε καί εἰσακούσητέ μου· «εάν θέλετε και με ακούσετε», λέει δια του προφήτου Ησαΐου- «τά ἀγαθά τῆς γῆς φάγεσθε(:θα φάτε τα αγαθά της γης. Ό,τι μπορεί να δώσει η γη θα είναι δικό σας». Ἐὰν δὲ μὴ θέλητε(:εάν δεν θέλετε), μηδὲ εἰσακούσητέ μου(:ούτε με ακούσετε), μάχαιρα ὑμᾶς κατέδεται(:θα σας φάει μαχαίρι)· τὸ γὰρ στόμα Κυρίου ἐλάλησε ταῦτα». Τι σημαίνει αυτό; Γίνεται μια σφαγή ανθρώπων. Ας πούμε, μπήκαν οι Βαβυλώνιοι μέσα στην Παλαιστίνη, κατέσφαξαν, κατέκαψαν, αιχμαλώτισαν, έσυραν εις την Βαβυλώνα τους Εβραίους… Τι θα έλεγε εδώ η φιλοσοφία της Ιστορίας; Τι μπορεί να πει; Α! Θα μπορούσε να πει: «Στάθηκε πλεονέκτης ο Ναβουχοδονόσωρ, ήθελε να απλώσει τα σύνορά του…». Όχι! Λέει η θεολογία της Ιστορίας. Είναι για όλους αυτά που λέγω, προσέξατέ το. Όχι! Γιατί δεν έμειναν εις το θέλημα του Θεού. Αν το πείτε αυτό σε κοσμικούς ανθρώπους, αμέσως θα απορρίψουν αυτό που λέτε, κι εσάς τον ίδιο θα απορρίψουν. Γι΄αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικά πράγματα αυτά. Γιατί μας επετέθησαν, γιατί μπήκαμε στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο; Γιατί νικήσαμε, νικηθήκαμε, τούτο, κείνο…; Γιατί; Γιατί χάσαμε την Μικράν Ασίαν, για ποιο λόγο;

    «Τάδε λέγει Κύριος», λέει ο προφήτης Ιερεμίας, «Ἐρωτήσατε δή ἕν ἔθνεσιν τίς ἤκουσε τοιαῦτα φρικτά ἅ ἐποίησε σφόδρα παρθένος Ἰσραήλ;». Τον λέει «παρθένο» γιατί δεν είχε μιγεί με την ειδωλολατρία· αλλά αλίμονο: «ὅτι ἐπελάθοντό μου ὁ λαός μου(:με ξέχασε ο λαός μου), εἰς κενόν ἐθυμίασαν(:στα κούφια θυμίασαν –δηλαδή στα είδωλα) ὡς ἄνεμον καύσωνα διασπερῶ αὐτοὺς κατὰ πρόσωπον ἐχθρῶν αὐτῶν,  δείξω αὐτοῖς ἡμέραν ἀπωλείας αὐτῶν», λέει στο 18^ο κεφάλαιο ο Ιερεμίας. Εκεί παίρνομε λοιπόν την απάντηση. Αυτή είναι η θεολογία της Ιστορίας. Δεν ευηρέστησαν εις τον Θεόν. Όχι γιατί ήτανε μικρός λαός, ούτε για τίποτα απ΄όλα αυτά.

    Έτσι ακολουθείται το εξής σχήμα: Υποσχέσεις Θεού – επ’ αγαθοίς-, αποστασία, τιμωρία, μετάνοια, και πάλι υποσχέσεις του Θεού αγαθές. Αυτό το σχήμα διαρκώς το μετέρχεται ο Θεός μέσα στην Παλαιά Διαθήκη. Θέλετε; Και μέσα στην Εκκλησία… Αμαρτάνει ο λαός, τιμωρεί ο Θεός, μετανοεί ο λαός, πάλι ο Θεός σαν Αγαθός δίνει τα αγαθά Του- αυτό το σχήμα, διαρκώς μέσα στην Ιστορία. Έτσι, αγαπητοί μου, μπορούμε να θεολογήσουμε επί της Ιστορίας, με βοηθό την αποκάλυψη του Θεού στην Ιστορία.

     Η κατεξοχήν όμως θεολογική θεώρηση της Ιστορίας μάς δίδεται στην Καινή Διαθήκη. Το κέντρον όλων των αποκαλύψεων της Παλαιάς Διαθήκης είναι το θεανθρώπινον πρόσωπον του Ιησού Χριστού- που αποτελεί και κριτήριον το θεανθρώπινο πρόσωπον του Χριστού. Με αυτό μπορούμε πλέον να βλέπομε και να ερμηνεύομε τα πάντα.

     Αυτές τις ημέρες, αυτόν τον καιρό, βλέπετε, περνούμε ποικίλες αναστατώσεις σε μια παγκοσμία κλίμακα. Στο πλαίσιο που μιλάμε για την παγκοσμιοποίηση των πάντων. Άλλοι θέλουν, άλλοι δεν θέλουν, άλλοι ανησυχούν, άλλοι λέγουν ό,τι αγαθόν ότι είναι… Πάντως υπάρχουν αναστατώσεις. Με τι μάτια θα ερμηνεύσομε τα γεγονότα; Αν δούμε φιλοσοφικά –για τρίτη φορά επανέρχομαι- δεν θα εκτιμήσομε σωστά. Μόνο θεολογικά αν δούμε, τότε θα ερμηνεύσομε σωστά. Λαοί που απετίναξαν την ορθόδοξον πίστιν και οικοδόμησαν πύργους Βαβέλ, γκρέμισαν τα κτίσματά των- δηλαδή, τα σχέδιά των- σαν χάρτινους πύργους. Σημειώσατε, αν είχαμε περισσότερο χρόνο, θα σας μιλούσα πού στηρίζεται ότι ο Θεός δεν θέλει την παγκοσμιοποίηση. Δεν τη θέλει. Θα αναφερόμεθα εις την οικοδομήν του πύργου της Βαβέλ. Και Βαβέλ θα πει σύγχυσις. Έτσι το βλέπει ο κόσμος, η φιλοσοφία του κόσμου, έτσι μας αποκαλύπτει ο λόγος του Θεού.

    Έτσι διαβάζουμε στον 2^ο Ψαλμό:  «Ἱνατί ἐφρύαξαν ἔθνη, καὶ λαοὶ ἐμελέτησαν κενά;– ἐφρύαξαν-φρυάττω· ἐφρύαξαν, λέει, ἔθνη. Γιατί; Ερωτάει ο Ψαλμωδός. «Και λαοί κάθισαν και σχεδίασαν κούφια πράγματα;». «Παρέστησαν οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς, καὶ οἱ ἄρχοντες συνήχθησαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ κατὰ τοῦ Κυρίου καὶ κατὰ τοῦ χριστοῦ αὐτοῦ». Κατά του Θεού και κατά του Μεσσίου. Είναι η προσπάθεια να, τρόπον τινά, αποθρησκευτικοποιήσομε, όλους τους λαούς της γης. Μην νομίσετε, προσέξτε, όταν έρθει ο Αντίχριστος, δεν θα καταργήσει – ως Αντίχριστος, το λέει το όνομά του-τη διδασκαλία του Ευαγγελίου, του Χριστού, αλλά θα καταργήσει όλες τις θρησκείες του κόσμου· και τον Βουδισμό, και τον Μωαμεθανισμό, όλες τις θρησκείες του κόσμου… Γιατί; Θέλει να επιτύχει μέσα σε εκείνα τα τρία χρόνια που θα βασιλέψει, θέλει να επιτύχει τη λατρεία τη δική του- δηλαδή ο διάβολος διά του προσώπου του Αντιχρίστου. Όλες τις θρησκείες – το λέει ο απόστολος Παύλος· ότι δεν θα δεχθεί «οὐδέν σέβασμα». Δεν θα δεχθεί οὐδέν σέβασμα ο Αντίχριστος. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, θέλει δηλαδή τον άνθρωπο άνευ θρησκείας. Όπως το βλέπομε. Σήμερα, λέμε, για να φτάσομε στην παγκοσμιοποίηση, πρέπει πια ή να τα ενώσομε όλα ή να τα απορρίψομε όλα. Παν ό,τι είναι θρησκευτικόν. Παν ό,τι είναι σέβασμα. Γιατί αλλιώτικα δεν θα ευοδωθεί αυτή η παγκοσμιοποίησις.

    Βλέπομε λοιπόν τη στάση, ιδία χριστιανικών λαών, που ήδη εστράφησαν κατά του Θεού και κατά του Ιησού Χριστού· ο λεγόμενος δυτικός κόσμος, δυτικός Χριστιανισμός. Και βγάζουν αποφάσεις. Τι λέει; Κατά τον Ψαλμό; «Διαῤῥήξωμεν τοὺς δεσμοὺς αὐτῶν καὶ ἀποῤῥίψωμεν ἀφ᾿ ἡμῶν τὸν ζυγὸν αὐτῶν». Δηλαδή «να πάψομε να έχουμε σχέσεις με τον Χριστιανισμόν, να απορρίψουμε τη ευαγγελική ηθική –ω πωπω…- ως άχρηστη ή δύσχρηστη». Δηλαδή κάποτε «φρυάττει» ο Θεός, όταν λέει ανεβαίνει «φάσις», δηλαδή είδησις στον ουρανό, ότι στα Σόδομα οι άνθρωποι μετέρχονται τέτοια ήθη. Και λέει στον Αβραάμ, που εμφανίζεται «παρά τήν δρῦν Μαμβρῆ»: «Πάω να δω, έτσι είναι;». Ακούστε: Λέει ο Θεός: «Πάω να δω, έτσι είναι; Μήπως, μήπως… Δεν ήρθε καλή είδησις». Δείχνει με ένα ανθρώπινο σχήμα- ανθρώπινο σχήμα είναι αυτό. Ο Θεός δεν ξέρει;- ότι καλλιεργούν οι άνθρωποι τέτοιες θέσεις.

     Λοιπόν. Καταλαβαίνετε, για να μπορέσομε να κάνομε αυτό που εμείς θέλομε, – η ομοφυλοφιλία πρώτα πρώτα, γιατί αυτό υπήρχε στα Σόδομα- πρέπει να απορρίψομε το Ευαγγέλιο. «Ὁ κατοικῶν ἐν οὐρανοῖς» ,όμως, λέει στη συνέχεια, «ἐκγελάσεται αὐτούς (:θα τους κοροϊδέψει)», «ἐκγελάσεται αὐτούς· καὶ ὁ Κύριος ἐκμυκτηριεῖ αὐτούς».  «Μυκτηρίζω» είναι όταν με τα δυο μου δάχτυλα πιάνω τη μύτη μου. Ήταν ένας τρόπος κοροϊδίας στους Εβραίους. Όπως σε μας, και ποιος δεν έβγαλε τη γλώσσα του, είναι η γλώσσα στα μικρά παιδιά, όταν λέμε σε ένα μικρό παιδί κάτι και δεν το θέλει, το κοροϊδεύει, βγάζει τη γλώσσα του και μας κοροϊδεύει. Τότε στους Εβραίους ήτανε το εκμυκτηρίζω, πιάνω τα ρουθούνια μου και μιλάω όπως θα μπορούσε να μιλήσει κανείς κρατώντας τη μύτη του κ.ο.κ.

     «Τότε λαλήσει πρὸς αὐτοὺς (:Θα λαλήσει ο Κύριος)». Με τι θα λαλήσει; Με τα γεγονότα, αγαπητοί μου, απαντάει ο Θεός με τα γεγονότα- ἐν ὀργῇ αὐτοῦ καὶ ἐν τῷ θυμῷ αὐτοῦ ταράξει αὐτούς». Και αυτό το «ταράξει αὐτούς» είναι όλες οι ταραχές που ζούμε σε όλες τις εποχές και ιδίως στην εποχή μας και ο Θεός ποιος ξέρει τι θα δώσει ακόμα- ούτε ξέρομε… Αυτό σημαίνει βλέπω την Ιστορία με θεολογικά κριτήρια. Γι΄αυτό κι ο Ψαλμωδός βγάζει τα συμπεράσματά του και λέει, στον ίδιο Ψαλμό, τον δεύτερο: γιατί μιλάει ο Θεός, αλλά μιλάει και ο Ψαλμωδός, παρεμβαίνει τρόπον τινά: «Καὶ νῦν»- λέει, γιατί φοβάται, γιατί λυπάται, σου λέει: «Πού θα πάμε;». «Καὶ νῦν, βασιλεῖς, σύνετε, παιδεύθητε, πάντες οἱ κρίνοντες τὴν γῆν. Δράξασθε παιδείας– δράττομαι παιδείας. Ξέρετε ένα από τα ονόματα του Ιησού Χριστού, δεν ξέρω αν το ξέρετε, είναι το όνομα Παιδεία, είναι ένα από τα ονόματα του Ιησού Χριστού. Το Π με μεγάλο, κεφαλαίο. Δηλαδή «αρπάξτε τον Χριστό, ζήσετε χριστιανικά», αυτό θέλει να πει-, μήποτε ὀργισθῇ Κύριος καὶ ἀπολεῖσθε ἐξ ὁδοῦ δικαίας. ὅταν ἐκκαυθῇ(:πάρει φωτιά) ἐν τάχει ὁ θυμὸς αὐτοῦ, μακάριοι πάντες οἱ πεποιθότες ἐπ᾿ αὐτῷ». Είμεθα μακάριοι εάν πιστεύομε σε εκείνα που λέει ο Θεός και βέβαια φυλλάττομε τον εαυτό μας.