Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (25/3/2025) και Πατερικά Θησαυρίσματα

Η ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Προς Εβραίους, κεφάλαιο 2, εδάφια 11-18

¹¹Ὅ τε γὰρ ἁγιάζων καὶ οἱ ἁγιαζόμενοι ἐξ ἑνὸς πάντες· δι’ ἣν αἰτίαν οὐκ ἐπαισχύνεται ἀδελφοὺς αὐτοὺς καλεῖν, ¹² λέγων· ἀπαγγελῶ τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου, ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ὑμνήσω σε· ¹³ καὶ πάλιν· ἐγὼ ἔσομαι πεποιθὼς ἐπ’ αὐτῷ· καὶ πάλιν· ἰδοὺ ἐγὼ καὶ τὰ παιδία ἅ μοι ἔδωκεν ὁ Θεός. ¹⁴ ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία κεκοινώνηκε σαρκὸς καὶ αἵματος, καὶ αὐτὸς παραπλησίως μετέσχε τῶν αὐτῶν, ἵνα διὰ τοῦ θανάτου καταργήσῃ τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοῦτ’ ἔστι τὸν διάβολον, ¹⁵ καὶ ἀπαλλάξῃ τούτους, ὅσοι φόβῳ θανάτου διὰ παντὸς τοῦ ζῆν ἔνοχοι ἦσαν δουλείας. ¹⁶ οὐ γὰρ δήπου ἀγγέλων ἐπιλαμβάνεται, ἀλλὰ σπέρματος ᾿Αβραὰμ ἐπιλαμβάνεται. ¹⁷ ὅθεν ὤφειλε κατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῆναι, ἵνα ἐλεήμων γένηται καὶ πιστὸς ἀρχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Θεόν, εἰς τὸ ἱλάσκεσθαι τὰς ἁμαρτίας τοῦ λαοῦ. ¹⁸ ἐν ᾧ γὰρ πέπονθεν αὐτὸς πειρασθείς, δύναται τοῖς πειραζομένοις βοηθῆσαι.

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

¹¹ Υπάρχει μάλιστα στενός σύνδεσμος μεταξύ του αρχηγού της σωτηρίας και εκείνων που σώζονται μέσω Αυτού· διότι και ο Ιησούς που μας αγιάζει και μας σώζει, κι εμείς που αγιαζόμαστε και σωζόμαστε, όλοι καταγόμαστε από έναν Πατέρα. Γι’ αυτό τον λόγο δεν ντρέπεται ο Ιησούς να ονομάζει όλους αυτούς αδελφού Του, ¹² λέγοντας: “Θα διακηρύξω και θα ομολογήσω το όνομά σου στους αδελφούς μου, θα σε ανυμνήσω μέσα σε σύναξη”. ¹³ Και πάλι, δείχνοντας ότι έγινε όμοιος με μας και συγγένευσε μαζί μας, λέει: “Εγώ ο Μεσσίας ως άνθρωπος θα στηρίξω την εμπιστοσύνη μου πάνω σ΄ Aυτόν, τον Θεό και Πατέρα”. Και πάλι λέει: “Ιδού εγώ και τα παιδιά που μου έδωσε ο Θεός”.

¹⁴ Επειδή λοιπόν τα παιδιά του Θεού είναι άνθρωποι και έχουν συμμετάσχει όλα στην αυθεντική και φθαρτή ανθρώπινη φύση, γι’ αυτό και Aυτός παρόμοια μετέσχε στην ίδια ανθρώπινη φύση και αληθινά έγινε άνθρωπος˙ για να καταστήσει με τον θάνατό Του ανίσχυρο εκείνον που είχε τη δύναμη και την εξουσία του θανάτου, δηλαδή τον διάβολο. ¹⁵ Κι έτσι να απαλλάξει αυτούς οι οποίοι, επειδή φοβούνταν τον θάνατο, σε ολόκληρη τη ζωή τους κατακρατούνταν από τη δουλεία της ανησυχίας και της αγωνίας μήπως πεθάνουν και στερηθούν τη ζωή αυτή, και υποστούν έπειτα και τα δεινά της καταδίκης μετά τον θάνατο. ¹⁶ Ήταν λοιπόν αναγκαίο να γίνει ο Υιός και άνθρωπος· διότι αναμφίβολα δεν έρχεται να βοηθήσει αγγέλους, οπότε δεν θα ήταν ανάγκη να φορέσει σάρκα, αφού οι άγγελοι είναι άσαρκοι˙ αλλά έρχεται να βοηθήσει τους απογόνους του Αβράαμ. ¹⁷ Προκειμένου λοιπόν να βοηθήσει ανθρώπους, έπρεπε να εξομοιωθεί σε όλα με τους αδελφούς Του αυτούς, και να γίνει αρχιερεύς σπλαχνικός και άξιος ώστε να βασίζεται ο καθένας μας σε Αυτόν˙ αρχιερεύς ευπρόσδεκτος στα αρχιερατικά έργα που πρέπει να επιτελούνται και να προσφέρονται στον Θεό για την εξιλέωση και τη συγχώρηση του λαού. ¹⁸ Έγινε λοιπόν, σπλαχνικός καθώς εξομοιώθηκε με μας˙ διότι, εφόσον υπέφερε και δοκίμασε ο ίδιος πειρασμούς, καθώς θυμάται τι υπέφερε κι Αυτός, με πολλή συμπάθεια θα βοηθήσει κι εκείνους που πειράζονται και δοκιμάζονται.

Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Κατά Λουκάν, κεφάλαιο Α΄, εδάφια 24-38

²⁴ Μετὰ δὲ ταύτας τὰς ἡμέρας συνέλαβεν ᾿Ελισάβετ ἡ γυνὴ αὐτοῦ, καὶ περιέκρυβεν ἑαυτὴν μῆνας πέντε, ²⁵ λέγουσα ὅτι οὕτω μοι πεποίηκεν ὁ Κύριος ἐν ἡμέραις αἷς ἐπεῖδεν ἀφελεῖν τὸ ὄνειδός μου ἐν ἀνθρώποις.

²⁶ ᾿Εν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας, ᾗ ὄνομα Ναζαρέτ, ²⁷ πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρί, ᾧ ὄνομα ᾿Ιωσήφ, ἐξ οἴκου Δαυΐδ, καὶ τὸ ὄνομα τῆς παρθένου Μαριάμ. ²⁸ Καὶ εἰσελθὼν ὁ ἄγγελος πρὸς αὐτὴν εἶπε· χαῖρε, κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ· εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν. ²⁹ Ἡ δὲ ἰδοῦσα διεταράχθη ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ, καὶ διελογίζετο ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος. ³⁰ Καὶ εἶπεν ὁ ἄγγελος αὐτῇ· μὴ φοβοῦ, Μαριάμ· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ. ³¹ Καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿Ιησοῦν. ³² Οὗτος ἔσται μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται, καὶ δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ Θεὸς τὸν θρόνον Δαυῒδ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ³³ καὶ βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον ᾿Ιακὼβ εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος. ³⁴ Εἶπε δὲ Μαριὰμ πρὸς τὸν ἄγγελον· πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω; ³⁵ καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ· Πνεῦμα ῞Αγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ. ³⁶ Καὶ ἰδοὺ ᾿Ελισάβετ ἡ συγγενής σου καὶ αὐτὴ συνειληφυῖα υἱὸν ἐν γήρει αὐτῆς, καὶ οὗτος μὴν ἕκτος ἐστὶν αὐτῇ τῇ καλουμένῃ στείρᾳ· ³⁷ ὅτι οὐκ ἀδυνατήσει παρὰ τῷ Θεῷ πᾶν ρῆμα. ³⁸ Εἶπε δὲ Μαριάμ· ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου. καὶ ἀπῆλθεν ἀπ᾿ αὐτῆς ὁ ἄγγελος.

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

²⁴ Ύστερα λοιπόν από τις ημέρες αυτές έμεινε έγκυος η σύζυγός του η Ελισάβετ, και επί πέντε μήνες από συστολή έκρυβε με επιμέλεια την εγκυμοσύνη της. ²⁵ Όταν όμως πλέον δεν μπορούσε να κρυφτεί, έλεγε σε αυτούς που ήθελαν να την συγχαρούν: «Μου έκανε αυτό το καλό ο Θεός έτσι, σε περασμένη ηλικία, τις ημέρες αυτές που επέβλεψε με ευμένεια σε ‘μένα για να μου αφαιρέσει την ντροπή που ένιωθα ανάμεσα στους ανθρώπους εξαιτίας της στειρότητας και της ατεκνίας μου».

²⁶ Τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ, έστειλε ο Θεός τον αρχάγγελο Γαβριήλ σε μία πόλη της Γαλιλαίας που λεγόταν Ναζαρέτ, ²⁷ σε μία παρθένα κόρη που ήταν αρραβωνιασμένη με έναν άνδρα που λεγόταν Ιωσήφ. Η παρθένος αυτή κόρη καταγόταν από τη γενιά του Δαβίδ, και το όνομά της ήταν Μαριάμ. ²⁸ Μόλις μπήκε ο άγγελος στο δωμάτιό της, της είπε: «Χαίρε εσύ, που είσαι προικισμένη από τον Θεό με πολλές και εξαιρετικές χάριτες. Ο Κύριος είναι μαζί σου, κι Αυτός σε γέμισε με τις χάρες Του. Έχεις ευλογηθεί εσύ όσο καμία άλλη γυναίκα». ²⁹ Αυτή όμως, όταν είδε τον άγγελο, ταράχθηκε πολύ απ’ τον λόγο που της είπε και σκεπτόταν μέσα της ποια σημασία και ποιο σκοπό να είχε άραγε ο χαιρετισμός αυτός.

³⁰ Κι ο άγγελος τής είπε: “Μην φοβάσαι, Μαριάμ, αλλά να χαίρεσαι, διότι ο Θεός σε έκρινε άξια να δεχθείς την εξαιρετική εύνοια και χάρη Tου. ³¹ Και να ποια είναι η εξαιρετική χάρη που δεν την έλαβε ποτέ καμία άλλη γυναίκα, αλλά εσύ μόνο αξιώθηκες να λάβεις: Θα συλλάβεις στην κοιλιά σου και θα γεννήσεις υιό και θα Tου δώσεις το όνομα «Ιησούς». ³² Αυτός θα είναι μεγάλος και λόγω της αγιότητος και λόγω του αξιώματός Tου. Κι ενώ με την ενανθρώπησή Tου θα γίνει τέλειος άνθρωπος, θα αναγνωρισθεί ότι είναι ο Υιός του Θεού, που είναι υψηλότερος και ανώτερος απ’ όλα και εξουσιάζει τα πάντα. Και θα Τον ανυψώσει ο Κύριος ο Θεός και ως άνθρωπο. Θα Του δώσει τον θρόνο του προπάτορά του, Δαβίδ. ³³ Και θα βασιλεύσει αιώνια ως αθάνατος και παντοτινός αρχιερέας και βασιλιάς στους πιστούς όλων των γενεών, οι οποίοι θα αποτελούν την πνευματική και αληθινή οικογένεια του Ιακώβ˙ και η βασιλεία Tου δεν θα έχει τέλος, όπως η βασιλεία των επίγειων βασιλέων, αλλά θα είναι ατελείωτη και παντοτινή, επειδή θα είναι θεϊκή’’. ³⁴ Είπε τότε η Μαριάμ στον άγγελο: “Πώς θα γίνει το πρωτοφανές και πρωτάκουστο αυτό μυστήριο και πώς θα συλλάβω και θα γεννήσω, αφού δεν έχω συζυγική σχέση με άνδρα;”. ³⁵ Και ο άγγελος τής αποκρίθηκε: «Θα έλθει σε σένα το Πνεύμα το Άγιον. Αυτό θα σε καθαρίσει από το προπατορικό αμάρτημα και θα σε εξαγιάσει. Και η δύναμη του Υψίστου θα ρίξει τη δημιουργική και προστατευτική σκέπη της πάνω σου. Γι’ αυτό και το απολύτως αναμάρτητο και άγιο βρέφος που θα γεννηθεί με τον υπερφυσικό αυτό τρόπο, θα αναγνωρισθεί ότι είναι ο ίδιος ο Υιός του Θεού.

³⁶ Και για να βεβαιωθείς ότι θα γίνει πραγματικά το μεγάλο αυτό θαύμα σε σένα, σου γνωστοποιώ κι ένα άλλο, μικρότερο βέβαια θαύμα, το οποίο όμως δεν θα το περίμενες. Ιδού, η συγγενής σου Ελισάβετ έχει συλλάβει κι αυτή ένα αγόρι στη γεροντική της ηλικία. Και βρίσκεται στον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της αυτή, που την αποκαλούσαν όλοι έως τώρα στείρα. ³⁷ Κι όμως τώρα είναι έγκυος, διότι κανένα πράγμα δεν είναι αδύνατο στον Θεό, καθετί θαυμαστό και καταπληκτικό που ο ασθενής άνθρωπος θα ισχυριζόταν ότι είναι ανώτερο από τις δυνάμεις του». ³⁸ Τότε είπε η Μαριάμ: «Ιδού είμαι η δούλη του Κυρίου, πρόθυμη να υπηρετήσω τις βουλές Του. Μακάρι να γίνει σε ‘μένα όπως το είπες». Και μόλις είπε αυτά τα λόγια, με τα οποία εκδήλωσε ταπεινά την υποταγή της στο θέλημα του Θεού και εμπιστεύθηκε τον εαυτό της στην πρόνοιά Του, έφυγε απ’ αυτήν ο άγγελος.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ[:Εβρ. 2,11-18]

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«Ὃ τε γὰρ ἁγιάζων(: Καθόσον υπάρχει στενός σύνδεσμος μεταξύ του αρχηγού της σωτηρίας και εκείνων που σώζονται μέσω Αυτού· διότι και ο Ιησούς που μας αγιάζει και μας σώζει)», λέγει ο Απόστολος Παύλος, «καὶ οἱ ἁγιαζόμενοι ἐξ ἑνὸς πάντες. δι᾿ ἣν αἰτίαν οὐκ ἐπαισχύνεται ἀδελφοὺς αὐτοὺς καλεῖν (:και εμείς που αγιαζόμαστε και σωζόμαστε, όλοι καταγόμαστε από έναν Πατέρα. Γι’ αυτήν ακριβώς την αιτία και ο Χριστός δεν ντρέπεται να ονομάζει αυτούς, που καλεί σε σωτηρία, αδελφούς Του)». Να πάλι πώς ενώνει τιμώντας αυτούς και παρηγορώντας και κάνοντάς τους αδελφούς Του Χριστού, σύμφωνα με αυτό, με το ότι κατάγονται όλοι από τον ίδιο Πατέρα. Στη συνέχεια πάλι βεβαιώνοντας αυτό και για να δείξει, ότι εννοεί την κατά σάρκα ένωση, πρόσθεσε το «ὅ τε γὰρ ἁγιάζων καὶ οἱ ἁγιαζόμενοι (:Εκείνος που αγιάζει και αυτοί που αγιάζονται)». Βλέπεις πόση είναι η διαφορά; Γιατί Εκείνος αγιάζει και εμείς αγιαζόμαστε. Και παραπάνω ονόμασε τον Ιησού Αρχηγό της σωτηρίας των ανθρώπων. Γιατί ένας είναι ο Θεός, από τον οποίο προέρχονται τα πάντα.

«Δι᾿ ἣν αἰτίαν οὐκ ἐπαισχύνεται ἀδελφοὺς αὐτοὺς καλεῖν (:Για τον λόγο αυτόν δεν ντρέπεται να τους ονομάζει αδελφούς)». Βλέπεις πάλι πώς δείχνει την υπεροχή; Γιατί με το να πει «δεν ντρέπεται», δείχνει ότι το παν δεν προέρχεται από τη φύση του πράγματος, αλλά από τη φιλοστοργία Εκείνου που δεν ντρέπεται και την πολλή Του ταπεινοφροσύνη. Αν και όλοι δηλαδή καταγόμαστε από έναν Πατέρα, Αυτός όμως αγιάζει και εμείς αγιαζόμαστε. Είναι μεγάλη η διαφορά· Αυτός προέρχεται από τον Πατέρα, ως Υιός γνήσιος, δηλαδή από την ουσία Του· εμείς όμως ως κτίσμα, δηλαδή από την αρχική ανυπαρξία. Επομένως είναι μεγάλη η διαφορά. Γι’ αυτό, λέγει ο Απόστολος Παύλος: «Οὐκ ἐπαισχύνεται ἀδελφοὺς αὐτοὺς καλεῖν, λέγων· ἀπαγγελῶ τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου (:Δεν ντρέπεται να τους ονομάζει αδελφούς Του λέγοντας: ‘’Θα διακηρύξω και θα ομολογήσω το όνομά σου στους αδελφούς μου’’)»[Εβρ.2,12-13·πρβλ.Ψαλμ.21,23: «Διηγήσομαι τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου, ἐν μέσῳ ἐκκλησίας ὑμνήσω σε».]. Γιατί, όταν ντύθηκε τη σάρκα, ντύθηκε επομένως και την αδελφική ιδιότητα προς τους ανθρώπους, και συνεισήλθε μαζί με τη σάρκα και η αδελφική σχέση.

Και αυτό βέβαια εύλογα το λέγει, όμως το «Ἐγὼ ἔσομαι πεποιθὼς ἐπ᾿ αὐτῷ (:Εγώ ο Μεσσίας ως άνθρωπος θα στηρίξω την εμπιστοσύνη μου πάνω σε Αυτόν, τον Θεό και Πατέρα)», τι το θέλει; Και το επόμενο εύλογα το είπε· «Ἰδοὺ ἐγὼ καὶ τὰ παιδία ἅ μοι ἔδωκεν ὁ Θεός (:Ιδού εγώ και τα παιδιά που μου έδωσε ο Θεός)»[πρβλ. Ησ.8,18]. Όπως δηλαδή εδώ δείχνει τον εαυτό Του Πατέρα, έτσι εκεί τον δείχνει αδελφό· «Θα διακηρύξω και θα ομολογήσω», λέγει ο Ιησούς, «το όνομά σου στους αδελφούς μου».

Και πάλι δείχνει την υπεροχή και τη μεγάλη διαφορά με τα επόμενα που λέγει: «Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία». «Επειδή λοιπόν τα παιδιά του Θεού», λέγει, «κεκοινώνηκε σαρκὸς καὶ αἵματος(:είναι άνθρωποι και έχουν συμμετάσχει όλα στην ασθενική και φθαρτή ανθρώπινη φύση)»[Εβρ.2,14]. Βλέπεις ότι εννοεί την ομοιότητα; Ως προς τη σάρκα. «Καὶ αὐτὸς παραπλησίως μετέσχε τῶν αὐτῶν (:γι’ αυτό και αυτός παρόμοια μετέσχε στην ίδια ανθρώπινη φύση και αληθινά έγινε άνθρωπος)». Ας ντρέπονται όλοι οι αιρετικοί, ας κρυφτούν όσοι λέγουν ότι ο Ιησούς ήρθε φαινομενικά και όχι πραγματικά. Γιατί δεν είπε μόνο ότι πήρε τα ίδια και ύστερα σιώπησε(αν και βέβαια κι αυτό να έλεγε θα ήταν αρκετό),αλλά ο Απόστολος Παύλος φανέρωσε κάποιο άλλο μεγαλύτερο, προσθέτοντας το «παραπλησίως(:παρόμοια)». «Ούτε φανταστικά ούτε εικονικά», λέγει, «αλλά πραγματικά»· γιατί το «παραπλησίως» δεν επιδέχεται αμφισβήτηση.

Στη συνέχεια δείχνει την αδελφική σχέση και αναφέρει την αιτία της οικονομίας του πράγματος· «ἵνα διὰ τοῦ θανάτου καταργήσῃ τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοῦτ᾿ ἔστι τὸν διάβολον»: «Για να καταστήσει», λέγει, «με τον θάνατό Του ανίσχυρο εκείνον που είχε τη δύναμη και την εξουσία του θανάτου, δηλαδή τον διάβολο». Εδώ δείχνει κάτι που είναι άξιο θαυμασμού, ότι δηλαδή με εκείνο που εξουσίαζε ο διάβολος, με εκείνο ηττήθηκε, και ότι με εκείνο που ήταν ισχυρό όπλο του εναντίον της οικουμένης, ο θάνατος, με αυτό τον έπληξε ο Χριστός· ακόμη φανερώνει και τη μεγάλη δύναμη του νικητή. Βλέπεις πόσο καλό προξένησε ο θάνατος του Ιησού;

«Καὶ ἀπαλλάξῃ τούτους(:και έτσι να απαλλάξει αυτούς)», λέγει, «ὅσοι φόβῳ θανάτου διὰ παντὸς τοῦ ζῆν ἔνοχοι ἦσαν δουλείας(: οι οποίοι, επειδή φοβούνταν τον θάνατο, σε ολόκληρη τη ζωή τους, κατακρατούνταν από τη δουλεία της ανησυχίας και της αγωνίας μήπως πεθάνουν και στερηθούν τη ζωή αυτήν, και υποστούν έπειτα και τα δεινά της καταδίκης μετά τον θάνατο)»[Εβρ.2,15]. «Για ποιον λόγο τρομάζετε», λέγει, «γιατί φοβάστε αυτόν που καταργήθηκε; Δεν είναι πια φοβερός, αλλά καταπατήθηκε, εξευτελίστηκε, είναι ασήμαντος και τιποτένιος». Τι όμως σημαίνει το «ὅσοι φόβῳ θανάτου διὰ παντὸς τοῦ ζῆν ἔνοχοι ἦσαν δουλείας (:όσοι από φόβο του θανάτου ήταν υποδουλωμένοι σε όλη τους τη ζωή)»; Τι εννοεί με αυτό; Ότι όποιος φοβάται τον θάνατο, είναι δούλος και δέχεται τα πάντα για να μην πεθάνει· ή το άλλο εννοεί, ότι δηλαδή όλοι ήταν δούλοι του θανάτου και εξουσιάζονταν απ’ αυτόν που δεν είχε ακόμη καταλυθεί· ή αν δεν είναι αυτό, ότι οι άνθρωποι ζούσαν διαρκώς με φόβο. Γιατί, περιμένοντας πάντοτε ότι θα πεθάνουν και φοβούμενοι τον θάνατο, δεν μπορούσαν να γνωρίσουν καμία ευχαρίστηση, επειδή είχαν το φόβο αυτόν. Γιατί αυτό υπαινίχθηκε, λέγοντας, «σε όλη τους τη ζωή».

Εδώ δείχνει ότι ταλαιπωρούνται, όσοι πιέζονται, όσοι διώκονται, ενώ όσοι δεν έχουν πατρίδα και περιουσία και όλα τα άλλα, ζουν πιο ευχάριστα και πιο ελεύθερα από εκείνους που παλαιότερα ζούσαν με απολαύσεις, που δεν έπαθαν τίποτε τέτοιο, που ευημερούσαν. Γιατί εκείνοι, περνώντας όλη τους τη ζωή κάτω από αυτόν τον φόβο, ήταν και δούλοι, ενώ αυτοί είναι απαλλαγμένοι από τον φόβο αυτόν και περιφρονούν εκείνο που έτρεμαν εκείνοι. Όπως κάποιος δηλαδή που ενθαρρύνει με πολλή ευγένεια τον φυλακισμένο που πρόκειται να θανατωθεί και το περιμένει πάντοτε αυτό, κάτι τέτοιο ήταν την παλιά εποχή ο θάνατος. Τώρα όμως έγινε το ίδιο, όπως αν κάποιος, διώχνοντας αυτόν τον φόβο, τον προέτρεπε με ευγένεια να αγωνίζεται, και ορίζοντας και τον αγώνα, υποσχόταν να τον οδηγήσει όχι στον θάνατο, αλλά στη βασιλεία.

Από ποιους λοιπόν θα ήθελες να είσαι; Από τους φυλακισμένους που ενθαρρύνονται και καθημερινά περιμένουν την απόφαση, ή από αυτούς που αγωνίζονται πολύ και κουράζονται με τη θέλησή τους για να φορέσουν το διάδημα της βασιλείας; Βλέπεις πώς ενθάρρυνε την ψυχή τους και τους ανέβασε ψηλά; Και δείχνει ότι όχι μόνο ο θάνατος έχει καταλυθεί, αλλά ότι με αυτόν έχει καταργηθεί και εκείνος που επιχειρούσε και κάνει πάντοτε τον άσπονδο πόλεμο εναντίον μας, δηλαδή ο διάβολος. Γιατί εκείνος που δε φοβάται τον θάνατο είναι έξω από την τυραννική εξουσία του διαβόλου.

Αν κάποιος δηλαδή για να σώσει το δέρμα του θα έδινε άλλο δέρμα και για να σώσει τη ζωή του θα έδινε τα πάντα [Ιώβ 2,4: « Ὑπολαβὼν δὲ ὁ διάβολος εἶπε τῷ Κυρίῳ· δέρμα ὑπὲρ δέρματος· καὶ πάντα, ὅσα ὑπάρχει ἀνθρώπῳ, ὑπὲρ τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ἐκτίσει(: Ο διάβολος παίρνοντας τον λόγο είπε προς τον Κύριο· “για να σώσει κανείς το δέρμα του, ευχαρίστως δίνει άλλο δέρμα. Όλα όσα έχει ο άνθρωπος μπορεί να τα θυσιάσει, αρκεί να διατηρήσει έτσι την ζωή του)», όταν κανείς αποφασίζει να περιφρονήσει ακόμη και τη ζωή του, τίνος θα είναι στη συνέχεια δούλος; Κανέναν δεν φοβάται, κανέναν δεν τρέμει· από όλους είναι ανώτερος και από όλους περισσότερο ελεύθερος. Γιατί, εκείνος που περιφρονεί τη ζωή του, πολύ περισσότερο θα περιφρονήσει τα άλλα. Όταν ο διάβολος βρει μια τέτοια ψυχή, τίποτε από τα δικά του δεν θα μπορέσει να κάνει σε αυτήν. Τι δηλαδή, πες μου, θα τη φοβερίσει με απώλεια χρημάτων και ατίμωση και εξορία από την πατρίδα;

Αυτά όμως είναι ασήμαντα γι’ αυτόν που δεν θεωρεί τη ζωή του πολύτιμη, σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο[Πράξ. 20,24: «Ἀλλ᾿ οὐδενὸς λόγον ποιοῦμαι οὐδὲ ἔχω τὴν ψυχήν μου τιμίαν ἐμαυτῷ, ὡς τελειῶσαι τὸν δρόμον μου μετὰ χαρᾶς καὶ τὴν διακονίαν ἣν ἔλαβον παρὰ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, διαμαρτύρασθαι τὸ εὐαγγέλιον τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ(:εγώ όμως τίποτε απ’ αυτά δεν λογαριάζω, ούτε θεωρώ τη ζωή μου πολύτιμη για μένα, όσο θεωρώ σπουδαίο και πολύτιμο να τελειώσω με ανάπαυση συνειδήσεως και χαρά το δρόμο της αποστολής μου και να ολοκληρώσω τη διακονία που μου ανέθεσε ο Κύριος Ιησούς: να δίνω δηλαδή τη μαρτυρία μου για το ευαγγέλιο, το οποίο γνωστοποιεί στους ανθρώπους τη χάρη που τους έδωσε ο Θεός)»].

Βλέπεις ότι απομάκρυνε την τυραννία του θανάτου και συγχρόνως διέλυσε τη δύναμη του διαβόλου; Γιατί εκείνος που γνωρίζει να φιλοσοφεί πολύ για την ανάσταση, πώς θα φοβάται τον θάνατο και πώς θα τρομάζει στη συνέχεια; Μη στενοχωριέστε, λοιπόν, λέγοντας «για ποιο λόγο τα πάθαμε αυτά και εκείνα;» , γιατί έτσι η νίκη γίνεται λαμπρότερη. Δεν θα ήταν όμως λαμπρή αν δεν κατέλυε τον θάνατο με θάνατο. Και το θαυμαστό είναι τούτο, ότι τον νίκησε με αυτά με τα οποία ήταν δυνατός αυτός, δείχνοντας παντού την εφευρετικότητα και την επινοητικότητά Του. Ας μην αρνηθούμε λοιπόν τη δωρεά που μας δόθηκε. «Οὐ γὰρ ἔδωκεν ἡμῖν ὁ Θεὸς (:γιατί δεν λάβαμε από τον Θεό)», λέγει, «πνεῦμα δειλίας, ἀλλὰ δυνάμεως καὶ ἀγάπης καὶ σωφρονισμοῦ(: πνεύμα δειλίας, αλλά πνεύμα δύναμης και αγάπης και σωφρονισμού)»[Β΄Τιμ.1,7].Ας σταθούμε λοιπόν γενναία, περιφρονώντας τον θάνατο.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ΟΜΙΛΙΑ Ε΄(επιλεγμένο απόσπασμα)

«Οὐ γὰρ δήπου ἀγγέλων ἐπιλαμβάνεται, ἀλλὰ σπέρματος Ἀβραὰμ ἐπιλαμβάνεται. ὅθεν ὤφειλε κατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῆναι(:ήταν λοιπόν αναγκαίο να γίνει ο Υιός και άνθρωπος· διότι αναμφίβολα δεν έρχεται να βοηθήσει αγγέλους, οπότε δεν θα ήταν ανάγκη να φορέσει σάρκα, αφού οι άγγελοι είναι άσαρκοι· αλλά έρχεται να βοηθήσει τους απογόνους του Αβραάμ)»[Εβρ.2,16].

Θέλοντας ο Παύλος να δείξει τη μεγάλη φιλανθρωπία του Θεού και την αγάπη που είχε για το ανθρώπινο γένος, αφού είπε: «Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία κεκοινώνηκε σαρκὸς καὶ αἵματος καὶ αὐτὸς παραπλησίως μετέσχε τῶν αὐτῶν(:Επειδή λοιπόν τα παιδιά του Θεού είναι άνθρωποι και έχουν συμμετάσχει όλα στην ασθενική και φθαρτή ανθρώπινη φύση, γι’ αυτό και αυτός παρόμοια μετέσχε στην ίδια ανθρώπινη φύση και αληθινά έγινε άνθρωπος· για να καταστήσει με τον θάνατό Του ανίσχυρο εκείνον που είχε τη δύναμη και την εξουσία του θανάτου, δηλαδή τον διάβολο)»[Εβρ. 2,14], διασαφηνίζει το χωρίο αυτό και λέγει: «Οὐ γὰρ δήπου ἀγγέλων ἐπιλαμβάνεται(:Έπρεπε λοιπόν να ενανθρωπήσει ο Υιός, διότι δεν αναλαμβάνει βέβαια να βοηθήσει και να στηρίξει στην σωτηρία άυλους αγγέλους [επειδή τότε δεν θα υπήρχε ανάγκη να γίνει άνθρωπος])».

Μην εκλάβεις επιπόλαια αυτό που λέχθηκε, ούτε να θεωρήσεις πως αυτό είναι κάποιο απλό πράγμα, το ότι δηλαδή Αυτός έλαβε τη δική μας σάρκα· γιατί «οὐ γὰρ δήπου ἀγγέλων ἐπιλαμβάνεται, ἀλλὰ σπέρματος Ἀβραὰμ ἐπιλαμβάνεται», δεν το χάρισε αυτό στους αγγέλους, αλλά τους απογόνους του Αβραάμ. Τι σημαίνει αυτό που λέγει; Δεν ανέλαβε τη φύση του αγγέλου, αλλά του ανθρώπου. Και τι σημαίνει «ἐπιλαμβάνεται»; Από μεταφορά εκείνων που καταδιώκουν όσους τους αποστρέφονται και κάνουν τα πάντα για να τους εμποδίσουν ενώ φεύγουν και να τους συλλάβουν καθώς τρέχουν.

Aπομακρυνόμενη δηλαδή από Aυτόν η ανθρώπινη φύση και μάλιστα φεύγοντας πολύ μακριά(γιατί λέγει: «ὅτι ἦτε ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ χωρὶς Χριστοῦ, ἀπηλλοτριωμένοι τῆς πολιτείας τοῦ Ἰσραὴλ καὶ ξένοι τῶν διαθηκῶν τῆς ἐπαγγελίας, ἐλπίδα μὴ ἔχοντες καὶ ἄθεοι ἐν τῷ κόσμῳ(:να θυμάστε ότι κατά τον καιρό εκείνο ζούσατε χωρίς Χριστό, αποξενωμένοι από το θεοσύστατο πολίτευμα των Ισραηλιτών και ξένοι προς τις διαθήκες, με τις οποίες ο Θεός υποσχόταν την λύτρωση μέσω του Χριστού. Δεν είχατε καμία ελπίδα για σωτηρία και αιώνια ζωή, δεν γνωρίζατε τον αληθινό Θεό και ζούσατε σαν άθεοι στον κόσμο)»[Εφ. 2,12], Αυτός την καταδίωξε και τη συνέλαβε. Από εδώ αποδεικνύεται πως αυτό το έκαμε μόνο από φιλανθρωπία και αγάπη και ενδιαφέρον για μας. Όπως λοιπόν όταν λέγει: «Οὐχὶ πάντες εἰσὶ λειτουργικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν;(: όλοι οι άγγελοι δεν είναι πνεύματα υπηρετικά, τα οποία αποστέλλονται από τον Θεό, για να εξυπηρετούν αυτούς, που μέλλουν να κληρονομήσουν τη σωτηρία;)»[Εβρ.1,14],αποδεικνύει τη μεγάλη Του φροντίδα για την ανθρώπινη φύση και ότι ο Θεός ενδιαφέρεται πολύ γι’ αυτήν, έτσι και εδώ το πολύ μεγαλύτερο το αναφέρει με τη σύγκριση που κάνει λέγοντας: «γιατί δεν έρχεται να βοηθήσει άσαρκους αγγέλους».

Πραγματικά είναι μεγάλο και θαυμαστό και εκπληκτικό να κάθεται στον ουρανό η Σάρκα που είναι από μας και να προσκυνείται από τους αγγέλους και τους αρχαγγέλους και τα Σεραφείμ και τα Χερουβίμ. Όταν το σκέπτομαι αυτό πολλές φορές, εκπλήσσομαι και φαντάζομαι μεγάλα πράγματα για το ανθρώπινο γένος. Γιατί βλέπω μεγάλα και λαμπρά τα προοίμια και μεγάλο το ενδιαφέρον του Θεού για τη δική μας φύση. Και δεν είπε απλώς ότι έρχεται να βοηθήσει τους ανθρώπους, αλλά, θέλοντας να τους εξυψώσει και να δείξει το γένος τους μεγάλο και τίμιο, λέγει: «αλλά έρχεται να βοηθήσει τους απογόνους του Αβραάμ».

«ὅθεν ὤφειλε κατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῆναι(:προκειμένου λοιπόν να βοηθήσει ανθρώπους, έπρεπε να εξομοιωθεί σε όλα με τους αδελφούς Του αυτούς)»[Εβρ.2,17].Τι σημαίνει η φράση «κατὰ πάντα(:σε όλα)»; «Γεννήθηκε», λέγει, «ανατράφηκε, μεγάλωσε, έπαθε όλα όσα έπρεπε, και τέλος πέθανε». Αυτό σημαίνει το «έπρεπε να γίνει σε όλα όμοιος με τους αδελφούς Του». Αφού λοιπόν είπε πολλά για τη μεγαλοσύνη Του και την ουράνια δόξα Του, στη συνέχεια κάνει λόγο για την οικονομία του Θεού. Και πρόσεχε με πόση σύνεση και δύναμη, πώς τον παρουσιάζει να προσπαθεί πολύ, ώστε να γίνει όμοιος με μας, πράγμα που δείχνει το μεγάλο Του ενδιαφέρον. Γιατί, αφού είπε παραπάνω: «Επειδή λοιπόν τα παιδιά του Θεού είναι άνθρωποι και έχουν συμμετάσχει όλα στην ασθενική και φθαρτή ανθρώπινη φύση, γι’ αυτό και Αυτός παρόμοια μετέσχε στην ίδια ανθρώπινη φύση και αληθινά έγινε άνθρωπος· για να καταστήσει με τον θάνατό Του ανίσχυρο εκείνον που είχε τη δύναμη και την εξουσία του θανάτου, δηλαδή τον διάβολο», και εδώ λέγει: «έπρεπε να γίνει σε όλα όμοιος με τους αδελφούς Του». Σαν να έλεγε: «Αυτός που είναι τόσο μεγάλος, η ακτινοβολία της δόξας του Θεού, η σφραγίδα της υπόστασής Του, Αυτός που δημιούργησε τον κόσμο, που κάθεται στα δεξιά του Πατέρα, Αυτός θέλησε και φρόντισε να γίνει σε όλα αδελφός μας και γι’ αυτό άφησε τους αγγέλους και τις ουράνιες δυνάμεις και κατέβηκε σε μας και ήρθε να μας βοηθήσει».

Πρόσεχε και πόσα αγαθά χάρισε· κατέλυσε τον θάνατο, μας έβγαλε από την τυραννία του διαβόλου, μας ελευθέρωσε από τη δουλεία, μας τίμησε αφού έγινε αδελφός μας. Και δε μας τίμησε μόνο με το να γίνει αδελφός μας, αλλά και με πολλά άλλα. Γιατί θέλησε να γίνει και Αρχιερέας μας προς τον Πατέρα· γι’ αυτό και προσθέτει τη φράση: «ἵνα ἐλεήμων γένηται καὶ πιστὸς ἀρχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Θεόν (:και να γίνει αρχιερέας σπλαχνικός και άξιος, ώστε να βασίζεται ο καθένας μας σε Αυτόν· αρχιερέας αξιόπιστος στα αρχιερατικά έργα που πρέπει να επιτελούνται και να προσφέρονται στον Θεό)». «Γι’ αυτό», λέγει, «ανέλαβε τη δική μας σάρκα, από φιλανθρωπία μόνο, για να μας ελεήσει· γιατί δεν υπάρχει καμία άλλη αιτία της οικονομίας, παρά μόνο αυτή. Είδε δηλαδή ότι ήμασταν πεσμένοι κάτω, χαμένοι, καταδυναστευόμενοι από τον θάνατο, και μας ελέησε».

«ἵνα ἐλεήμων γένηται καὶ πιστὸς ἀρχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Θεόν, εἰς τὸ ἱλάσκεσθαι τὰς ἁμαρτίας τοῦ λαοῦ(:προκειμένου να γίνει αρχιερέας σπλαχνικός και άξιος, ώστε να βασίζεται ο καθένας μας σε Αυτόν· αρχιερέας αξιόπιστος στα αρχιερατικά έργα που πρέπει να επιτελούνται και να προσφέρονται στον Θεό για την εξιλέωση και τη συγχώρηση του λαού)», λέγει[Εβρ.2,17].Τι σημαίνει «πιστός»; Αληθινός, δυνατός. Γιατί αρχιερέας πιστός είναι μόνο ο Υιός, δυνατός να απαλλάξει εκείνους των οποίων είναι αρχιερέας, από τα αμαρτήματά τους. Για να προσφέρει λοιπόν τη θυσία που μπορεί να μας καθαρίσει, γι’ αυτό έγινε άνθρωπος. Πρόσθεσε λοιπόν «στην υπηρεσία του Θεού». Δηλαδή, εξαιτίας της υπηρεσίας Του προς τον Θεό. «Ήμασταν», λέγει, «εχθροί του Θεού, καταδικασμένοι, περιφρονημένοι. Δεν υπήρχε κανείς να προσφέρει για μας θυσία. Είδε ότι βρισκόμασταν σε τέτοια κατάσταση και μας ελέησε, χωρίς να ορίσει σε μας αρχιερέα, αλλά έγινε ο ίδιος αρχιερέας πιστός, δηλαδή γνήσιος». Στη συνέχεια, για να δείξει πως έγινε πιστός, πρόσθεσε τη φράση: «για να εξιλεώνει τις αμαρτίες του λαού».

«ἐν ᾧ γὰρ πέπονθεν αὐτὸς πειρασθείς, δύναται τοῖς πειραζομένοις βοηθῆσαι(:Έγινε λοιπόν σπλαχνικός καθώς εξομοιώθηκε με μας· διότι, εφόσον υπέφερε και δοκίμασε ο Ίδιος πειρασμούς, καθώς θυμάται τι υπέφερε Αυτός, με πολλή συμπάθεια θα βοηθήσει και εκείνους που πειράζονται και δοκιμάζονται)», λέγει[Εβρ.2,18]. Αυτό είναι πολύ ταπεινό και ευτελές και ανάξιο του Θεού. «Επειδή», λέγει, «έπαθε αυτό». Εδώ μιλάει για τον Χριστό που σαρκώθηκε και ίσως λέχθηκε για πληροφορία των ακροατών και εξαιτίας της αδυναμίας Του. Αυτό που λέγει σημαίνει το εξής: «έπαθε αυτά που πάθαμε, και τώρα δεν αγνοεί τα δικά μας πάθη· δεν τα γνωρίζει δηλαδή ως Θεός μόνο, αλλά και ως άνθρωπος τα γνώρισε, επειδή δοκιμάσθηκε στην πράξη με αυτά· έπαθε πολλά, γνωρίζει να συμπάσχει». Αν και βέβαια ο Θεός είναι απαθής, όμως εδώ αναφέρεται σε εκείνα που έχουν σχέση με τη σάρκωση. Σαν να έλεγε: «και αυτή η σάρκα του Χριστού έπαθε πολλά κακά. Γνωρίζει τι είναι θλίψη, γνωρίζει τι είναι πειρασμός, και όχι λιγότερο από μας που τα πάθαμε, γιατί πραγματικά και Αυτός έπαθε».

Τι λοιπόν σημαίνει το «δύναται τοῖς πειραζομένοις βοηθῆσαι (:μπορεί να βοηθήσει όσους δοκιμάζονται)»; Σαν να έλεγε κανείς: «Με πολλή προθυμία θα απλώσει χέρι βοηθείας, θα δείξει συμπάθεια». Επειδή ήθελαν να έχουν κάτι μεγάλο και περισσότερο από τους πιστούς που προέρχονταν από τους εθνικούς, δείχνει ότι έχουν κάτι περισσότερο με αυτό, πράγμα που δεν έβλαπτε καθόλου τους εθνικούς. Και ποιο είναι αυτό; Ότι από αυτούς προέρχεται η σωτηρία, ότι αυτούς ήρθε να βοηθήσει πρώτα, ότι από εκεί ανέλαβε σάρκα. «Γιατί δεν έρχεται», λέγει, «να βοηθήσει αγγέλους, αλλά τους απογόνους του Αβραάμ». Με αυτό τιμάει τον πατριάρχη και δείχνει τι σημαίνει «απόγονοι του Αβραάμ». Γιατί τους θυμίζει την υπόσχεση που δόθηκε σε αυτόν που έλεγε: «ὅτι πᾶσαν τὴν γῆν, ἣν σὺ ὁρᾷς, σοὶ δώσω αὐτὴν καὶ τῷ σπέρματί σου ἕως αἰῶνος(:διότι όλη αυτήν την γη, την οποία βλέπεις, θα την δώσω σε σένα και στους απογόνους σου στους αιώνες)»[Γέν. 13,15], δείχνοντας με αυτό το πολύ μικρό τη συγγένεια, το ότι από έναν κατάγονται όλοι.

Επειδή όμως δεν ήταν μεγάλη εκείνη η συγγένεια, έρχεται πάλι σε αυτή και ασχολείται στη συνέχεια με την οικονομία της σάρκωσης και λέγει: «για να μπορεί να εξιλεώνει τις αμαρτίες του λαού». Για ποιο λόγο δεν είπε «της οικουμένης», αλλά «του λαού»; Γιατί πραγματικά σήκωσε τις αμαρτίες όλων μας. Επειδή πρώτα γι’ αυτούς ήταν ο λόγος Του. Γιατί και ο άγγελος έλεγε στον Ιωσήφ: «Τέξεται δὲ υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν· αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν(:Και θα γεννήσει γιο και εσύ που από τον νόμο της Παλαιάς Διαθήκης αναγνωρίζεσαι ως προστάτης και πατέρας Του, θα Του δώσεις το όνομα «Ιησούς», το οποίο σημαίνει «σωτήρας». Και θα Του δώσεις αυτό το όνομα, διότι Αυτός θα σώσει από τις αμαρτίες Του τον νέο Ισραήλ, ο οποίος θα Τον πιστέψει ως σωτήρα και θα γίνει με την πίστη αυτή ο πραγματικός λαός Του)»[Ματθ.1,21].

Αυτό λοιπόν έπρεπε να γίνει πρώτο, και γι’ αυτό ήρθε, ώστε να σώσει αυτούς και τότε μέσω αυτών εκείνους, αν και έγινε το αντίθετο. Αυτό έλεγαν και οι απόστολοι από την αρχή: «Ὑμῖν πρῶτον ὁ Θεὸς ἀναστήσας τὸν παῖδα αὐτοῦ Ἰησοῦν ἀπέστειλεν αὐτὸν εὐλογοῦντα ὑμᾶς ἐν τῷ ἀποστρέφειν ἕκαστον ἀπὸ τῶν πονηριῶν ὑμῶν(:Ο Θεός, αφού έδωσε ζωή στον δούλο Του, Ιησού και με την ενανθρώπησή Του Τον ανέδειξε το ευλογημένο σπέρμα και απόγονο του Αβραάμ, Τον έστειλε πρώτα σε σας για να σας ευλογεί, εφόσον κι εσείς καταβάλλετε κάθε προσπάθεια να απομακρυνθεί ο καθένας από τις πονηρίες σας)» [Πράξ. 3,26]· και πάλι: «Ὑμῖν ὁ λόγος τῆς σωτηρίας ταύτης ἀπεστάλη(:σε σας στάλθηκε το κήρυγμα της σωτηρίας αυτής, την οποία προσφέρει ο Ιησούς Χριστός)»[Πράξ. 13,26]. Εδώ δείχνει την ευγενική καταγωγή των Ιουδαίων λέγοντας «για να μπορεί να εξιλεώνει τις αμαρτίες του λαού».

Πρώτα λέγει αυτά. Ότι βέβαια Αυτός είναι Εκείνος που συγχώρησε τις αμαρτίες όλων το φανέρωσε και στον παραλυτικό λέγοντας: «Ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι(:Σου συγχωρούνται οι αμαρτίες)»[Ματθ.9,5], και στο βάπτισμα· γιατί λέγει στους μαθητές: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος(:Λοιπόν πηγαίνετε και κάνετε μαθητές σας όλα τα έθνη, βαπτίζοντάς τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος)»[Ματθ.28,19].

[…] Και μην απορήσεις αν το «επειδή ο ίδιος δοκιμάστηκε» λέχθηκε περισσότερο ανθρώπινα. Γιατί αν για τον Πατέρα, που δεν σαρκώθηκε, λέγει η Γραφή: «Κύριος ἐκ τοῦ οὐρανοῦ διέκυψεν καί εἶδε πάντας τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων(:Ο Κύριος έσκυψε από τον ουρανό και είδε όλους τους υιούς των ανθρώπων)»[ Ψαλμ. 13, 2], δηλαδή έμαθε τα πάντα πολύ καλά, και «καταβὰς οὖν ὄψομαι, εἰ κατὰ τὴν κραυγὴν αὐτῶν τὴν ἐρχομένην πρός με συντελοῦνται(:θα κατεβώ για να δω αν πράγματι οι αμαρτίες τους είναι όπως οι κραυγές τους που ανέρχονται προς Εμένα)»[Γέν. 18,21], και πάλι «δεν μπορεί ο Θεός να υποφέρει τις αμαρτίες των ανθρώπων» (φανερώνοντας η αγία Γραφή το μέγεθος της οργής),πολύ περισσότερο θα μπορούσαν να λεχθούν αυτές οι ανθρώπινες εκφράσεις για τον Χριστό που έπαθε με σάρκα. Επειδή δηλαδή πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η πείρα είναι το ασφαλέστερο απ’ όλα τα πράγματα που οδηγούν στη γνώση, θέλει να δείξει ότι Αυτός που έπαθε, γνωρίζει τι πάσχει η ανθρώπινη φύση.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ad-hebraeos.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην Προς Εβραίους επιστολή, ομιλίες Δ΄και Ε΄(κατ’ επιλογήν), πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1989, τόμος 24, σελίδες 302-307 και 322-355.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΟΜΙΛΙΑ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΣΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Πάλι σήμερα έχουμε χαρμόσυνες ειδήσεις, πάλι έχουμε μηνύματα ελευθερίας, πάλι έχουμε μια ανάκληση από την πτώση και μια επάνοδο στη ζωή, μια υπόσχεση ευφροσύνης και μια απαλλαγή από τη δουλεία. Ένας άγγελος συνομιλεί με την Παρθένο, για να μην ξαναμιλήσει ο διάβολος με γυναίκα.

Λέει η Γραφή: «Τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ στάλθηκε από τον Θεό ο άγγελος Γαβριήλ σε μια παρθένο, που ήταν μνηστευμένη με έναν άνδρα». Στάλθηκε ο Γαβριήλ, για να αποκαλύψει την παγκόσμια σωτηρία των ανθρώπων. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, να φέρει στον Αδάμ τη βέβαιη αποκατάστασή του. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, στην παρθένο, για να μεταβάλει την ατιμία του γυναικείου φίλου σε τιμή. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, για να προετοιμάσει τον νυμφικό θάλαμο, ώστε να είναι αντάξιος για τον αμόλυντο Νυμφίο. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, για να συντελέσει να νυμφευθεί το πλάσμα με τον πλάστη. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, στο έμψυχο παλάτι του βασιλιά των αγγέλων.

Στάλθηκε ο Γαβριήλ στην παρθένο που ήταν αρραβωνιασμένη με τον Ιωσήφ, αλλά που προοριζόταν για τον Ιησού, τον Υιό του Θεού. Στάλθηκε ο ασώματος δούλος σε αμόλυντη παρθένο. Στάλθηκε ο χωρίς αμαρτίες σ’ αυτήν που δεν θα γνώριζε τη φθορά. Στάλθηκε ο λύχνος, για να αναγγείλει τον ήλιο της δικαιοσύνης. Στάλθηκε ο όρθρος, που έρχεται πριν από το φως της ημέρας. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, για να διαλαλήσει Αυτόν που βρίσκεται στους κόλπους του Πατέρα και στην αγκαλιά της μητέρας. Στάλθηκε ο Γαβριήλ, για να δείξει αυτόν που κάθεται σε θρόνο, αλλά και σε σπηλιά. Στάλθηκε ένας στρατιώτης, για να διατυμπανίσει το μυστήριο του μεγάλου βασιλιά. Χαρακτηρίζω μυστήριο αυτό που γίνεται κατανοητό με την πίστη και δεν εξερευνάται με τη φιλομάθεια, πρόκειται για μυστήριο που είναι άξιο προσκυνήσεως και όχι σχολαστικής εξετάσεως, δηλαδή για μυστήριο που είναι αντικείμενο θεολογικής έρευνας και όχι για κάτι που υπόκειται σε ακριβή μέτρηση.

«Τον έκτο μήνα στάλθηκε ο Γαβριήλ στην παρθένο». Ποιον έκτο μήνα; Ποιον; Από τότε που η Ελισάβετ δέχθηκε το χαρμόσυνο μήνυμα, από τότε που συνέλαβε τον Ιωάννη. Από πού το συμπεραίνουμε αυτό; Το αποκαλύπτει ο ίδιος ο αρχάγγελος όταν λέει στην Παρθένο· «να, η Ελισάβετ η συγγενής σου και αυτή συνέλαβε γιο στα γεράματά της. Κι αυτός είναι ο έκτος μήνας της εγκυμοσύνης της, αυτής που θεωρούνταν στείρα». Ο έκτος μήνας λοιπόν είναι ο έκτος μήνας από τη σύλληψη του Ιωάννη. Έπρεπε λοιπόν ο στρατιώτης να φθάσει πρώτος, έπρεπε ο ακόλουθος να προηγηθεί, έπρεπε να προπορευθεί αυτός που θα αποκάλυπτε τη δεσποτική παρουσία.

«Τον έκτο μήνα στάλθηκε ο άγγελος Γαβριήλ στην Παρθένο, που ήταν αρραβωνιασμένη με έναν άνδρα», αρραβωνιασμένη, όχι παντρεμένη· αρραβωνιασμένη, αλλά άθικτη. Γιατί ήταν αρραβωνιασμένη; Για να μη μάθει πολύ γρήγορα ο διάβολος το μυστήριο. Για το ότι επρόκειτο διαμέσου παρθένου να έλθει ο Βασιλιάς, αυτό το γνώριζε ο πονηρός, γιατί είχε ακούσει τις προφητείες του Ησαΐα που έλεγαν: «Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ(:Ιδού, η παρθένος θα συλλάβει υπερφυσικώς και θα γεννήσει υιό και το όνομα του υιού της αυτού θα είναι Εμμανουήλ, που σημαίνει ο Θεός μαζί μας)»[Ησ.7,14]. Κάθε φορά λοιπόν, όπως είναι φυσικό, εξέταζε ό,τι αναφερόταν στην παρθένο, ώστε όταν αντιληφθεί ότι ολοκληρώνεται αυτό το μυστήριο, να προετοιμάσει τις κατηγορίες του. Γι’ αυτό ο Δεσπότης ήλθε στη γη διαμέσου αρραβωνιασμένης, για να ξεγελάσει δηλαδή τον πονηρό, αφού αυτή όντας αρραβωνιασμένη εξασφάλιζε αυτό.

«Τον έκτο μήνα στάλθηκε ο άγγελος Γαβριήλ σε μια Παρθένο, που ήταν αρραβωνιασμένη με κάποιον που λεγόταν Ιωσήφ». Άκουσε, ακροατή, τι λέει ο προφήτης γι’ αυτόν τον άνθρωπο και γι’ αυτήν την παρθένο. « Καὶ δοθήσεται τὸ βιβλίον τοῦτο εἰς χεῖρας ἀνθρώπου μὴ ἐπισταμένου γράμματα(:Θα δοθεί αυτό το κλειστό βιβλίο σε έναν άνθρωπο, που δε γνωρίζει γράμματα)»[Ησ.29,12]. Τι σημαίνει κλειστό βιβλίο, ή τι σημαίνει γενικά η αμόλυντη παρθένος; Από ποιους θα δοθεί; Είναι φανερό πως θα δοθεί από τους ιερείς. Σε ποιον; Στον Ιωσήφ τον μαραγκό. Οι ιερείς λοιπόν αρραβώνιασαν τη Μαρία με τον Ιωσήφ, επειδή ήταν σώφρονας, και την έδωσαν σ’ αυτόν περιμένοντας τον καιρό του γάμου και αυτός βέβαια επρόκειτο παίρνοντάς την να φυλάξει αμόλυντη την Παρθένο. Αυτό πριν από πολλά χρόνια ο προφήτης το προφήτεψε· «Θα δοθεί αυτό το κλειστό βιβλίο σε έναν άνθρωπο, που δεν γνωρίζει γράμματα» και ο οποίος θα πει· «δεν μπορώ να το διαβάσω». Γιατί, Ιωσήφ, δεν μπορείς; Αυτός θα απαντήσει· « Δεν μπορώ να το διαβάσω, γιατί το βιβλίο είναι κλειστό». Για ποιον φυλάγεται; «Φυλάγεται για κατοικία του Δημιουργού του σύμπαντος».

Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο θέμα μας. «Τον έκτο μήνα στάλθηκε ο Γαβριήλ στη Παρθένο» και είχε πάρει περίπου τέτοιες εντολές από τον Θεό. «Έλα λοιπόν, αρχάγγελε, γίνε υπηρέτης του φοβερού και κρυμμένου μυστηρίου, εξυπηρέτησε το θαύμα. Βιάζομαι εξαιτίας της ευσπλαχνίας μου να κατέβω από τον ουρανό και να αναζητήσω τον πλανεμένο Αδάμ. Η αμαρτία εξασθένησε τον άνθρωπο, που πλάσθηκε σύμφωνα με την εικόνα μου, σάπισε το δημιούργημα των χεριών μου και θάμπωσε την ομορφιά που έπλασα. Ο λύκος κατατρώει το δημιούργημά μου, είναι έρημη η θέση του στον παράδεισο, το δένδρο της ζωής φυλάγεται από την πύρινη ρομφαία, έχει κλείσει πια ο τόπος της τρυφής. Επιθυμώ να ελεήσω τον κατατρεγμένο άνθρωπο και να συλλάβω τον εχθρό διάβολο. Επιθυμώ αυτό το μυστήριο να μην το μάθουν όλες οι ουράνιες δυνάμεις, σε σένα μόνο τον εμπιστεύομαι. Πήγαινε λοιπόν στην παρθένο Μαρία. Πήγαινε στη ζωντανή πόλη, για την οποία ο προφήτης έλεγε: «Δεδοξασμένα ἐλαλήθη περὶ σοῦ ἡ πόλις τοῦ Θεοῦ(:Πόλη του Θεού, δοξασμένα και εξαίσια ειπώθηκαν για σένα)»[Ψαλμ.86,3]. Πήγαινε στον λογικό μου παράδεισο, πήγαινε προς την πύλη της ανατολής, πήγαινε στο άξιο κατοικητήριο του Λόγου μου, πήγαινε στον δεύτερο ουρανό που βρίσκεται πάνω στη γη, πήγαινε στο ελαφρό και ταχυκίνητο σύννεφο, πληροφόρησέ την για τη βροχή της παρουσίας μου, πήγαινε στο αγίασμα που ετοιμάστηκε για μένα, πήγαινε στον νυμφικό κοιτώνα της ενανθρωπήσεως, πήγαινε στον αμόλυντο νυμφικό κοιτώνα της κατά σάρκα γεννήσεώς μου. Μίλησε στα αυτιά της λογικής κιβωτού, προετοίμασέ τα να μ’ ακούσουν χωρίς να τα τρομάξεις, ούτε να ταράξεις την ψυχή της Παρθένου. Κόσμια εμφανίσου στον έμψυχο ναό μου, πες σ’ αυτήν πρώτα τη χαρούμενη είδηση. Εσύ πες στην Μαριάμ το “ Χαίρε Κεχαριτωμένη”, ώστε εγώ να ελεήσω την εξουθενωμένη Εύα».

Τ’ άκουσε αυτά ο αρχάγγελος και όπως ήταν φυσικό μονολογούσε· «Παράξενη είναι αυτή η υπόθεση, ξεπερνάει κάθε σκέψη αυτό που ειπώθηκε. Ο φοβερός στα Χερουβίμ, ο αθέατος στα Σεραφείμ, ο ακατάληπτος σ’ όλες τις ουράνιες αγγελικές δυνάμεις, υπόσχεται μια ξεχωριστή επικοινωνία στην κόρη, προμηνύει μια αυτοπρόσωπη παρουσία Του, μάλλον υπόσχεται μια είσοδο διαμέσου της ακοής και βιάζεται Αυτός που καταδίκασε την Εύα να δοξάσει τόσο πολύ τη θυγατέρα της; Λέει “ας ετοιμαστεί η είσοδός μου διαμέσου της ακοής”. Όμως είναι δυνατόν ανθρώπινη κοιλιά να χωρέσει τον Αχώρητο; Πραγματικά αυτό το μυστήριο είναι φοβερό».

Ενώ αυτά είχε στο νου του ο άγγελος, ο Δεσπότης του λέει· «Γιατί ταράζεσαι και παραξενεύεσαι Γαβριήλ; Δεν σ’ έστειλα προηγουμένως στον ιερέα Ζαχαρία; Δεν του μετέφερες τη χαρμόσυνη είδηση της γεννήσεως του Ιωάννη; Δεν επέβαλες την τιμωρία της σιωπής στον ιερέα που δεν σε πίστεψε; Δεν καταδίκασες τον γέροντα σε αφωνία; Εσύ δεν το ανακοίνωσες κι εγώ το επικύρωσα; Δεν ακολούθησε τη χαρμόσυνη είδησή σου η πράξη; Δεν συνέλαβε η στείρα γυναίκα; Δεν υπάκουσε η μήτρα της; Δεν εξαφανίστηκε η αρρώστια της ατεκνίας; Δεν υποχώρησε η απραξία της φύσης; Τώρα δεν κυοφορεί αυτή που προηγουμένως ήταν στείρα; Μήπως για μένα, τον Δημιουργό, υπάρχει κάτι που είναι ακατόρθωτο; Πώς λοιπόν σε κυρίεψε η αμφιβολία;».

Τι απάντησε ο άγγελος; «Δέσποτα, το να θεραπεύσεις τα σφάλματα της φύσης, το να ηρεμήσεις την τρικυμία των παθών των ανθρώπων, το να ανακαλέσεις στη ζωή νεκρωθέντα ανθρώπινα μέλη, το να διατάξεις τη φύση ώστε να γεννήσει μια στείρα γυναίκα, το να θεραπεύσεις τη στείρωση σε γερασμένα μέλη, το να μετασχηματίσεις ένα γερασμένο ξερό καλάμι σε χλοερό, το να κάνεις την άγονη γη ξαφνικά πηγή σπαρτών, είναι πράγματα που γίνονται πάντοτε με τη δική σου δύναμη. Μάρτυρες που αποδεικνύουν όλα τα παραπάνω είναι η Σάρρα, η Ρεβέκκα και η Άννα, οι οποίες, ενώ ήταν υποδουλωμένες στη φοβερή ασθένεια της στειρώσεως, απελευθερώθηκαν από σένα. Το να γεννήσει όμως παρθένος χωρίς τη συμμετοχή άνδρα, αυτό ξεπερνάει όλους τους νόμους της φύσης, αλλά και προαναγγέλλει τη δική σου παρουσία στην κόρη. Εσένα δεν σε χωρούν τα πέρατα του ουρανού και της γης, πώς θα σε χωρέσει μια παρθενική μήτρα;».

Ο Δεσπότης απάντησε· «Πώς με χώρεσε η σκηνή του Αβραάμ;». Ο άγγελος είπε· « Επειδή, Δέσποτα, υπήρχε ένα πέλαγος φιλοξενίας, εκεί εμφανίστηκες στον Αβραάμ, δηλαδή στη σκηνή του, που ήταν δίπλα στον δρόμο και την ξεπέρασες, επειδή τα πάντα γεμίζει η παρουσία Σου. Πώς θα φέρεις το πυρ της θεότητος στη Μαριάμ; Ο θρόνος σου φλέγεται ακτινοβολώντας από την αίγλη σου και θα μπορέσει η ευκολόκαυστη παρθένος να σε δεχτεί;».

Ο Δεσπότης λέει: «Πράγματι, αν η φωτιά στην έρημο έβλαψε τη βάτο, κατά τον ίδιο τρόπο και η παρουσία μου θα βλάψει τη Μαρία. Αν εκείνη η φωτιά, η οποία σκιαγραφούσε την παρουσία από τον ουρανό της θεϊκής φωτιάς πότιζε τη βάτο και δεν την έκαιγε, τι θα έλεγες για την αλήθεια που κατεβαίνει από τον ουρανό όχι σαν πύρινη φλόγα, αλλά σαν βροχή;».

Τότε πλέον ο άγγελος εκτέλεσε τη διαταγή που πήρε και αφού παρουσιάστηκε στην Παρθένο της είπε πανηγυρικά: «Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος είναι μαζί σου». Ποτέ πια ο διάβολος δεν θα είναι εναντίον σου, γιατί το σημείο που πλήγωσε ο εχθρός σου προηγουμένως, σε αυτό πρώτα – πρώτα τώρα ο ιατρός της σωτηρίας επιθέτει το έμπλαστρο. Από εκεί όπου εμφανίστηκε ο θάνατος, από εκεί μπήκε η ζωή. Από τη γυναίκα προέρχονται όλες οι συμφορές, αλλά και από τη γυναίκα πηγάζουν όλα τα καλά. Χαίρε Κεχαριτωμένη, μην ντρέπεσαι σαν να είσαι αιτία καταδίκης. Θα γίνεις μητέρα αυτού που καταδίκασε και λύτρωσε τον άνθρωπο. Χαίρε, αμίαντη μητέρα του Νυμφίου Χριστού στην ορφανή ανθρωπότητα. Χαίρε, εσύ που καταπόντισες στη μήτρα σου τον θάνατο της μητέρας της ανθρωπότητας, δηλαδή της Εύας. Χαίρε, ο ζωντανός ναός του Θεού. Χαίρε, εσύ που είσαι εξίσου κατοικία ουρανού και γης. Χαίρε, ευρύχωρε τόπε της απόρρητης φύσης».

Αφού όλα αυτά έτσι έχουν, εξαιτίας της ήλθε ο γιατρός για τους αρρώστους, «ο ήλιος της δικαιοσύνης, για να φωτίσει αυτούς που ζουν στο σκοτάδι», η άγκυρα για όλους τους ταλαιπωρημένους και το ασφαλισμένο λιμάνι. Γεννήθηκε ο Δεσπότης των δούλων που μισούνται αδιάλλακτα, ο σύνδεσμος της ειρήνης, εμφανίστηκε ο λυτρωτής των αιχμαλώτων δούλων, η ειρήνη αυτών που βρίσκονται σε πόλεμο. «Αυτός βέβαια είναι η ειρήνη μας», την οποία ειρήνη μακάρι να απολαύσουμε όλοι μας με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον Οποίο ανήκει η δόξα, τιμή και δύναμη τώρα και πάντοτε και σ’ όλους τους αιώνες. Αμήν.

ΠΗΓΕΣ:

• Δημητρίου Γ. Τσάμη, Θεομητορικόν, τ. β΄, Εκδ. Λυδία, Θεσσαλονίκη, 2000.

• fdathanasiou.wordpress.com

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:

«ΨΗΛΑΦΗΣΙΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ ΚΥΡΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 25-3-1983]

Ω, αγαπητοί μου, ελάτε να ψηλαφήσουμε αυτό το καινούριο μυστήριο, το καινόν μυστήριο, το όντως καινόν μυστήριον υπό τον ήλιον, για να αισθανθούμε αυτά τα μυστήρια του Θεού.

Η Θεοτόκος αποτελεί πράγματι το καινόν όνομα και το καινόν μυστήριον. Διότι αληθώς είναι καινόν πράγμα. Λέγει ο Εκκλησιαστής: «Οὐδέν καινόν ὑπό τον ἣλιον», δεν υπάρχει τίποτα καινούριο κάτω από τον ήλιον. Και όμως, ένα μόνο είναι καινούριο. Εκείνο το σεσιγημένον μυστήριον, το κεκρυμμένον και εις τους ανθρώπους και εις τους αγγέλους. Και αυτό το μυστήριον είναι ότι άνθρωπος θα γινόταν Θεοτόκος! Θα γεννούσε τον Θεό! Αυτό είναι όντως το καινούριο μυστήριο. Γι’ αυτό σας είπα ότι η Θεοτόκος είναι το καινόν όνομα και το καινόν πράγμα.

Πράγματι ήτο η προαιώνιος βουλή του Θεού, η ένωσίς του μετά της κτιστής Του δημιουργίας. Ευθύς μετά τη δοκιμασία που υπέστη, ο Αδάμ και ενικούσε τον πειρασμόν και ενισχύετο και εσταθεροποιείτο στην αρετήν και στην αγιότητα, τότε ευθύς μετά ο Θεός Λόγος θα εσαρκούτο. Και θα ήτο σε κοινωνία μετά του Αδάμ. Βεβαίως δε θα υπήρχε ανάγκη να υπάρξει η γυναίκα, ούτε η γέννησις με τον γνωστό μας τρόπο. Έχουμε τρεις τρόπους υπάρξεως. Ο Αδάμ δημιουργείται άμεσα από τον Θεό. Η Εύα δημιουργείται από τον Θεό διαμέσου του Αδάμ. Και ο Κάιν γεννιέται με την ένωση του Αδάμ και της Εύας. Έχουμε τρεις διαφορετικούς τρόπους δημιουργίας του ανθρώπου. Δεν θα υπήρχε λοιπόν ο λόγος,παρά μόνο ο πρώτος τρόπος δημιουργίας. Οι άλλοι τρόποι εισήχθησαν ενόψει ότι ο άνθρωπος θα έπεφτε. Και έτσι ο Θεός Λόγος θα ενηνθρώπιζε και θα ήτο κοινωνός των ανθρώπων και ολοκλήρου της δημιουργίας Του. Ήτο μέσα εις την προαιώνιαν βουλή Του. Ο Αδάμ όμως έπεσε, ηστόχησε, κι έτσι ματαιώθηκε αυτή η κοινωνία του Θεού Λόγου, να έλθει τότε, όταν ετοποθέτησε τον Αδάμ εις τον Παράδεισον.

Όμως οι βουλές του Θεού δεν ματαιώνονται. Ο Θεός, εκείνο το οποίο θέλει να κάνει, γιατί αποτελεί το θέλημα της ευδοκίας Του, θα το κάνει. Γι’ αυτόν τον λόγο βρίσκει την Θεοτόκο, τη Μαρία, η οποία αποτελεί αυτό το τελευταίο σκαλοπάτι της δημιουργίας, πραγματικά σε ποιότητα. Επάνω στο οποίο τελευταίο σκαλοπάτι της δημιουργίας επάτησε ο Θεός Λόγος και ήλθε εις τα ίδια και εσκήνωσεν εν ημίν. Έτσι πραγματικά η Θεοτόκος αποτελεί την τελευταίαν λέξιν της δημιουργίας. Και από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας ονομάζεται «ο γνήσιος άνθρωπος»· γιατί ο Αδάμ και η Εύα εφάνησαν οι κίβδηλοι άνθρωποι. Είναι ο γνήσιος άνθρωπος η Μαρία Θεοτόκος. Είναι η γνήσια Εύα, η γνήσια ζωή, διότι η Εύα ονομάστηκε «ζωή», επειδή έδωσε τη ζωή σε όλους τους ανθρώπους, αλλά τη φυσικήν ζωήν. Ενώ η Θεοτόκος είναι ο γνήσιος άνθρωπος, που δίδει την αληθινή ζωή εις τους ανθρώπους, γιατί έδωκε στους ανθρώπους την Ζωήν. Αυτήν την Ζωήν. Εκείνον που έλεγε «ἐγώ εἰμί ἡ Ζωή». Τον Ιησούν Χριστόν. Είναι η Θεοτόκος ο παράκλητος πριν από τον Παράκλητον· που έδωσε χαμόγελο και παρηγορία στην ανθρωπότητα, ότι ευρέθη εκείνο το πρόσωπο επί του οποίου θα εσκήνωνε ο Παράκλητος και θα ήρχετο εις τον κόσμον το δεύτερον πρόσωπον της Αγίας Τριάδος. Δια να στείλει κατόπιν τον άλλον Παράκλητον, το Πνεύμα το Άγιον, και να υπάρχει αυτή η κοινωνία πια του Αγίου Τριαδικού Θεού, με ολόκληρη τη δημιουργία Του.

Η Θεοτόκος είναι ο τέλειος άνθρωπος της Χάριτος. Εκεί που εσκήνωσε πλήρως η Χάρις του Θεού. Γι’ αυτό και την αποκαλεί ο άγγελος «Χαίρε Κεχαριτωμένη», συ η οποία εχαριτώθης, που είσαι γεμάτη από τις χάριτες του Θεού. Όχι αρετές μόνο, αλλά και διότι ήρθε πλήρης η Χάρις του Θεού. Αυτή η άκτιστος ενέργεια του Θεού ήρθε σε σένα και σε αναδεικνύει αυτό που θα σε αναδείξει· μητέρα του Υιού Του. Η Θεοτόκος είναι το έσχατον λείμμα, το όντως λείμμα. Το υπόλοιπον εκείνο, όχι απλώς της ανθρωπότητος, αλλά ολοκλήρου της κτιστής δημιουργίας. Επί του οποίου λείμματος έρχεται ο Υιός του Θεού να συνάψει τους αιωνίους γάμους Του με την κτιστήν δημιουργία και να αποτελέσει κοινωνία μετ’αυτής.

Έτσι, η Θεοτόκος γεννά τον άκτιστον, τον γεννηθέντα μόνον εκ του Πατρός, άνευ μητρός. Και γεννά άνευ σπέρματος ανδρός. Διότι ο Θεός Λόγος είναι αμήτωρ κατά τη θείαν φύσιν και απάτωρ κατά την ανθρωπίνην φύσιν. Και γεννάται άνευ σπέρματος, δια να εκφραστεί με τον τρόπο αυτόν, όχι μόνο το μέγεθος του θαύματος, ότι η Παρθένος γεννά, αλλά να εκφρασθεί κυρίως η αρχική δημιουργία! Γιατί ο Αδάμ δεν εγεννήθη εκ σπέρματος αλλά κατά θαυμαστόν τρόπον. Κατά θαυμαστόν τρόπον τώρα γεννάται,άνευ σπέρματος ανδρός και ο δεύτερος Αδάμ. Ο πρώτος ηστόχησε. Ο δεύτερος έρχεται να σώσει τον πρώτον.

Η Θεοτόκος με τον τρόπον αυτόν γίνεται ο θρόνος του Θεού. Διότι μέσα σε αυτά τα σπλάχνα της ενεθρόνισε αυτόν τον Θεόν Λόγον,που έγινε άνθρωπος. Πολλά ονόματα της έχει αποδώσει η Εκκλησία μας και οι χαριτωμένοι Πατέρες, γεμάτοι χάριτες Πατέρες, αλλά εκείνο που της προσιδιάζει και είναι το πάνω-πάνω όνομα είναι Θεοτόκος! Διότι αυτό είναι το καινούριο και το μοναδικόν. Είναι η μόνη γυναίκα που αποκαλεί τον Θεόν «παιδί της». Και είναι η μόνη γυναίκα που αποκαλείται από τον Θεόν «μητέρα».

Καλείται ακόμη η Υπεραγία Θεοτόκος «θυσιαστήριον». Και αποκαλείται «θυσιαστήριον» διότι επ’αυτού ετοποθετήθη το ιερείον, δηλαδή το σφάγιον, δηλαδή ο αιώνιος αμνός του Θεού, που είναι αμνός γιατί ενηνθρώπισε, και εάν το παλαιό θυσιαστήριο είναι τύπος της Θεοτόκου, η Θεοτόκος είναι το πρωτότυπον, είναι το αρχέτυπον. Το αρχέτυπο θυσιαστήριο. Εκεί που τα αίματα του Χριστού ελήφθησαν και προσεφέρθησαν προς τον Πατέρα επί του Σταυρού. Η Θεοτόκος είναι το κατεξοχήν θυσιαστήριον της ανθρωπότητας. Εάν κανείς θα ήθελε πραγματικά να σταθεί ευδοκών έναντι του Πατρός, έναντι του Θεού, θα επικαλεσθεί την Θεοτόκον. Γι’ αυτό, το σφάγιον, το ιερείον, ο Ιησούς πρέπει πάντοτε να θυσιάζεται επί της Θεοτόκου. Και αποτελεί πράγματι το αληθινό θυσιαστήριο.

Η Θεοτόκος είναι το μάτι εκείνο, δια του οποίου η ανθρωπότητα είδε τα μυστήρια του Θεού. Ποίος ο Θεός; Μόνο να ρίξετε μια ματιά να δείτε, πόσο οι άνθρωποι πελαγοδρομούσαν ,προκειμένου να αναγνωρίσουν τον Θεόν. Και από πλάνην εις πλάνην προέβαινον. Γιατί ακριβώς η γνώσις του Θεού δεν είναι παρά μόνο η αποκάλυψις του ιδίου του Θεού.

Έτσι, ρίξτε μια ματιά στους φιλοσόφους, τους προ Χριστού, αλλά και τους μετά Χριστόν, που δεν είναι μέσα στον χώρο, στο περιβόλι, στη μάνδρα του Χριστού· θα δείτε να πελαγοδρομούν, να ανοηταίνουν, να κάνουν θεούς κι αυτές τις αγελάδες. Κάνει εντύπωση, δεν είναι παρά λίγες μέρες, φοιτητής Χριστιανός, επηρεασθείς λίγο από τον Πανθεϊσμό, έφθασε κάτι τέτοιο να πιστεύει… Κοιτούσα τις αγελάδες μας από κάτω και είπα: «Σε τι ανόητη στάση στάθηκε ο άνθρωπος, να λατρεύσει την αγελάδα και να την κάνει θεό του… Ο ταλαίπωρος άνθρωπος! Ο φτωχός άνθρωπος!». Και μη νομίσετε…Τα πράγματα δεν είναι μακρινά, όπου πήγε ο Βουδισμός, αυτό έγινε. Ένας από τους Μπήτλς-λερώνω την ομιλία με αυτά τα παραδείγματα που λέγω, αλλά θα ήθελα να βοηθήσω, να βοηθήσω την αγάπη σας- όταν έγινε Βουδιστής, και είχε μία φάρμα μεγάλη με αγελάδες, βεβαίως δεν έσφαζε καμία από τις αγελάδες, όχι τίποτε άλλο, όχι γιατί δεν αγαπούσε το κρέας, αλλά γιατί θεωρούσε τις αγελάδες ιερά όντα, έχοντα θεότητα…· ο ταλαίπωρος φτωχός άνθρωπος, 2000 χρόνια Χριστιανισμό, αυτός ο φτωχός Χριστιανός φθάνει να βλέπει και να λατρεύει την κτίσιν, και να θεωρεί τα ζώα ότι είναι θεοί… Για να δείτε το κατάντημα του ανθρώπου…

Η Θεοτόκος είναι το μάτι δια του οποίου είδαμε τα μυστήρια του Θεού. Δε γνωρίζαμε τι είναι ο Θεός. Αλλά η παρουσία της μας απεκάλυψε, διότι εφόσον ο Υιός έγινε άνθρωπος, μας απεκαλύφθη πια ότι ο Θεός είναι Τριαδικός, είναι υπερβατικός, είναι αιώνιος, είναι όλα εκείνα που η θεολογία μας διδάσκει. Όλα αυτά διδάσκουν τους θεολόγους μας, τα διδάσκει η Θεοτόκος στους θεολόγους μας. Αυτή η ίδια η παρουσία της. Αυτή η ίδια, όχι γιατί είπε κάτι, αλλά γιατί στάθηκε η ίδια κάτι. Εστάθηκε το μέγα τηλεσκόπιον, όπως ωραίτοτατα λέγει «το τεράστιον τηλεσκόπιον θείων βουλών» η ιερή μας υμνογραφία· δια μέσου του οποίου ο άνθρωπος περιπόλησε τα μυστήρια του Θεού.

Aγαπητοί μου, η Υπεραγία Θεοτόκος είναι το καινόν όνομα· διότι είναι το καινόν πράγμα. Αλλά εδώ είναι το καταπληκτικό,ότι ο καθένας που πιστεύει στον Θεό, πιστεύει στη σάρκωση του Θεού Λόγου, γίνεται και αυτός ένας θεοτόκος. Διότι γίνεται και ο ίδιος «καινόν όνομα». Θυμηθείτε στο βιβλίο της Αποκαλύψεως, που ομιλεί εκεί για το «καινόν όνομα»,που θα έχουν εκείνοι που πίστεψαν εις το αρνίον. Το οποίο καινό όνομα φέρουν επί των μετώπων τους. Ποιο είναι αυτό το καινούριο όνομα; Το καινούριο αυτό όνομα,μόνο, λέγει, εκείνοι που το φέρουν το γνωρίζουν. Έτσι ζουν αυτό το αληθινό μυστήριο όλοι οι πιστοί. Γιατί δεν είναι δυνατόν να είσαι πιστός και να μην είσαι θεοτόκος. Γιατί γεννάς μέσα σου αυτόν τον Θεό, τον σαρκώνεις μέσα σου, γίνεσαι θεοτόκος, και συνεπώς γίνεσαι καινόν πράγμα, καινόν όνομα.

Ακούστε πώς το λέγει αυτό ο προφήτης Ησαΐας στην Ωδή του: «Καὶ ὡς ἡ ὠδίνουσα ἐγγίζει τοῦ τεκεῖν καὶ ἐπὶ τῇ ὠδῖνι αὐτῆς ἐκέκραξεν, οὕτως ἐγενήθημεν τῷ ἀγαπητῷ σου(:και με τον πόνο της φθάνει να φωνάξει η ετοιμόγεννη γυναίκα,έτσι κι εμείς, λέγει, γίναμε στον αγαπητό Σου)». Ποιος είναι αυτός ο αγαπητός Του; Αποτείνεται ο προφήτης στον Θεό Πατέρα για λογαριασμό του Υιού: «Ω Πατέρα, για τον Υιό σου τον αγαπητό, αυτό εμείς γενήκαμε». Διότι από τη στιγμή που ήρθε μέσα στα δικά μας τα σπλάχνα, με το σώμα και το αίμα Του, που τα χάρισε, τα δάνεισε, αυτή η εκλεκτή σου, από το γένος μας Θεοτόκος Μαρία, και μας καθιστά και εμάς θεοτόκους, από τη στιγμή λοιπόν που ήρθαν τα δικά της τα αίματα, η δική της η σάρκα, θεωμένη πια από τον Υιό της, μέσα στη δική μας τη σάρκα, γινόμαστε κι εμείς θεοτόκοι και γίνεται εκείνος ο πόνος, που είναι πόνος αναμεμειγμένος με χαρά,όπως είναι ο πόνος της γυναίκας που γεννά· δεν είναι ένας πόνος που τη φέρνει στον θάνατο, αλλά είναι ένας πόνος που τη φέρνει στη ζωή, γιατί φέρνει και μία άλλη ζωή. Έτσι, λοιπόν, τα μεγάλα μυστήρια, όταν εγκυμονούνται μέσα στον άνθρωπο φέρνουν πόνο και χαρά.

Και έτσι, λέγει, και εμείς γινήκαμε στον αγαπητό Σου, στον αγαπητό Σου Υιό. «ἐν γαστρὶ ἐλάβομεν καὶ ὠδινήσαμεν καὶ ἐτέκομεν· πνεῦμα σωτηρίας σου ἐποιήσαμεν ἐπὶ τῆς γῆς»: Δια τον φόβο Σου, Κύριε, και δια την αγάπη Σου ακόμη…κάναμε μία σύλληψη,όχι όπως η Θεοτόκος την κατεξοχήν σύλληψιν, αλλά μία επανάληψη αυτής της κατεξοχήν συλλήψεως, και συλλαμβάνομεν ανά πάσα στιγμή τον σαρκωμένο Λόγο, μέσα σ’αυτήν την ύπαρξή μας, όχι στην ψυχή μας, αλλά σε ολόκληρη την ύπαρξή μας, στο σώμα μας και στην ψυχή μας. Και ωδινίσαμεν και κοιλοπονέσαμε και γεννήσαμε Πνεύμα σωτηρίας.

Αγαπητοί μου, η Υπεραγία Θεοτόκος είναι ο μέγας άνθρωπος. Εάν λέγει ο Ιώβ, μέγα πράγμα είναι ο άνθρωπος, τι θα λέγαμε…, για τον πεσμένο άνθρωπο το λέγει αυτό , τι θα λέγαμε για την Υπεραγίαν Θεοτόκον; Είναι αληθινά μεγάλη η Υπεραγία Θεοτόκος, αληθινά σπουδαία,είναι εκείνη επί της οποίας ανεπαύθη και αναπαύεται ο Θεός. Ας την τιμήσουμε, αγαπητοί μου, γιατί πραγματικά στάθηκε η ίδια η επιτομή, το κεφάλαιον της σωτηρίας μας. Η σημερινή γιορτή δεν είναι τίποτε άλλο παρά το κεφάλαιο της σωτηρίας μας. Κεφάλαιο σημαίνει πολλά πράγματα. Σημαίνει ανακεφαλαίωσις, σημαίνει κεφαλαιώδες και πλούτος, σημαίνει και επιτομή. Σημαίνει όλα αυτά. Έτσι λοιπόν, πραγματικά σήμερα η γιορτή αυτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι μία Επιτομή της σωτηρίας μας,μια μικρογραφία της σωτηρίας μας. Διότι εκείνη θα δώσει τον καρπόν της υπακοής της. Όχι της υποταγής της, αλλά της υπακοής της στο θέλημα του Θεού. Διότι εν ελευθερία είπε: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά Σου» . Ηδύνατο να μην το πει. Διότι δεν υπετάσσετο, αλλά υπήκουσε. Υπήκουσε εις το θέλημα του ουρανίου Πατρός, γιατί έτσι είχε μάθει. Να υπακούει,όχι να υποτάσσεται. Διότι διαφυλάττει την αληθινή της ελευθερία. Και την προσφέρει στην αληθινή της υπακοή στο θέλημα του Θεού. Έτσι, το δικό της θέλημα, που το βάζει κάτω από το θέλημα του Θεού, γίνεται η ανακεφαλαίωση της σωτηρίας μας και με την γιορτή που έχουμε σήμερα, η επιτομή της σωτηρίας μας. Ύστερα από λίγο καιρό θα ακούσουμε: Έρχεται η Παρθένος να γεννήσει τον Υιόν του Θεού. «Ἡ Παρθένος σήμερον τόν ὑπερούσιον τίκτει». Και αρχίζει το μυστήριο πια να ξεδιπλώνεται, της δικής μας σωτηρίας.

Αγαπητοί μου, μόνο εκείνοι που γνώρισαν τον αληθινόν Θεόν, μπορούν να Τον ευλογούν για τα μεγαλεία Του. Αρνητικά μεν γιατί έφυγαν από το σκοτάδι της πλάνης, θετικά δε γιατί πραγματικά βλέπουν τι τους εχάρισε ο μεγάλος Θεός, δια της Υπεραγίας Θεοτόκου.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή

μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:

Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.

• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/ueotokos/ueotokos_023.mp3

ΠΟΛΥΤΙΜΕΣ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΕΣ

ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΜΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

[…] Ξέρετε πόσο σπουδαίο πράγμα είναι να μελετά κανείς είτε την προσωπική του ιστορία, είτε την Ιστορία του λαού του; Πολύ μεγάλο πράγμα· έχει πολύ μεγάλη αξία, αγαπητοί μου· αν δεν είχε αξία η μελέτη της Ιστορίας, δεν θα έρχονταν εχθροί να τη διαστρέφουν και να τη διαστρεβλώνουν… Και η Ιστορία στην εποχή μας διαστρεβλώνεται όσο ποτέ άλλοτε. Ακούω κάτι πράγματα…, μα κάτι πράγματα που διδάσκονται οι μαθητές και οι φοιτητές στο Πανεπιστήμιο, ή ,αν δεν διδάσκονται μέσα στο Πανεπιστήμιο, που κυκλοφορούν σε βιβλία, και διαστρέφεται η Ιστορία σε βαθμό εξοργιστικό…

Ας αναφέρω ένα απλό παράδειγμα. Οι Τούρκοι διαδίδουν στην Αμερική, με έντυπα και λοιπά, δίνοντας πολλά λεφτά, ότι ο Όμηρος ήταν Τούρκος!… Ή ότι ο Θαλής ο Μιλήσιος και άλλοι Έλληνες της Μικράς Ασίας ήταν Τούρκοι!… Κι επειδή οι νεότεροι άνθρωποι δεν διαβάζουν Ιστορία- ο πολύς κόσμος δε διαβάζει Ιστορία- πού να ξέρει τώρα ο Αμερικάνος για τον Θαλή τον Μιλήσιο αν ήταν Έλληνας ή …Τούρκος; Κι έτσι παρουσιάζουν τους Έλληνες, τους Ίωνες φιλοσόφους, τους παρουσιάζουν, παρακαλώ, οι Τούρκοι ως Τούρκους![Ο Τουργκούτ Οζάλ, πρώην πρόεδρος της Τουρκίας, στο περίφημο ιστορικό του έργο, που γράφτηκε το 1986, είχε ισχυριστεί τα εξής: «Ο Όμηρος, ο συμπατριώτης μας, άρχισε από την Ανατολία, στον 9^ο αιώνα π.Χ. Εκείνο που αργότερα θα ονομάσουν εσφαλμένα ελληνικό θαύμα»!]. Και να αναλογιστούμε ότι στο προσκήνιο της Ιστορίας οι Τούρκοι έχουν έρθει τώρα τελευταία, τους τελευταίους αιώνες. Οι Τούρκοι ήταν άγνωστοι· είχαν έρθει από τη Μογγολία, το Τουρκιστάν, από το Αφγανιστάν, από ‘κει, και τα λοιπά. Στο προσκήνιο λοιπόν της Ιστορίας οι Τούρκοι μπήκαν τελευταία, τους τελευταίους αιώνες· κατά την περίοδο των βυζαντινών χρόνων εμφανίστηκαν. Αυτό λοιπόν που ισχυρίζονται οι Τούρκοι ότι εδώ υπήρχαν προ Χριστού, δεν είναι απλά ανιστόρητο, αλλά… είναι φοβερό πράγμα, κι εγώ δεν ξέρω τι είναι!

Ή εκείνο που λένε, ότι «ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν Σκοπιανός… ή και Βούλγαρος»! Μα είναι γνωστό ότι όλοι αυτοί, ως Σλάβοι,-σλαβικά φύλα είναι αυτά- ήρθαν κατά την περίοδο των βυζαντινών χρόνων, ενώ ο Μέγας Αλέξανδρος είναι προ Χριστού, είναι τέσσερις αιώνες προ Χριστού, τότε που ακόμη στην Ευρώπη δεν είχαν εμφανιστεί τα σλαβικά φύλα· από πού κι ως πού λοιπόν ήταν Σλάβος;… Φοβερά πράγματα! Διαστροφή φοβερή! Γι’ αυτό κάπου διάβαζα ότι αυτός ο τάφος του Φιλίππου που τώρα βρέθηκε στη Βεργίνα[[ η ομιλία αυτή είχε εκφωνηθεί το 1978 ]] μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα. Επιχειρείται φοβερή διαστροφή της Ιστορίας! Φοβερή!

Ή η επανάσταση του 1821,που κάποιοι λένε ότι ήταν ταξική! Η Επανάσταση του ΄21 ταξική;… Για όνομα του Θεού! Όλοι οι αγωνιστές ήταν μέσα σε στερήσεις και κακουχίες, ανάμεσα σε περιπέτειες. Ο Μακρυγιάννης δικάστηκε και καταδικάστηκε να πεθάνει στη φυλακή, αλλά κι ο Κολοκοτρώνης στη φυλακή, γιατί ήθελαν να υπερασπίσουν τα δίκαια της φυλής, την ελευθερία της πατρίδος. Ποιος ταξικός αγώνας; Φοβερή διαστροφή!

Αν δεν είχε αξία λοιπόν η Ιστορία, αγαπητοί μου, θα διαστρεφόταν; Πάει να πει ότι έχει αξία η Ιστορία. Θέλω να σας παρακαλέσω να προσέχετε πολύ τι ακούτε, αλλά και τα παιδιά σας το τι μαθαίνουν και τι ακούν· χρειάζεται πολλή προσοχή.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή

μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΗ:

Μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου, Επιλογή Ψαλμών, τόμος Β΄, εκδόσεις Ιεράς Μονής Κομνηνείου Λαρίσης, Λάρισα 2015, σελ.244-246[14^η απομαγνητοφωνημένη ομιλία, απόσπασμα από την ερμηνεία του Ψαλμού 142].

Ο ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΔΙΑΦΟΡΗ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ

ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΤΡΙΑΔΙΚΟ ΘΕΟ

[…] Εμείς δυστυχώς δεν έχουμε πια κύριο τον Θεό! Εμείς οι Έλληνες δεν έχουμε πλέον για κύριό μας τον Θεό. Έχουμε άλλους κυρίους. Άλλους… Έχουμε τη δύναμή μας! Δεν είναι πια κύριος του λαού μας ο Θεός. Αυτό είναι ένα θλιβερό κατάντημα, που βέβαια εμείς οι Έλληνες σιγά-σιγά το εργασθήκαμε. Και ξέρετε από πότε; Από το 1821 μέχρι και σήμερα!…Αυτό είναι κάτι που δεν το διανοήθηκε ούτε το Βυζάντιο, ούτε η Τουρκοκρατία. Προσέξτε: ούτε η Τουρκοκρατία δεν το διανοήθηκε να μην είναι κύριος του λαού μας ο Θεός! Αυτό άρχισε να χαλκεύεται από το 1821,όπως σας είπα. Ήλθαν από την Ευρώπη οι λόγιοί μας και κουβάλησαν κι αυτήν την αρρώστια, ότι δεν μπορεί σε έναν λαό να είναι κύριος ο Θεός του, αλλά θα είναι κάποιος κυβερνήτης, θα είναι η Βουλή, θα είναι ο στρατός, θα είναι οι νόμοι... Αυτά θα είναι. Αλλά ότι αυτά τελικά δεν μπορούν να νικήσουν, αποδείχθηκε ιστορικά.

Το παράδειγμα που θα πω είναι ένα επιχείρημα και εναντίον του ιστορικού υλισμού. Δεν θα κάνω περισσότερη ανάλυση· όσοι έχετε διαβάσει ή όσοι καταλαβαίνετε, θα το ξέρετε. Είναι ένα επιχείρημα και εναντίον του ιστορικού υλισμού, που λέει ότι ανάλογα με τα υλικά δεδομένα κατακτάται και η Ιστορία. Αυτό, θα λέγαμε, είναι μία δογματική θέση του ιστορικού υλισμού. Έρχεται όμως η Ελληνική Επανάσταση του ’21 να απορρίψει αυτό το επιχείρημα, γιατί δεν υπήρχαν καθόλου τα υλικά δεδομένα για να νικήσουν οι Έλληνες μια τουρκική Αυτοκρατορία! Υπήρχε ένας άλλος παράγοντας, που δεν προβλέπεται οπωσδήποτε από τον ιστορικό υλισμό, και αυτός είναι η πίστη στον Θεό· και εκείνη την εποχή, πραγματικά, κύριος του λαού αυτού ήταν ο Θεός! Και ένας καταπέλτης εναντίον του ιστορικού υλισμού είναι ο 143^ος Ψαλμός.

Αλλά πριν πάω στον 143^ο Ψαλμό, πηγαίνετε στον στίχο 16 του 32^ου Ψαλμού: «Οὐ σῴζεται βασιλεὺς διὰ πολλὴν δύναμιν, καὶ γίγας οὐ σωθήσεται ἐν πλήθει ἰσχύος αὐτοῦ». Δηλαδή: ούτε ο βασιλιάς δεν σώζεται επειδή έχει δύναμη-στρατιωτική-,ούτε ο γίγαντας θα σωθεί επειδή έχει μεγάλη δύναμη σωματική! Όταν λέει «βασιλιάς» εννοεί τον αρχηγό ενός κράτους. Δεν έχει σημασία τι είδους αρχηγός μπορεί να είναι αυτός, τι μορφή και τι σχήμα πολιτικό μπορεί να έχει.

Και εδώ γίνονται δύο υπαινιγμοί. Ο βασιλιάς με τη μεγάλη δύναμη είναι ο Φαραώ. Ο Φαραώ είχε πολλή δύναμη τότε, όταν ξεκίνησε τον αγώνα εναντίον των Εβραίων. Καταποντίσθηκε όμως. Κι όταν μιλάει για τον γίγαντα-αν είναι Ψαλμός του Δαβίδ- τότε ο υπαινιγμός είναι για τον Γολιάθ. Ο Γολιάθ, ο πολύς, ο σπουδαίος Γολιάθ, δεν κατάφερε τίποτα με την ασύγκριτα μεγαλύτερη σωματική του δύναμη, σε σχέση με τον Δαβίδ!

Και πιο κάτω, στον στίχο 17, θα πει: «Ψευδὴς ἵππος εἰς σωτηρίαν, ἐν δὲ πλήθει δυνάμεως αὐτοῦ οὐ σωθήσεται». Δηλαδή, ψεύτικη είναι η ελπίδα στο ιππικό για τη σωτηρία, γιατί δεν σώζεται κάποιος με την πολλή του δύναμη.

Καταρχάς ο ίππος είναι το ιππικό, δηλαδή οι στρατιωτικές δυνάμεις. Στη γλώσσα μας αυτό θα μπορούσαμε να το πούμε στρατιωτικό εξοπλισμό. Ξέρετε, κάποτε τα κάρα τα τραβούσαν τα άλογα, και τα αμάξια και το μαγγανοπήγαδο το γύριζαν τα άλογα. Όταν εφευρέθηκε η ατμομηχανή, που αντικατέστησε τα άλογα, προς τιμήν του αλόγου, που τόσες χιλιάδες χρόνια δούλεψε εκεί στο μαγγανοπήγαδο και στο καρότσι, η ισχύς, η δύναμη ονομάστηκε «ίππος». Ρωτάμε: «Πόσοι ίπποι είναι το μοτέρ;» Ή : «Αυτή η μηχανή πόσο τραβάει;». Και τα λοιπά. Είναι μονάδες δυνάμεως σε ίππους. Λοιπόν, το άλογο αντικαταστάθηκε από τις μηχανές. Έτσι, ωραιότατα και πολύ μαλακά και απλά, σας είπα, όταν λέει εδώ «ίππος», εννοεί τον μηχανικό εξοπλισμό, δηλαδή τα αεροπλάνα, τα τανκς, τα κανόνια, τις βόμβες, τις οβίδες, τους πυραύλους, τους δορυφόρους; Και όλα τα όμοιά τους. Λοιπόν, ««ψευδὴς ἵππος εἰς σωτηρίαν»! Νομίζετε πως θα σωθείτε με τον εξοπλισμό; «ἐν δὲ πλήθει δυνάμεως αὐτοῦ οὐ σωθήσεται»! Δεν θα σωθείτε· ο λόγος του Θεού το λέει.

Αν ένας λαός δεν έχει την προστασία του Θεού, μην πιστέψετε ποτέ ο λαός αυτός, με το πλήθος της ισχύος του και με την εξυπνάδα και τη στρατηγική των αρχόντων του, ότι θα καταφέρει σπουδαία πράγματα. Τίποτα δε θα καταφέρει! Αυτή τη στιγμή, ας πούμε ότι έχουμε τέλειο εξοπλισμό. Σας ρωτάω: Έχουμε όμως κύριό μας τον Θεό; Κάνουμε την αναφορά μας στον Θεό; «Κύριε, βοήθησέ μας!»;

Όσοι λόγοι εκφωνούνται προεκλογικά, μετεκλογικά, στη Βουλή, σε συνάξεις, σε δοξολογίες, σε επίσημες ώρες, από τους ανθρώπους που κυβερνούν τον τόπο μας, όποιοι και να είναι αυτοί, κάνουν χρήση του ονόματος του Θεού; Τα τελευταία χρόνια, αγαπητοί μου, λείπει σκανδαλωδώς το όνομα του Θεού! Κι αν το θέλετε, λείπει σκανδαλωδώς το όνομα του Θεού- προσέξτε- όσον αφορά τον Χριστό! Γιατί μπορεί κάποιος να πει «ο Θεός» και να εννοεί τον Μ.Α.Τ.Σ.[Μέγας Αρχιτέκτων Του Σύμπαντος, ο θεός των Τεκτόνων]. Να είναι Μασόνος, και να εννοεί τον Μ.Α.Τ.Σ.! Μπορεί να λέει «Θεός», και να εννοεί τη Δημιουργία, να είναι ειδωλολάτρης. Να λέει «Θεός», και να εννοεί τον Βούδα. Τότε μόνο θα ήταν σαφής αλλά και η πίστη του αδαμάντινη, αν έλεγε καθαρά το όνομα του Ιησού Χριστού. Ακούσατε εσείς κανένα πρόσωπο να πει «ο Ιησούς Χριστός»; Ούτε καν Θεός δε λένε· όχι Ιησούς Χριστός…

Άρα πρέπει να κλαίμε! Δεν έχουμε πια κύριό μας τον Θεό. Κι άμα δεν έχουμε κάυριό μας τον Θεό, τότε είμαστε εκτεθειμένοι· δεν έχουμε προστασία! Μπορείτε να φανταστείτε πώς πρέπει να αισθάνεται ο άνθρωπος τη στιγμή που θα ανακαλύψει ότι δεν έχει ασφάλεια και προστασία; Είναι τρομερό!

Αλλά θα πάρω μια άλλη πλευρά, που πάλι η πατρίδα μας έχει ακολουθήσει, και που πολλοί λαοί τη θέλουν και την επιδιώκουν. Είναι η ευημερία· αλλά μία ευημερία χωρίς τον Θεό. Αν σε ένα σπίτι, σε μια οικογένεια, αναγνωρίζεται ο Θεός ως κύριος, δηλαδή ως αφεντικό, δηλαδή ο Θεός είναι εκείνος που κατευθύνει το σπίτι αυτό, πιστεύετε ότι το σπίτι αυτό οπωσδήποτε θα είναι πλούσιο; Όχι· γιατί το να έχω κύριό μου τον Θεό δε σημαίνει ότι πρέπει να έχω και καλή υγεία ή να έχω γεμάτες τις τσέπες μου. Θα ήταν αδιανόητο πράγμα αυτό. Προσέξτε: αδιανόητο! Σήμερα, όμως, δυστυχώς, εκείνο που θέλουμε και μας ενδιαφέρει δεν είναι τίποτα άλλο από το να έχουμε εξασφαλίσει στον λαό την ευημερία.. Και τότε η επιτυχία μας, ως υπόλογοι απέναντι σ’ αυτόν, θα είναι βέβαιη…

Χωρίς περιστροφές, σας το λέγω καθαρά: δεν είναι ορθό κριτήριο αυτό. Και δεν είναι ορθό κριτήριο γιατί μπορεί ένας λαός να είναι φτωχός, αλλά να έχει εξασφαλίσει άλλες προϋποθέσεις. Και μια θεμελιώδη προϋπόθεση, μέσα στη φτώχεια του, είναι να έχει πάντοτε κύριό του τον Θεό. Πάντοτε! Και να είναι φτωχός, δεν πειράζει, δεν έχει σημασία αυτό. Άλλωστε δε βρισκόμαστε πλέον στην Παλαιά Διαθήκη, αλλά στην Καινή, και γνωρίζουμε ότι τα υλικά αγαθά δεν μπορούν να είναι κριτήριο της παρουσίας του Θεού. Έτσι, όταν σήμερα θέλουμε να έχουμε κριτήριο τα υλικά αγαθά, την ευδαιμονία, και στρεφόμαστε προς την Ευρώπη, προς τον Βόρειο Πόλο, προς τον Νότιο Πόλο, στρεφόμαστε προς τον Ειρηνικό Ωκεανό- καταλαβαίνετε τι θέλω να πω τώρα.. πάμε στα βαθιά και στα ρηχά- για να έχουμε ευδαιμονία υλιστική, κατοχύρωση υλιστική, ασφάλεια υλιστική· άνοδο του βιοτικού επιπέδου, τι λέτε; Θα είμαστε τότε ευτυχείς;

Για να μη λέτε πως τα λέω εγώ αυτά, ακούστε τον 143^ο Ψαλμό: «ῥῦσαί με καὶ ἐξελοῦ με ἐκ χειρὸς υἱῶν ἀλλοτρίων, ὧν τὸ στόμα ἐλάλησε ματαιότητα καὶ ἡ δεξιὰ αὐτῶν δεξιὰ ἀδικίας». Δηλαδή: «απάλλαξέ με, γλύτωσέ με από τα χέρια ξένων, που το στόμα τους μιλάει ματαιόδοξα, ειδωλολατρικά- στην Παλαιά Διαθήκη «μάταιον» εννοείται η ειδωλολατρία- και το δεξί τους χέρι είναι χέρι αδικίας, ό,τι κάνουν είναι άδικο».

Οι μεγάλοι της γης είναι άδικοι. Έχει αποδειχθεί αυτό τρανά και επανειλημμένα. Οι μεγάλοι της γης, για τους μικρούς, είναι πάντοτε άδικοι. Μην ξεχνάτε ότι ποτέ, μα ποτέ, κανένας μεγάλος δεν αγάπησε την Ελλάδα. Αυτό να το ξέρετε πάντοτε. Και για μη νομισθεί πάλι ότι μιλάω εγώ, κάποτε ο Ησαΐας το είπε αυτό και τόνισε ιδιαίτερα να μη συμμαχήσει ο Ισραήλ ούτε με τους Ασσυρίους, ούτε με τους Αιγυπτίους: «Θα μείνετε στις δικές σας δυνάμεις, γιατί εγώ είμαι Κύριος ο Θεός σας[Ησ.31,1-3]». Δεν άκουσαν οι Εβραίοι και στράφηκαν σε συμμαχίες. Ο Θεός τους ελέγχει, αλλά τελικά τους αφήνει και συμμαχούν με τους Αιγυπτίους. Και έρχονται μετά οι Ασσύριοι και τους διαλύουν. Είναι φοβερό!

Σας έχω πει κι άλλη φορά τι έκανε κάποτε ο Δαβίδ; Μέτρησε τον στρατό, έκανε δηλαδή απογραφή. Θα μου πείτε: Είναι κακό πράγμα να κάνει κανείς απογραφή; Στην Παλαιά Διαθήκη έχουμε πολλές περιπτώσεις απογραφής. Όταν μάλιστα έφυγαν οι Εβραίοι από την Αίγυπτο και βρέθηκαν στην έρημο, ο Μωυσής έκανε απογραφή. Και μας λέει και τους αρθιμούς, που περιέχονται σε ένα βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, και γι’ αυτό το βιβλίο αυτό πήρε το όνομα «Αριθμοί». Ο Θεός τώρα εδώ θυμώνει με τον Φαβρίδ που κάνει απογραφή, γιατί ο Δαβίδ αναρωτήθηκε μέσα του αν μπορεί να κατατροπώσει τους εχθρούς του με τον στρατό που έχει. Αυτό ήταν το λάθος. Η αμαρτία δεν ήταν ότι έκανε απογραφή, αλλά ότι στήριζε τις νίκες του στο πλήθος του στρατού[βλ. Β’Βασ.24,1-10]. Το καταλάβατε;

Αλλά κι εμείς σήμερα αυτό κάνουμε. Νομίζουμε ότι όταν θα τρέξουμε να κάνουμε συμμαχίες με τους μεγάλους και τα λοιπά, τότε οι εχθροί μας δεν θα μας πειράξουν. Τι φοβερό είναι! Αλλά είναι αδύνατο να γίνει κάτι διαφορετικό· γι’ αυτό τραβάμε τη μοίρα μας, τραβάμε την πορεία της μοίρας μας.

Τώρα ακούστε μία ωραία περιγραφή αυτών των ξένων λαών που κάνει ο Ψαλμωδός, στους στίχους 12-15(Ψαλμός 143): «ὧν οἱ υἱοὶ ὡς νεόφυτα ἱδρυμένα ἐν τῇ νεότητι αὐτῶν, αἱ θυγατέρες αὐτῶν κεκαλλωπισμέναι, περικεκοσμημέναι ὡς ὁμοίωμα ναοῦ, τὰ ταμιεῖα αὐτῶν πλήρη, ἐξερευγόμενα ἐκ τούτου εἰς τοῦτο, τὰ πρόβατα αὐτῶν πολύτοκα, πληθύνοντα ἐν ταῖς ἐξόδοις αὐτῶν, οἱ βόες αὐτῶν παχεῖς, οὐκ ἔστι κατάπτωμα φραγμοῦ, οὐδὲ διέξοδος, οὐδὲ κραυγὴ ἐν ταῖς πλατείαις αὐτῶν, ἐμακάρισαν τὸν λαόν, ᾧ ταῦτά ἐστι· μακάριος ὁ λαός, οὗ Κύριος ὁ Θεὸς αὐτοῦ».

Δηλαδή «μακάρισαν αυτούς των οποίων τα παλικάρια, πάνω στη νιότη τους μοιάζουν με βλαστάρια ριζωμένα, οι κόρες τους είναι ωραίες, στολισμένες με διάφορα στολίδια, σαν ομοίωμα ναού, οι αποθήκες τους είναι γεμάτες από αγαθά που ξεχειλίζουν, τα πρόβατά τους είναι πολυτόκα…-και με τεχνητή γονιμοποίηση!- και πολλαπλασιάζονται έξω στις βοσκές τους, τα βόδια τους είναι παχιά, δεν υπάρχει κανένας τοίχος των οικοδομών τους γκρεμισμένος ούτε ρωγμή- δηλαδή έχουν πόλεις ωραιότατα οικοδομημένες· δεν υπάρχουν χαλάσματα και ερείπια-ούτε ακούγονται κλάματα και φωνές στις πλατείες τους. Μακάρισαν τον λαό αυτόν που έχει όλα αυτά· όμως ευτυχισμένος ο λαός εκείνος που Κύριός του είναι ο Θεός!».

Μακάρισαν λοιπόν τον λαό που είχε όλα τα υλικά αγαθά! Πραγματικά: «Τι ευτυχισμένος λαός που είναι αυτός! Ταμεία, αποθήκες; Γεμάτες! Πρόβατα; Πολυτόκα! Παλικάρια; Λαμπρά! Κορίτσια; Ωραιότατα! Πόνος και θλίψη; Αναπτυγμένη η Ιατρική, αναπτυγμένη η Τεχνική, αναπτυγμένη η Επιστήμη! Όλα ωραιότατα!…». Μακάρισαν τον λαό αυτό, όπως μακαρίζουμε σήμερα την Ευρώπη, την Αμερική,άλλους λαούς πλούσιους και λέμε: «Θα μπούμε κι εμείς μέσα στον συνασπισμό τους!».

Πραγματικά ευτυχισμένος όμως είναι ο λαός εκείνος που Κύριο έχει τον Θεό Του. Αυτός είναι ο μακάριος λαός· όχι αυτός που έχει ευδαιμονία και πληθώρα αγαθών. Ευτυχισμένος είναι αυτός που έχει κύριο και κυβερνήτη του τον Θεό. Και πάλι ξαναρωτάω, αγαπητοί μου: έχουμε σήμερα στην Ελλάδα κύριο, αφεντικό, τον Θεό μας; Δεν Τον έχουμε!

Θα κλείσω με ένα αλίμονό μας!… Τίποτα άλλο δεν έχω να προσθέσω. Κι αν δεν έχω τίποτα να προσθέσω στο «αλίμονό μας», θα μου πείτε: «Τότε γιατί μας τα είπατε όλα αυτά απόψε;». Πρώτα πρώτα γιατί είναι κατατεθειμένα στην Αγία Γραφή· και ύστερα για να δοθεί μία μαρτυρία. Μπορούμε να μη δώσουμε αυτήν τη μαρτυρία; Πρέπει να δοθεί η μαρτυρία για να επικυρωθεί το αλίμονο. Τίποτα άλλο δεν έχω να σας πω, τίποτα άλλο δεν μπορούμε να κάνουμε· η πορεία μας, ως χώρα, είναι παρμένη. Αλίμονό μας! Τίποτα άλλο…

Δευτέρα, 14-11-1977

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή

μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΗ:

Π. Αθανασίου Μυτιληναίου, Επιλογή Ψαλμών, τόμος Α΄, Ομιλίες απομαγνητοφωνημένες, Εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη, Μάιος 2014, σελ. 180-188[ ομιλία 5^η, Ψαλμός 32^ος]’