Κυριακή ΙΓ΄ Λουκά (26/11/2023) και Πατερικά Θησαυρίσματα

Η ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΓ΄ΛΟΥΚΑ

Προς Εφεσίους, κεφάλαιο Δ΄, εδάφια 1-7

¹Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς ἐγὼ ὁ δέσμιος ἐν Κυρίῳ ἀξίως περιπατῆσαι τῆς κλήσεως ἧς ἐκλήθητε, ²μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης καὶ πρᾳότητος, μετὰ μακροθυμίας, ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ, ³σπουδάζοντες τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης. ⁴ Ἓν σῶμα καὶ ἓν Πνεῦμα, καθὼς καὶ ἐκλήθητε ἐν μιᾷ ἐλπίδι τῆς κλήσεως ὑμῶν· ⁵εἷς Κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα· ⁶ εἷς Θεὸς καὶ πατὴρ πάντων, ὁ ἐπὶ πάντων, καὶ διὰ πάντων, καὶ ἐν πᾶσιν ἡμῖν. ⁷῾Ενὶ δὲ ἑκάστῳ ἡμῶν ἐδόθη ἡ χάρις κατὰ τὸ μέτρον τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ.

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

¹ Σύμφωνα λοιπόν με αυτά που σας έγραψα προηγουμένως, σας παρακαλώ εγώ που είμαι φυλακισμένος για το όνομα του Κυρίου, να πορευθείτε και να ζήσετε με τρόπο άξιο της υψηλής κλήσεως που σας έκανε ο Θεός. ² Σας παρακαλώ, λοιπόν, να ζείτε με κάθε ταπεινοφροσύνη και πραότητα, με μακροθυμία και υπομονή. Να ανέχεστε με αγάπη ο ένας τα ελαττώματα του άλλου. ³ Και να καταβάλλετε κάθε προσπάθεια προκειμένου να διατηρείτε μεταξύ σας ενότητα με την οποία σας ένωσε το Άγιο Πνεύμα, χρησιμοποιώντας ως σύνδεσμο την ειρήνη, η οποία θα σας δένει όλους μαζί σε ένα. ⁴ Αποτελείτε ένα σώμα, την Εκκλησία, και ένα Πνεύμα ζωοποιεί το σώμα αυτό, αφού και όλοι σας κληθήκατε με μία ελπίδα της κλήσεώς σας· διότι ο Θεός για μία και την ίδια βασιλεία και για τα ίδια αγαθά σας κάλεσε όλους. ⁵ Ένας και μόνος Κύριος υπάρχει˙ μία πίστη έχουν όλοι οι Χριστιανοί˙ ένα βάπτισμα έλαβαν όλοι. ⁶ Ένας κυριαρχεί πάνω απ’ όλους ως Δεσπότης. Η δική Του δύναμη διαχύνεται και ενεργεί διαμέσου όλων των μελών της Εκκλησίας σε ολόκληρο το σώμα της. Αυτός κατοικεί μέσα σε όλους μας. ⁷ Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε όλοι ένα. Βέβαια όλοι οι πιστοί δεν έχουμε λάβει τα ίδια χαρίσματα, αλλά διάφορα και ποικίλα. Αυτή όμως η διανομή για κανένα λόγο δεν επιτρέπεται να γίνεται αιτία χωρισμού μεταξύ των πιστών· διότι η διανομή αυτή δεν είναι τυχαία, αλλά γίνεται απ’ τον ίδιο τον Χριστό. Αυτός δηλαδή στον καθένα ξεχωριστά από εμάς έδωσε την Θεία Χάρη, σύμφωνα με το μέτρο που με σοφία και δικαιοσύνη χρησιμοποιεί στην διανομή της δωρεάς Του.

Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΓ΄ΛΟΥΚΑ

Κατά Λουκάν, κεφάλαιο ΙΗ΄, εδάφια 18-27

¹⁸Καὶ ἐπηρώτησέ τις αὐτὸν ἄρχων λέγων· διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω; ¹⁹ Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· τί με λέγεις ἀγαθόν; Οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός. ²⁰ Τὰς ἐντολὰς οἶδας· μὴ μοιχεύσῃς, μὴ φονεύσῃς, μὴ κλέψῃς, μὴ ψευδομαρτυρήσῃς, τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου. ²¹ Ὁ δὲ εἶπε· ταῦτα πάντα ἐφυλαξάμην ἐκ νεότητός μου. ²² Ἀκούσας δὲ ταῦτα ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτῷ· ἔτι ἕν σοι λείπει· πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ διάδος πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανῷ, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι. ²³ Ὁ δὲ ἀκούσας ταῦτα περίλυπος ἐγένετο· ἦν γὰρ πλούσιος σφόδρα. ²⁴ Ἰδὼν δὲ αὐτὸν ὁ ᾿Ιησοῦς περίλυπον γενόμενον εἶπε· πῶς δυσκόλως οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες εἰσελεύσονται εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ! ²⁵ Εὐκοπώτερον γάρ ἐστι κάμηλον διὰ τρυμαλιᾶς ραφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν. ²⁶Εἶπον δὲ οἱ ἀκούσαντες· καὶ τίς δύναται σωθῆναι; ²⁷ Ὁ δὲ εἶπε· τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν. 

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

¹⁸ Κάποιος άρχοντας της συναγωγής Τον ρώτησε τα εξής: «Διδάσκαλε αγαθέ, τι να κάνω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή;». ¹⁹Του είπε τότε ο Ιησούς: «Αφού απευθύνεσαι σε εμένα νομίζοντας ότι είμαι ένας απλός άνθρωπος, γιατί με ονομάζεις αγαθό; Κανείς δεν είναι από μόνος του απολύτως αγαθός, παρά μόνο ένας, ο Θεός. ²⁰ Γνωρίζεις τις εντολές: Να μη μοιχεύσεις, να μη σκοτώσεις, να μην κλέψεις, να μην ψευδομαρτυρήσεις, να τιμάς τον πατέρα σου και τη μητέρα σου». ²¹ Και εκείνος είπε: «Όλα αυτά τα φύλαξα από την παιδική μου ηλικία».²² Όταν λοιπόν άκουσε τα λόγια αυτά ο Ιησούς, του είπε: «Ένα ακόμη σου λείπει. Πούλησε όλα όσα έχεις και μοίρασέ τα στους φτωχούς, και θα έχεις θησαυρό στον ουρανό, και έλα να με ακολουθήσεις ως μαθητής μου, υπακούοντας πάντοτε σε όσα θα σε διδάσκει το παράδειγμά μου και η διδασκαλία μου». ²³ Αυτός όμως όταν άκουσε τα λόγια αυτά, λυπήθηκε πάρα πολύ˙ διότι ήταν πάμπλουτος και δεν ήθελε να αποχωριστεί τα πλούτη του.²⁴ Όταν λοιπόν ο Ιησούς τον είδε τόσο πολύ στενοχωρημένο, είπε: «Πόσο δύσκολα θα μπουν στην Βασιλεία του Θεού αυτοί που έχουν τα χρήματα! ²⁵ Πράγματι, πολύ δύσκολα· διότι είναι ευκολότερο μία καμήλα να περάσει από τη μικρή τρύπα που ανοίγει η βελόνα, παρά να μπει ένας πλούσιος στην Βασιλεία του Θεού».²⁶ Εκείνοι που τα άκουσαν αυτά, είπαν τότε: «Και ποιος μπορεί να σωθεί, αφού είναι τόσο πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, να σωθούν οι πλούσιοι, στους οποίους ο Θεός έδωσε τα επίγεια αγαθά Του;». ²⁷ Τότε ο Κύριος τούς απάντησε: «Εκείνα που είναι αδύνατο να γίνουν με την ασθενική δύναμη του ανθρώπου, είναι κατορθωτά και δυνατά με τη χάρη και τη δύναμη του Θεού· διότι μόνο ο Θεός μπορεί να λύσει τα δεσμά της καρδιάς κάθε καλοπροαίρετου πλουσίου προς το χρήμα και να τον καταστήσει άξιο της σωτηρίας».

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ΄ΛΟΥΚΑ [:Εφεσ. 4,1-7]

Υπομνηματισμός του Ιερού Χρυσοστόμου στα εδάφια 1-3 του κεφ. 4  της «Πρός Ἐφεσίους» επιστολής του αποστόλου Παύλου

«Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς ἐγὼ ὁ δέσμιος ἐν κυρίῳ ἀξίως περιπατῆσαι τῆς κλήσεως ἧς ἐκλήθητε, μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης καὶ πραΰτητος, μετὰ μακροθυμίας, ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ, σπουδάζοντες τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης(:Σύμφωνα λοιπόν με αυτά που σας έγραψα προηγουμένως, σας παρακαλώ εγώ που είμαι φυλακισμένος για το όνομα του Κυρίου, να πορευτείτε και να ζήσετε με τρόπο άξιο της υψηλής κλήσεως που σας έκανε ο Θεός. Σας παρακαλώ λοιπόν να ζείτε με κάθε ταπεινοφροσύνη και πραότητα, με μακροθυμία και υπομονή. Να ανέχεστε με αγάπη ο ένας τα ελαττώματα του άλλου. Και να καταβάλλετε κάθε προσπάθεια προκειμένου να διατηρείτε τη μεταξύ σας ενότητα με την οποία σας ένωσε το Άγιο Πνεύμα, χρησιμοποιώντας ως σύνδεσμο την ειρήνη, η οποία θα σας δένει όλους μαζί σε ένα)»[:Εφ.4,1-3].

Αποδείχτηκε μεγάλη η δύναμη της αλυσίδας του Παύλου και λαμπρότερη από τα θαύματα. Όχι μάταια λοιπόν, όπως φαίνεται, ούτε τυχαία προβάλλει αυτήν, αλλά για να παρακινήσει. «Να φέρεστε αντάξια», λέγει, «προς την κλήση, την οποία λάβατε». Πώς; «Με κάθε ταπεινοφροσύνη και πραότητα, με υπομονή στο να ανέχεστε ο ένας τον άλλο με αγάπη». Καλό δεν είναι απλώς το να είναι κανείς φυλακισμένος, αλλά το να είναι για τον Χριστό φυλακισμένος. Τίποτε δεν είναι ίσο προς αυτό. Αλλά πάλι μας παρασύρει και μας αποσπά από το θέμα η αλυσίδα, και δεν μπορούμε να αντισταθούμε, αλλά ελκόμαστε θέλοντας και επιθυμώντας και ευχόμενοι για αυτό. Και είθε να ήταν δυνατό να ομιλούσαμε πάντοτε για την αλυσίδα του Παύλου.

Αλλά μη χαλαρώσετε· διότι ήλθε στον νου μου ένα ζήτημα τώρα. Όταν λοιπόν έλεγε ο απόστολος Παύλος, ενώ απολογούνταν στον Αγρίππα: «Εὐξαίμην ἂν τῷ Θεῷ καὶ ἐν ὀλίγῳ καὶ ἐν πολλῷ οὐ μόνον σέ, ἀλλὰ καὶ πάντας τοὺς ἀκούοντάς μου σήμερον γενέσθαι τοιούτους ὁποῖος κἀγώ εἰμι, παρεκτὸς τῶν δεσμῶν τούτων(:Θα ευχόμουν στο Θεό είτε εύκολα και με λίγο κόπο, είτε δύσκολα και με πολλή προσπάθεια, όχι μόνο εσύ, αλλά και όλοι όσοι με ακούνε σήμερα να γίνουν τέτοιοι όπως είμαι και εγώ, εκτός από τις αλυσίδες μου αυτές, τις οποίες εύχομαι κανείς από σας να μην τις δοκιμάσει)» [Πράξ.26,29], δεν έλεγε αυτά, σαν να θεωρούσε το πράγμα ως κάτι που μπορούσε να γίνει, μη γένοιτο! Διότι δεν θα καυχιόταν για τα δεσμά του εάν ήταν απευκταίο πράγμα, και για τις φυλακίσεις και για τις άλλες θλίψεις· και γράφοντας έλεγε: «Ἣδιστα οὖν μᾶλλον καυχήσομαι ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου, ἵνα ἐπισκηνώσῃ ἐπ᾿ ἐμὲ ἡ δύναμις τοῦ Χριστοῦ(:Με πολλή ευχαρίστηση θα καυχιέμαι περισσότερο στις ασθένειές μου, για να κατοικήσει μέσα μου η δύναμη του Χριστού)» [Β΄Κορ. 12,9].

Αλλά τι; Αυτό το ίδιο ήταν απόδειξη ότι θεωρούσε μεγάλης αξίας τα δεσμά. Όπως ακριβώς έλεγε και όταν έγραφε προς τους Κορινθίους: «Γάλα ὑμᾶς ἐπότισα καὶ οὐ βρῶμα. οὔπω γὰρ ἠδύνασθε. ἀλλ᾿ οὔτε ἔτι νῦν δύνασθε· ἔτι γὰρ σαρκικοί ἐστε(: Σας πότισα με γάλα. Σας δίδαξα δηλαδή τις στοιχειώδεις χριστιανικές αλήθειες. Και δεν σας έθρεψα με στερεή τροφή· διότι δεν είχατε τότε αρκετή πνευματική δύναμη. Αλλά ούτε και τώρα έχετε αρκετή δύναμη· διότι έχετε ακόμη σαρκικά φρονήματα)»[Α΄Κορ. 3,2]. Έτσι λοιπόν και εδώ, δεν μπορούσαν να δεχτούν το κάλλος, ούτε την τιμή, ούτε την ωφέλεια των δεσμών. Για τον λόγο αυτόν λέγει «εκτός από αυτά τα δεσμά».

Στους Εβραίους όμως δεν έγραφε έτσι, αλλά τους παρότρυνε να φυλακιστούν μαζί με τους φυλακισμένους: «Μιμνήσκεσθε τῶν δεσμίων ὡς συνδεδεμένοι, τῶν κακουχουμένων ὡς καὶ αὐτοὶ ὄντες ἐν σώματι (:Να θυμάστε τους φυλακισμένους, σαν να είστε και εσείς μαζί τους δεμένοι με τις αλυσίδες της φυλακής. Να θυμάστε όσους υποφέρουν και κακοπαθούν, διότι και εσείς έχετε σώμα φθαρτό και μπορεί να βρεθείτε αύριο στη θέση τους κα να υποφέρετε αυτά που υποφέρουν αυτοί σήμερα)» [Εβρ.13,3].

Για τον λόγο αυτόν και ο ίδιος χαιρόταν για τα δεσμά και φυλακιζόταν και μαζί με τους δεσμώτες οδηγούνταν στην φυλακή. Μεγάλη η δύναμη της αλυσίδας του Παύλου· είναι αρκετό αντί όλων των αγαθών αυτό το θέαμα, το να δει κανείς δεμένο τον Παύλο και να εξάγεται από τη φυλακή. Το να τον δει κανείς δεμένο και να κάθεται μέσα, από ποια ηδονή δεν είναι μεγαλύτερο αυτό; Με τι δεν θα τιμούσαν αυτό το πράγμα; Δεν βλέπετε τους βασιλιάδες, τους υπάτους να φέρονται σε άμαξα με δύο ίππους και ενδεδυμένους με χρυσό κα τους ακολούθους να έχουν τα πάντα χρυσά, χρυσά τα δόρατα, χρυσές τις ασπίδες, χρυσά τα ενδύματα, ίππους χρυσοφορεμένους; Πόσο τερπνότερο είναι αυτό από εκείνο το θέαμα; Θα ευχόμουνα να δω μία φορά τον Παύλο να εξέρχεται από τη φυλακή με τα δεσμά, παρά χιλιάδες φορές εκείνους να περνούν σε πομπή μαζί με εκείνη την ακολουθία τους. Πόσοι άγγελοι νομίζετε ότι θα προηγούνταν αυτού, όταν οδηγούνταν έτσι;

Και για το ότι δεν ψεύδομαι, θα κάνω φανερό το πράγμα από κάποια παλαιά ιστορία. Ο προφήτης Ελισσαίος- ίσως να γνωρίζετε τον άνδρα-, ενώ ο βασιλιάς της Συρίας είχε εμπλακεί σε πόλεμο με τον βασιλέα του Ισραήλ, καθισμένος πλησίον του, όλα όσα αποφάσιζε εκείνος με τους συμβούλους του στο διοικητήριό του, τα φανέρωνε και αχρήστευε τα σχέδια του βασιλιά με το να λέγει από πριν τα απόρρητα κα να μην αφήνει τους Ισραηλίτες να πέφτουν στις παγίδες του. Αυτό στενοχωρούσε τον βασιλιά της Συρίας και μικροψυχώντας περιέπιπτε σε μεγαλύτερη στενοχώρια, μη μπορώντας να μάθει εκείνον ο οποίος γνωστοποιούσε τα πάντα και τον επιβουλευόταν και έκανε άχρηστα τα σχέδιά του.

Ενώ λοιπόν στενοχωριόταν και έψαχνε να βρει την αιτία, είπε κάποιος από τους υπασπιστές του, ότι ήταν κάποιος προφήτης Ελισσαίος ο οποίος καθόταν στη Σαμάρεια, ο οποίος δεν άφηνε να πραγματοποιηθούν τα σχέδια του βασιλέως, αλλά τα φανέρωνε όλα. Εκείνος νόμισε ότι βρήκε το παν. Τίποτε αθλιότερο από αυτό. Έπρεπε να τιμήσει τον άνδρα, να θαυμάσει, να εκπλαγεί, εφόσον έχει τόση δύναμη, ώστε ενώ καθόταν σε τόση απόσταση, όλα όσα σχεδιάζονταν στο διοικητήριο του βασιλέως, ενώ κανείς δεν του το ανήγγελλε, να το γνωρίζει· δεν έκανε μεν αυτό, αλλά αφού εξοργίστηκε και καταλήφθηκε μόνο από θυμό, συνέταξε ιππείς και οπλίτες και τους στέλνει να φέρουν εμπρός του τον προφήτη. Υπήρχε δε πλησίον του Ελισαίου κάποιος μαθητής ευρισκόμενος στα πρόθυρα του προφητικού χαρίσματος, ο οποίος απείχε ακόμη από του να αξιωθεί τέτοιες αποκαλύψεις.

Έφτασαν οι στρατιώτες του βασιλέως, για να δέσουν τον άνδρα, μάλλον δε τον προφήτη. Πάλι επάνω σε δεσμά πίπτουμε, και από παντού αυτός ο λόγος έτσι υφαίνεται. Και όταν είδε ο μαθητής το πλήθος των στρατιωτών, ταράχτηκε και γεμάτος φόβο και τρόμο αφού προσέτρεξε στον διδάσκαλό του, ανήγγειλε την συμφορά, όπως νόμιζε, και μήνυσε τον αναπόφευκτο κίνδυνο. Γέλασε ο προφήτης, διότι ο μαθητής φοβούνταν τα ανάξια φόβου, και τον παρότρυνε να έχει θάρρος. Εκείνος όμως επειδή ήταν ατελής ακόμη, δεν πειθόταν, αλλά εκπληττόμενος ακόμη περισσότερο από την εμφάνισή του, παρέμενε φοβισμένος. Τι έκανε λοιπόν ο προφήτης; «Καὶ εἶπε πρὸς αὐτοὺς Ἑλισαιέ· οὐχὶ αὕτη ἡ πόλις καὶ αὕτη ἡ ὁδός· δεῦτε ὀπίσω μου, καὶ ἄξω ὑμᾶς πρὸς τὸν ἄνδρα, ὃν ζητεῖτε· καὶ ἀπήγαγεν αὐτοὺς πρὸς Σαμάρειαν(:Ο Ελισαίος είπε προς τους προελαύνοντες στρατιώτες: «Δεν είναι αυτή η πόλη και ούτε η οδός. Ελάτε κοντά μου και εγώ θα σας οδηγήσω προς τον άνθρωπο, τον οποίο ζητείτε». Ο Ελισαίος οδήγησε αυτούς μέσα στη Σαμάρεια)» [Δ΄Βασ.6,17]. Και ξαφνικά βλέπει ολόκληρο το όρος, στο οποίο κατοικούσε τότε ο προφήτης, να έχει γεμίσει από πύρινους ίππους και άρματα. Τούτο δε τίποτε άλλο δεν ήταν, παρά στρατιές αγγέλων. Εάν λοιπόν στον Ελισαίο για τούτο μόνο ακολουθούσε τόσο μεγάλη παράταξη αγγέλων, τι θα γινόταν στον Παύλο;

Αυτό έλεγε και ο προφήτης Δαβίδ: «Παρεμβαλεῖ ἄγγελος Κυρίου κύκλῳ τῶν φοβουμένων αὐτὸν καὶ ῥύσεται αὐτούς(:Άγγελος Κυρίου θα στρατοπεδεύει γύρω και θα περιφρουρεί όσους σέβονται τον Κύριο και θα τους γλυτώσει από τους κινδύνους, στους οποίους έχουν εκτεθεί)»[Ψαλμ33,8]. Και πάλι: «Ἐπὶ χειρῶν ἀροῦσί σε, μήποτε προσκόψῃς πρὸς λίθον τὸν πόδα σου(:Θα σε αναλάβουν οι άγγελοι στα χέρια τους και θα σε καθοδηγούν, ώστε ούτε το ένα σου πόδι να μην σκοντάψει σε κανένα λίθο)» [Ψαλμ.90,12].

Και τι λέγω για τους αγγέλους; Ο ίδιος ο Κύριος βρισκόταν τότε μαζί του όταν εξερχόταν. Διότι βεβαίως δεν υπήρχε μόνο όταν εμφανιζόταν στον Αβραάμ, αλλά και μετά από αυτό· διότι ο ίδιος υποσχέθηκε λέγοντας: «Ἰδοὺ ἐγὼ μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος(:Και ιδού, εγώ που έλαβα κάθε εξουσία, θα είμαι πάντα μαζί σας βοηθός και συμπαραστάτης σας, μέχρι να τελειώσει ο αιώνας αυτός, μέχρι δηλαδή τη συντέλεια του κόσμου)» [Ματθ.28,20].

Και πάλι αφού εμφανίστηκε ο ίδιος ο Κύριος σε αυτόν έλεγε: «Εἶπε δὲ ὁ Κύριος δι᾿ ὁράματος ἐν νυκτὶ τῷ Παύλῳ· μὴ φοβοῦ, ἀλλὰ λάλει καὶ μὴ σιωπήσῃς(:Κάποια ώρα λοιπόν μέσα στη νύχτα παρουσιάστηκε ο Κύριος, με όραμα στον Παύλο και του είπε: «Μη φοβάσαι τις απειλές των Ιουδαίων, οι οποίοι έγιναν έξω φρενών από την αποσκίρτηση του Κρίσπου· αλλά δίδασκε το ευαγγέλιο και μη σιωπήσεις»)» [Πράξ. 18,9].Και σε όνειρο τον επισκέφτηκε αυτό λέγοντας: «Θάρσει, Παῦλε· ὡς γὰρ διεμαρτύρω τὰ περὶ ἐμοῦ εἰς Ἱερουσαλήμ, οὕτω σε δεῖ καὶ εἰς Ῥώμην μαρτυρῆσαι(:Έχε θάρρος, Παύλε· διότι, όπως με παρρησία μαρτύρησες και κήρυξες την αλήθεια για εμένα στην Ιερουσαλήμ, έτσι σύμφωνα με το θείο σχέδιο θα κηρύξεις και στη Ρώμη)» [Πράξ.23,11].

Πάντοτε μεν λοιπόν οι άγιοι είναι θαυμαστοί και γεμάτοι από πολλή χάρη, πολύ περισσότερο όμως όταν κινδυνεύουν για τον Χριστό, όταν φυλακίζονται. Διότι όπως ακριβώς ο στρατιώτης είναι μεν πάντοτε γενναίος και γίνεται ευχάριστο θέαμα σε εκείνους οι οποίοι τον βλέπουν στη συνήθη μορφή, πολύ περισσότερο όμως όταν έχει σταθεί και παραταχτεί στο πλευρό του ίδιου του βασιλέως. Έτσι λοιπόν να σκεφτείς και τον Παύλο, πόσο ευχάριστο ήταν να τον δεις να διδάσκει με τα δεσμά. Να πω όπως σε παρένθεση κάτι το ποιο ήλθε στη σκέψη μου τώρα; Ο μακάριος μάρτυρας Βαβύλας φυλακίστηκε και αυτός για την ίδια αιτία, για την οποία και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, επειδή δηλαδή έλεγξε τον βασιλέα διότι παρανομούσε. Όταν απέθνησκε, παράγγειλε να παραμείνουν τα δεσμά με το σώμα, και το σώμα να ταφεί δεμένο· και τώρα οι χειροπέδες βρίσκονται μαζί με την τέφρα. Τόσο πολύ ποθούσε τα δεσμά για τον Χριστό. «Ἐταπείνωσαν ἐν πέδαις τοὺς πόδας αὐτοῦ, σίδηρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ αὐτοῦ(:Εκεί τον έριξαν στη φυλακή, έδεσαν με σιδηρά δεσμά τους πόδες του και τον εξευτέλισαν, σαν να επρόκειτο για κακούργο. Η ψυχή του υπέφερε την αγωνία των σιδερένιων αυτών αλυσίδων)» [Ψαλμ.104,18], λέγει ο προφήτης για τον Ιωσήφ.

Ήδη και οι γυναίκες έλαβαν πείρα αυτών των δεσμών. Εμείς όμως δε φυλακιζόμαστε. Ούτε προτρέπω σε αυτό, διότι τώρα δεν είναι ο κατάλληλος καιρός. Μη δέσεις τα χέρια σου, αλλά δέσε τη σκέψη σου. Υπάρχουν και άλλα δεσμά· όσοι δεν υποφέρουν αυτά, θα γνωρίσουν εκείνα. Άκουσε τον Χριστό ο Οποίος λέγει: «Δήσαντες αὐτοῦ πόδας καὶ χεῖρας ἄρατε αὐτὸν καὶ ἐκβάλετε εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον(:Δέσετε τα χέρια και τα πόδια του και πάρτε τον και ρίξτε τον έξω, στο πιο βαθύ σκοτάδι, που είναι μακριά από τη βασιλεία του Θεού)»[Ματθ.22,13]. Μακάρι όμως να μη γίνει ποτέ να λάβουμε πείρα εκείνων των αιωνίων δεσμών του Άδη, αλλά μακάρι να πλουτίσουμε από τη χάρη αυτών των δεσμών. Για τον λόγο αυτόν έλεγε: «Παρακαλῶ οὖν ὑμᾶς ἐγὼ ὁ δέσμιος ἐν κυρίῳ ἀξίως περιπατῆσαι τῆς κλήσεως ἧς ἐκλήθητε(:Σύμφωνα λοιπόν με αυτά που σας έγραψα προηγουμένως, σας παρακαλώ εγώ που είμαι φυλακισμένος για το όνομα του Κυρίου, να πορευτείτε και να ζήσετε με τρόπο άξιο της υψηλής κλήσεως που σας έκανε ο Θεός)».

Ποια όμως είναι αυτή; «Σώμα ονομαστήκατε», λέγει· «κεφαλή έχετε τον Χριστό· συνανύψωσε και σας κάθισε μαζί Του ενώ ήσασταν εχθροί και είχατε διαπράξει άπειρα κακά. Μεγάλη είναι αυτή η κλήση και σε μεγάλα πράγματα, όχι μόνο διότι προήλθε από αυτά, ούτε και διότι ισχύει για αυτά, αλλά και διότι δόθηκε με αυτόν τον τρόπο». Πώς όμως είναι δυνατό να ζήσουμε αντάξια; «Με κάθε ταπεινοφροσύνη». Αυτός ζει αντάξια. Αυτό είναι το θεμέλιο κάθε αρετής. Αν είσαι ταπεινός και αναλογιστείς ενώ ήσουν τέτοιος, πώς σώθηκες, ούτε στα δεσμά θα υπερηφανεύεσαι, ούτε σε αυτά τα οποία είπα, αλλά γνωρίζοντας ότι το παν είναι έργο της χάριτος, θα ταπεινώνεις τον εαυτό σου. Ο ταπεινόφρονας και ευγνώμονας μπορεί να είναι και ευάρεστος δούλος. Διότι «Τί δὲ ἔχεις (:Και ποιο χάρισμα έχεις)», λέγει, «ὃ οὐκ ἔλαβες;(:το οποίο δεν έλαβες από τον Θεό;)» [Α΄Κορ.4,7]. Άκουσε πάλι τον ίδιο ο οποίος λέγει: «Χάριτι δὲ Θεοῦ εἰμι ὅ εἰμι· καὶ ἡ χάρις αὐτοῦ ἡ εἰς ἐμὲ οὐ κενὴ ἐγενήθη, ἀλλὰ περισσότερον αὐτῶν πάντων ἐκοπίασα, οὐκ ἐγὼ δέ, ἀλλ᾿ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σὺν ἐμοί (:Με τη χάρη του Θεού όμως είμαι ό,τι είμαι τώρα, δηλαδή Απόστολος ίσος με τους άλλους. Και η χάρη που μου έδωσε ο Κύριος δεν έμεινε άκαρπη και χωρίς αποτέλεσμα, αλλά περισσότερο από όλους αυτούς κοπίασα. Και το έργα μάλιστα αυτό δεν το εργάστηκα εγώ, αλλά η χάρη του Θεού που είναι μαζί μου και με ενισχύει)» [Α΄Κορ.15,10].

«Μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης(:Σας παρακαλώ λοιπόν να ζείτε με κάθε ταπεινοφροσύνη)», λέγει, όχι μόνο στους λόγους, ούτε στα πράγματα, αλλά και στη μορφή και στην ομιλία· όχι ως προς μεν το ένα να είσαι ταπεινός, ως προς το άλλο όμως να είσαι θρασύς· προς όλους να είσαι ταπεινός, είτε φίλος είναι, είτε εχθρός, είτε μεγάλος, είτε μικρός· αυτό είναι ταπεινοφροσύνη. Και στα κατορθώματα να είσαι ταπεινός. Διότι άκουσε τον Χριστό ο οποίος λέγει: «Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν(:Μακάριοι και τρισευτυχισμένοι είναι εκείνοι που συναισθάνονται ταπεινά την πνευματική τους φτώχεια και την εξάρτηση ολόκληρου του εαυτού τους από τον Θεό, διότι είναι δική τους η βασιλεία των ουρανών)»[Ματθ.5,3] και θέτει αυτό πρώτο από όλα.

Για τον λόγο αυτόν ο Παύλος λέγει: «Μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης καὶ πραΰτητος, μετὰ μακροθυμίας, ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ(:Σας παρακαλώ λοιπόν να ζείτε με κάθε ταπεινοφροσύνη και πραότητα, με μακροθυμία και υπομονή. Να ανέχεστε με αγάπη ο ένας τα ελαττώματα του άλλου)». Πώς είναι δυνατόν να ανέχεσαι, αν είσαι οργίλος και κακόλογος; Είπε τον τρόπο: «με αγάπη». «Εάν δεν ανέχεσαι τον πλησίον», λέγει, «πώς θα σε ανεχτεί ο Θεός; Εάν εσύ δεν υποφέρεις αυτόν ο οποίος είναι σύνδουλός σου, πώς θα σε υπομείνει ο Κύριος;». Όπου υπάρχει αγάπη, όλα είναι υποφερτά.

«Σπουδάζοντες τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης(:Και να καταβάλλετε κάθε προσπάθεια προκειμένου να διατηρείτε την μεταξύ σας ενότητα με την οποία σας ένωσε το Άγιο Πνεύμα, χρησιμοποιώντας ως σύνδεσμο την ειρήνη, η οποία θα σας δένει όλους μαζί σε ένα)», λέγει. Δέσε λοιπόν τα χέρια σου με την επιείκεια. Πάλι η ωραία λέξη, ο δεσμός· εμείς τον αφήσαμε και αυτός πάλι σε εμάς προσέτρεξε. Καλά είναι εκείνα τα δεσμά, καλά και αυτά· και εκείνα από αυτά γεννώνται. Σύνδεσε τον εαυτό σου με τον αδελφό· αυτοί που είναι συνδεδεμένοι με αγάπη, τα πάντα υποφέρουν ως ελαφρό ζυγό και όχι βαρύ. Δέσε τον εαυτό σου με εκείνον, και εκείνον με εσένα· εσύ είσαι κύριος για να κάνεις και τα δύο· διότι όποιον θέλω να κάνω φίλο, θα το κάνω με ευκολία.

«Σπουδάζοντες(:Και να καταβάλλετε κάθε προσπάθεια)», λέγει· δεν το λέγει αυτό τυχαίως και ως σχήμα λόγου. «Και να καταβάλλετε κάθε προσπάθεια», λέγει, «να διατηρείτε τη μεταξύ σας ενότητα με την οποία σας ένωσε το Άγιο Πνεύμα». Τι είναι ενότητα του Πνεύματος; Όπως ακριβώς στο σώμα υπάρχει πνεύμα το οποίο συνέχει τα πάντα, αν και σε διάφορα μέλη, έτσι και εδώ· διότι για τον λόγο αυτόν δόθηκε το Πνεύμα, για να ενώσει εκείνους οι οποίο είναι χωρισμένοι κατά τα γένη και κατά τους τρόπους· διότι ο γέροντας και ο νέος, ο πτωχός και ο πλούσιος, το παιδί και ο έφηβος, η γυναίκα και ο άνδρας και κάθε ψυχή γίνεται ένα, και περισσότερο από όσο εάν ήταν ένα σώμα· διότι από αυτή τη συγγένεια πολύ μεγαλύτερη είναι εκείνη, και αυτή η ένωση είναι τελειότερη· διότι η ένωση της ψυχής είναι τελειότερη, όσο και πιο απλή και ομοιόμορφη είναι αυτή.

Πώς όμως διατηρείται αυτή η ενότητα του Πνεύματος; «Ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης(:Χρησιμοποιώντας ως σύνδεσμο την ειρήνη, η οποία θα σας δένει όλους μαζί σε ένα)»[Εφ.4,3]. Δεν είναι δυνατό να ζει αυτή μέσα σε έχθρα και διχόνοια· διότι «Ὃπου γὰρ ἐν ὑμῖν ζῆλος καὶ ἔρις καὶ διχοστασίαι, οὐχὶ σαρκικοί ἐστε καὶ κατὰ ἄνθρωπον περιπατεῖτε;(:Εφόσον μεταξύ σας υπάρχει φθόνος και φιλονικία και διαιρέσεις, δεν είστε άνθρωποι κυριευμένοι από σαρκικά ελατήρια και πάθη και δεν συμπεριφέρεστε με διαγωγή κοινού ανθρώπου και μη αναγεννημένου;)»[Α΄Κορ.3,3]· διότι όπως ακριβώς το πυρ, όταν μεν βρει ξερά φύλλα, σε μία φωτιά μετατρέπει τα πάντα, ενώ όταν είναι υγρά, ούτε ενεργεί επάνω τους, ούτε τα ανάπτει, έτσι και εδώ· τίποτε από όσα ψυχραίνουν την αγάπη δεν μπορεί να την κάνει να συνενώνει, ενώ αυτό μπορεί να το κάνει, ως επί το πλείστον, το καθένα από όσα τη θερμαίνουν. Από αυτό λοιπόν γεννάται και η θερμότητα της αγάπης· από τον σύνδεσμο της ειρήνης θέλει να δέσει μαζί όλους εμάς. «Όπως ακριβώς, δηλαδή», λέγει, «εάν θέλεις να προσδέσεις τον εαυτό σου σε κάποιο άλλο, δε θα μπορέσεις να το κάνεις αυτό με άλλον τρόπο, παρά με το να προσδέσεις και εκείνον στον εαυτό σου· εάν βέβαια θέλεις να κάνεις διπλό τον δεσμό, πρέπει και εκείνος να προσδεθεί σε εσένα»· έτσι και εδώ θέλει να συνδεθούν μεταξύ τους, όχι απλώς να ειρηνεύουν, ούτε απλώς να αγαπούν, αλλά να είναι όλοι ένα, μία ψυχή.

Καλός είναι αυτός ο δεσμός· με αυτόν τον δεσμό και μεταξύ μας και με τον Θεό ας συνδέσουμε τους εαυτούς μας. Δεν πονάει ούτε πιέζει τα δεμένα χέρια αυτός ο δεσμός, αλλά ελευθερώνει και μας οδηγεί σε πολλή ευρυχωρία, και μας κάνει περισσότερο να αισθανόμαστε λυμένοι. Όταν ο ισχυρός είναι δεμένος μαζί με τον ασθενή, στηρίζει και εκείνον και δεν τον αφήνει να χαθεί· και αν συνδεθεί με τον οκνηρό, διεγείρει αυτό στο να είναι πρόθυμος. Διότι «Ἀδελφὸς ὑπὸ ἀδελφοῦ βοηθούμενος ὡς πόλις ὀχυρὰ καὶ ὑψηλή, ἰσχύει δὲ ὥσπερ τεθεμελιωμένον βασίλειον(:Αδελφός, όταν με αγάπη βοηθιέται από τον αδελφό, είναι σαν οχυρωμένη και απόρθητη πόλη, κτισμένη επάνω σε υψηλό μέρος· και είναι ισχυρός σαν το ασάλευτο ανάκτορο, που έχει θεμελιωθεί σε στερεό έδαφος)»[Παροιμ. 18,19], λέγει. Αυτήν την αλυσίδα ούτε η απόσταση των οδών μπορεί να την εμποδίσει, ούτε ο ουρανός, ούτε η γη, ούτε ο θάνατος, ούτε τίποτε άλλο, αλλά είναι ισχυρότερη και δυνατότερη από όλα. Αυτή η αγάπη, και από μία ψυχή εάν γεννηθεί, μπορεί να συμπεριλάβει πολλούς μαζί· διότι άκουσε τον Παύλο όταν λέγει: «Οὐ στενοχωρεῖσθε ἐν ἡμῖν, στενοχωρεῖσθε δὲ ἐν τοῖς σπλάγχνοις ὑμῶν· τὴν δὲ αὐτὴν ἀντιμισθίαν, ὡς τέκνοις λέγω, πλατύνθητε καὶ ὑμεῖς(:Δεν αισθάνεστε σφίξιμο καθώς είστε μέσα στην ευρύχωρη από αγάπη καρδιά μας. Πιέζεστε όμως μέσα στα δικά σας σπλάχνα, που είναι στενά, διότι σας λείπει η αγάπη. Δείξτε κι εσείς την ίδια αγαθή διάθεση για να ανταμείψετε την αγάπη μας. Σας μιλώ σαν παιδιά μου. Ανοίξτε κι εσείς διάπλατα τις καρδιές σας με την αγάπη)» [Β΄Κορ. 6,12-13].

Τι καταστρέφει, λοιπόν, αυτόν τον δεσμό; Η αγάπη των χρημάτων, της εξουσίας, της δόξας και των άλλων όσα είναι όμοια με αυτά· αυτά τους αποχαυνώνουν και τους κατακόπτουν. Πώς λοιπόν να μην κατακοπούν; Όταν αυτά απομακρύνονται και τίποτε δεν εμποδίζει αυτά τα οποία καταστρέφουν την αγάπη. Διότι άκουσε τον Χριστό ο οποίος λέγει: «Καὶ διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν(:Και επειδή θα πληθυνθεί η κακία και η ανηθικότητα, θα ψυχρανθεί η αγάπη των πολλών προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο, αυτών δηλαδή που στο όνομα μόνο είναι χριστιανοί και έχουν μία τυπική θρησκευτικότητα)» [Ματθ. 24,12]. Τίποτε δεν είναι τόσο ενάντιο στην αγάπη, όσο η αμαρτία, και δεν εννοώ μόνο την προς τον Θεό αγάπη, αλλά και την προς τον πλησίον. Πώς, λοιπόν, λέγει, οι ληστές έχουν μεταξύ τους ειρήνη; Πότε; Πες μου. Ασφαλώς όχι όταν ληστεύονται μεταξύ τους· διότι εάν μεταξύ τους, σε όσα μοιράζονται, δεν φυλάξουν τους νόμους του δικαίου και δεν αποδώσουν στον καθένα ό,τι του αναλογεί, θα βρεις και εκείνους να βρίσκονται σε πόλεμο και συγκρούσεις. Ώστε ούτε στα κακά είναι δυνατό να βρούμε την ειρήνη· είναι δυνατό όμως παντού να βρούμε αυτήν, όπου ζουν με δικαιοσύνη και αρετή.

Αλλά μήπως έχουν ειρήνη οι αντεραστές; Καθόλου. Αλλά για ποιον θέλεις να πω; Ο πλεονέκτης με τον πλεονέκτη δε θα ειρήνευε ποτέ· διότι εάν βέβαια δεν ήσαν οι άνθρωποι δίκαιοι και επιεικείς μεταξύ τους, θα είχε διασπαστεί το ανθρώπινο γένος. Όπως ακριβώς δύο θηρία τα οποία πεινούν πολύ, αν δεν παρουσιαστεί μπροστά τους κάτι το οποίο μπορούν να φάνε, κατατρώγονται μεταξύ τους, έτσι θα γινόταν και με τους πλεονέκτες και τους κακούς. Ώστε δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ειρήνη, εάν προηγουμένως δεν έχει κατορθωθεί η αρετή. Ας υποθέσουμε ότι κατασκευάζουμε μία πόλη, όπου όλοι οι πολίτες είναι πλεονέκτες και έχουν την ίδια αξία και τα ίδια δικαιώματα, και κανείς δεν ανέχεται να αδικείται, αλλά όλοι αδικούν· μήπως είναι δυνατόν να σταθεί εκείνη η πόλη; Καθόλου. Αλλά μήπως υπάρχει ειρήνη μεταξύ μοιχών; Δεν θα βρεις όμως ούτε δύο να ομονοούν.

Ώστε καμία άλλη αιτία δεν υπάρχει πάλι, παρά το ότι ψυχράνθηκε η αγάπη· η δε αιτία για το ότι ψυχράνθηκε η αγάπη, είναι ότι πληθύνθηκε η ανομία· διότι αυτό παρασύρει σε φιλαυτία και διαιρεί και σχίζει το σώμα και αποχαυνώνει και διασπά. Όπου όμως υπάρχει αρετή, κάνει το αντίθετο. Διότι ο μεν ενάρετος, και όταν είναι κύριος χρημάτων και όταν είναι χιλιάδες σε πτωχεία, δύναται να είναι ειρηνικός· ενώ οι πλεονέκτες, ακόμη και αν είναι δύο, ουδέποτε μπορούν να ειρηνεύσουν. Ώστε εάν εμείς είμαστε ενάρετοι, η αγάπη δεν αφανίζεται· διότι από την αγάπη γεννάται η αρετή, και η αρετή από την αγάπη. Και θα σας πω με ποιο τρόπο. Ο ενάρετος δεν προτιμά τα χρήματα από τη φιλία, ούτε μνησίκακος είναι, ούτε αδικεί τον πλησίον, ούτε υβρίζει, υπομένει τα πάντα με γενναιότητα. Από αυτά συνίσταται η αγάπη. Και πάλι, εκείνος ο οποίος αγαπά, όλα αυτά τα θέτει πλησίον. Έτσι βοηθούνται και συγκροτούνται μεταξύ τους.

Και αυτό μεν αποδεικνύεται εδώ, ότι από την αρετή γεννάται η αγάπη· διότι με το να πει: «Καὶ διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν(:Και επειδή θα πληθυνθεί η κακία και η ανηθικότητα, θα ψυχρανθεί η αγάπη των πολλών προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο, αυτών δηλαδή που στο όνομα μόνο είναι χριστιανοί και έχουν μία τυπική θρησκευτικότητα)»[Ματθ.24,12], αυτό φανέρωσε· και για το ότι από την αγάπη γεννάται η αρετή, «Μηδενὶ μηδὲν ὀφείλετε εἰ μὴ τὸ ἀγαπᾶν ἀλλήλους. Ὁ γὰρ ἀγαπῶν τὸν ἕτερον νόμον πεπλήρωκε(:Και σε σχέση με τα άλλα μέλη της κοινωνίας που δεν έχουν εξουσία ή αξίωμα, σας παραγγέλλω να μη χρωστάτε σε κανέναν τίποτε άλλο, παρά μόνο το να αγαπά ο ένας τον άλλον· διότι εκείνος που αγαπά τον άλλο, έχει εκπληρώσει με την αγάπη του αυτή όλο τον νόμο)»[Ρωμ.13,8], λέγει. Ώστε ένα από τα δύο πρέπει να υπάρχει, ή να είναι κανείς πολύ φιλικός και να αγαπά ή πολύ ενάρετος. Διότι εκείνος ο οποίος έχει το ένα, αποκτά κατ’ ανάγκη και το άλλο· και το αντίθετο, εκείνος ο οποίος δεν αγαπά, θα διαπράξει και πολλά κακά· εκείνος ο οποίος διαπράττει το κακό, ούτε να αγαπά γνωρίζει.

Ας επιδιώξουμε, λοιπόν, την αγάπη· διότι είναι φρούριο στο να μην επιτρέψει να πάθουμε κανένα κακό. Ας συνδέσουμε λοιπόν τους εαυτούς μας. Τίποτε δόλιο ή ύπουλο ας μην υπάρχει μεταξύ μας. Τίποτε τέτοιο δεν υπάρχει, όπου υπάρχει η αγάπη. Το είπε δε αυτό κάποτε και κάποιος άλλος σοφός άνδρας, ο Σειράχ: «Ἐπὶ φίλον ἐὰν σπάσῃς ῥομφαίαν, μὴ ἀπελπίσῃς, ἔστι γὰρ ἐπάνοδος·ἐπὶ φίλον ἐὰν ἀνοίξῃς στόμα, μὴ εὐλαβηθῇς, ἔστι γὰρ διαλλαγή· πλὴν ὀνειδισμοῦ καὶ ὑπερηφανίας καὶ μυστηρίου ἀποκαλύψεως καὶ πληγῆς δολίας, ἐν τούτοις ἀποφεύξεται πᾶς φίλος(:Εάν σε στιγμή παραφοράς ανασύρεις φανερά την μάχαιρα εναντίον του φίλου σου, μην απελπιστείς, διότι είναι δυνατή η επανόρθωση και αποκατάσταση της φιλίας. Εάν ανοίξεις το στόμα σου και καταφερθείς εναντίον του φίλου σου, μη φοβηθείς, διότι είναι δυνατόν να υπάρξει συνδιαλλαγή και συμφιλίωση. Μόνον εάν τον υβρίσεις και φερθείς προς αυτόν με υπερηφάνεια και φανερώσεις τα μυστικά του και δολίως τον πληγώσεις, τότε ο φίλος σου θα απομακρυνθεί οριστικά από εσένα)»[Σοφ. Σειρ.22,21-22]·στο να αποκαλύψεις δηλαδή μυστικά.

Αν, λοιπόν, είμαστε όλοι φίλοι, ούτε μυστικά χρειάζονται· διότι όπως ακριβώς κανείς δεν έχει μυστικά από τον εαυτό του, ούτε μπορεί να αποκρύψει κάτι από τον εαυτό του, έτσι ούτε από φίλους. Εάν δεν υπάρχουν λοιπόν μυστικά, είναι αδύνατη η διακοπή της φιλίας. Διότι για κανένα άλλο λόγο δεν έχουμε μυστικά, παρά διότι δεν έχουμε θάρρος προς όλους· ώστε το ότι ψυχράνθηκε η αγάπη δημιουργεί μυστικά. Διότι τι έχεις μυστικό; Θέλεις να αδικήσεις τον πλησίον; Ή τον εμποδίζεις να μετάσχει στην απόλαυση κάποιου αγαθού και δι’ αυτού κρύβεις τα έργα σου; Τίποτε από αυτά· αλλά ντρέπεσαι; Λοιπόν αυτό είναι απόδειξη του ότι δεν υπάρχει οικειότητα και θάρρος. Αν λοιπόν υπάρχει αγάπη, δε θα υπάρχει αποκάλυψη μυστικών αλλά ούτε περιφρόνηση και εξευτελισμός.

Διότι, πες μου, ποιος θα κατηγορούσε τη δική του ψυχή; Εάν όμως γίνει, θα γίνει προς όφελος. Διότι και τα παιδιά τα κατηγορούμε, αλλά επειδή θέλουμε να τα παιδεύσουμε· και ο Χριστός τότε άρχισε να κατηγορεί τις πόλεις, λέγοντας: «Οὐαί σοι, Χοραζίν, οὐαί σοι, Βηθσαϊδά(:Αλίμονό σου, Χοραζίν, αλίμονό σου Βηθσαϊδά)»[Λουκά, 10,13], αλλά για να απαλλάξει αυτές από την κατηγορία στην Κρίση· διότι τίποτε δεν δύναται να καταπραΰνει τόσο τη διάνοια και να την ανασηκώσει και ενώ είναι αποχαυνωμένη να την ανορθώσει. Ας μην κατηγορούμε λοιπόν ο ένας τον άλλον χωρίς λόγο. Διότι τι; Για χρήματα τον κατηγορείς αυτόν; Καθόλου, εάν βέβαια όλα όσα αποκτάς είναι κοινά. Μήπως για αμαρτίες; Ούτε όμως για αυτό, αλλά μάλλον το κάνεις προς διόρθωση. «Καὶ πληγῆς δολίας(:Και με δόλιο τρόπο τον πληγώσεις)»[Σοφ. Σειρ.22,22], λέγει. Ποιος όμως θα φονεύσει τον εαυτό του; Ποιος θα τον πληγώσει; Κανείς.

Ας επιδιώκουμε λοιπόν την αγάπη. Δεν είπε απλώς να αγαπάμε, αλλά να επιδιώκουμε να καλλιεργούμε την αγάπη: «Διώκετε τὴν ἀγάπην· ζηλοῦτε δὲ τὰ πνευματικά, μᾶλλον δὲ ἵνα προφητεύητε(:Αφού λοιπόν τόσο πολύ υπερέχει η αγάπη, να επιδιώκετε με επιμονή να την αποκτήσετε. Και να επιθυμείτε με ζήλο τα πνευματικά χαρίσματα, και περισσότερο την έμπνευση του προφητικού χαρίσματος, για να διδάσκετε τους πιστούς)»[Α΄Κορ.14,1]. Χρειάζεται πολλή φροντίδα· ταχέως εξαφανίζεται, αλλά είναι και πολύ ταχεία στο να αναχωρεί· τόσα πράγματα σε αυτή τη ζωή την καταστρέφουν. Αν την επιδιώκουμε, δεν θα προφτάσει να απέλθει, αλλά ταχέως θα τη συγκρατήσουμε. Η αγάπη του Θεού ένωσε τον ουρανό με τη γη· η αγάπη του Θεού κάθισε τον άνθρωπο στο βασιλικό θρόνο· η αγάπη του Θεού φανέρωσε τον Θεό επί της γης· η αγάπη του Θεού έκανε τον Κύριο δούλο· η αγάπη του Θεού έκανε να σταυρωθεί προς χάριν των εχθρών ο αγαπητός, προς χάριν των μισούντων ο Υιός, προς χάριν των δούλων ο δεσπότης, προς χάριν των ανθρώπων ο Θεός, προς χάριν των δούλων ο ελεύθερος. Και ούτε μέχρι εδώ σταμάτησε, αλλά και σε μεγαλύτερα μας κάλεσε· διότι δεν μας απάλλαξε από τα προηγούμενα κακά μόνο, αλλά και υποσχέθηκε ότι θα μας δωρίσει άλλα πολύ μεγαλύτερα. Υπέρ όλων αυτών λοιπόν αφού ευχαριστήσουμε τον Θεό, κάθε αρετή ας αποκτήσουμε, για να καταξιωθούμε να επιτύχουμε τα αγαθά που μας έχει υποσχεθεί με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, μαζί με τον οποίο στον Πατέρα και στο Άγιο Πνεύμα ανήκει δόξα, δύναμη, τιμή, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ad-ephesios.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην Προς Εφεσίους επιστολή, ομιλία Θ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1979, τόμος 20, σελίδες 644-667 .

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ΄ΛΟΥΚΑ [: Λουκ.18,18-27]

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΟΥΣΙΟ ΝΕΑΝΙΣΚΟ

ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΟΥΣΕ ΝΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΕΙ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΖΩΗ [Ματθ.19,16-26]

«Καὶ ἰδοὺ εἷς προσελθὼν εἶπεν αὐτῷ· διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ἀγαθὸν ποιήσω ἵνα ἔχω ζωὴν αἰώνιον;(:Και ιδού Τον πλησίασε κάποιος και Του είπε: “Διδάσκαλε αγαθέ, τι καλό να κάνω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή;’’)»[Ματθ.19,16]

Ορισμένοι κατηγορούν τον νέο αυτόν ως ύπουλο και πονηρό με τη σκέψη ότι πλησίασε τον Ιησού με σκοπό να Τον πειράξει· εγώ όμως δεν θα μπορούσα να αρνηθώ ότι ήταν φιλάργυρος και δούλος των χρημάτων, επειδή και ο Χριστός τον έλεγξε ως άνθρωπο αυτού του είδους, ύπουλο όμως δεν θα μπορούσα να τον ονομάσω με κανένα τρόπο, και διότι δεν είναι ασφαλές το να επιχειρεί κανείς να κρίνει τα άγνωστα πράγματα και ιδίως όταν πρόκειται για κατηγορίες, και για τον πρόσθετο λόγο ότι ο ευαγγελιστής Μάρκος έχει αναιρέσει αυτήν την υποψία· καθόσον λέγει ότι «Καὶ ἐκπορευομένου αὐτοῦ εἰς ὁδὸν προσδραμὼν εἷς καὶ γονυπετήσας αὐτὸν ἐπηρώτα αὐτόν(:Και ενώ έβγαινε ο Ιησούς από το σπίτι στον δρόμο, έτρεξε κοντά Του ένας άνθρωπος και αφού γονάτισε μπροστά Του, Τού έθετε ερωτήσεις)»[Μάρκ.10,17] και ότι «ὁ δὲ Ἰησοῦς ἐμβλέψας αὐτῷ ἠγάπησεν αὐτὸν(:ο Ιησούς τότε τον κοίταξε με πολλή αγάπη και ενδιαφέρον και τον συμπάθησε)»[Μάρκ.10,21].

Είναι, ωστόσο, μεγάλη και τυραννική η δύναμη των χρημάτων και αυτό γίνεται φανερό και από την περίπτωση αυτή· διότι και αν ακόμη είμαστε ως προς τα άλλα ενάρετοι, αυτή τα καταστρέφει όλα τα άλλα. Δικαίως λοιπόν και ο απόστολος Παύλος την ονόμασε ρίζα όλων γενικώς των κακών[βλ. Α΄Τιμ.6,9-10: «Οἱ δὲ βουλόμενοι πλουτεῖν ἐμπίπτουσιν εἰς πειρασμὸν καὶ παγίδα καὶ ἐπιθυμίας πολλὰς ἀνοήτους καὶ βλαβεράς, αἵτινες βυθίζουσι τοὺς ἀνθρώπους εἰς ὄλεθρον καὶ ἀπώλειαν. ῥίζα γὰρ πάντων τῶν κακῶν ἐστιν ἡ φιλαργυρία, ἧς τινες ὀρεγόμενοι ἀπεπλανήθησαν ἀπὸ τῆς πίστεως καὶ ἑαυτοὺς περιέπειραν ὀδύναις πολλαῖς(:Όσοι έχουν προσκόλληση στο χρήμα και θέλουν να γίνουν πλούσιοι, πέφτουν σε πειρασμό και παγίδα και σε πολλές επιθυμίες ανόητες και βλαβερές, οι οποίες βυθίζουν τους ανθρώπους στην καταστροφή και στην απώλεια. Πέφτουν σε πειρασμό και καταστρεπτική παγίδα διότι ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαργυρία. Μερικοί μάλιστα λόγω της φιλαργυρίας τους κυριεύτηκαν από σφοδρή και ακόρεστη επιθυμία για το χρήμα και γι’ αυτό αποπλανήθηκαν από την πίστη και έμπηξαν γύρω από τον εαυτό τους σαν καρφιά πολλούς πόνους και αγωνίες)»].

Για ποιο λόγο λοιπόν ο Χριστός έδωσε τέτοιου είδους απάντηση, λέγοντας ότι «κανείς δεν είναι αγαθός»; Επειδή το νεαρό εκείνο αρχοντόπουλο Τον πλησίασε σαν να ήταν κάποιος απλός άνθρωπος και ένας από τους πολλούς και δάσκαλος των Ιουδαίων· για τούτο λοιπόν και ως άνθρωπος συζητεί μαζί του. Καθόσον σε πολλές περιπτώσεις δίνει απάντηση στις σκέψεις εκείνων που Τον πλησιάζουν, όπως όταν λέγει: «Ἡμεῖς προσκυνοῦμεν ὃ οἴδαμεν(:Εμείς οι Ιουδαίοι προσκυνούμε εκείνο που γνωρίζουμε περισσότερο από κάθε άλλον)»[Ιω.4,22] και «Ἐὰν ἐγὼ μαρτυρῶ περὶ ἐμαυτοῦ, ἡ μαρτυρία μου οὐκ ἔστιν ἀληθής(: Ίσως μου πείτε: “Εμείς δεν πιστεύουμε σε αυτά που λες για τον εαυτό σου, διότι στηρίζονται στη δική σου εγωιστική μαρτυρία”. Πράγματι. Εάν εγώ ο ίδιος από μόνος μου έδινα μαρτυρία για τον εαυτό μου, η μαρτυρία μου θα μπορούσε να μην είναι αξιόπιστη)»[Ιω.5,31].

Όταν λοιπόν λέγει ότι «κανείς δεν είναι αγαθός», δεν το λέγει αυτό με σκοπό να αποκλείσει τον εαυτό Του από το ότι είναι αγαθός, μη σκεφθείς κάτι τέτοιο· διότι δεν είπε, «για ποιον λόγο με ονομάζεις αγαθό; Δεν είμαι αγαθός», αλλά ότι «κανείς δεν είναι αγαθός»· δηλαδή κανείς από τους ανθρώπους. Αλλά και αυτό ακόμη όταν το λέγει, δεν το λέγει για να αποκλείσει τους ανθρώπους από την αγαθότητα, αλλά το λέγει εν συγκρίσει προς την αγαθότητα του Θεού. Για τον λόγο αυτό και πρόσθεσε: «Εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός (:παρά μόνο ένας, ο Θεός)». Και δεν είπε «παρά μόνο ο Πατήρ μου» για να μάθεις ότι δεν φανέρωσε τον εαυτό Του στον νεανίσκο.

Κατά τον ίδιο τρόπο και προηγουμένως αποκαλούσε τους ανθρώπους «πονηρούς», λέγοντας: «Εἰ οὗν ὑμεῖς, πονηροὶ ὄντες, οἴδατε δόματα ἀγαθὰ διδόναι τοῖς τέκνοις ὑμῶν, πόσῳ μᾶλλον ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς δώσει ἀγαθὰ τοῖς αἰτοῦσιν αὐτόν;(:Εάν όμως εσείς, ενώ είστε ατελείς και διεφθαρμένοι από το προπατορικό αμάρτημα, γνωρίζετε να δίδετε ωφέλιμα πράγματα στα τέκνα σας, πόσο περισσότερο ο ουράνιος Πατέρας σας, που είναι γεμάτος αγαθότητα, θα δώσει καλά και ωφέλιμα σε εκείνους που το ζητούν;)»[Ματθ.7,11]. Καθόσον και στην περίπτωση εκείνη τους ονόμασε «πονηρούς», θεωρώντας όχι όλη την ανθρώπινη φύση πονηρή (διότι το «εσείς» δεν σημαίνει όλοι εσείς οι άνθρωποι),αλλά τους ονόμασε έτσι συγκρίνοντας την αγαθότητα των ανθρώπων προς την αγαθότητα του Θεού· για τούτον τον λόγο και πρόσθεσε: «πόσο περισσότερο ο ουράνιος Πατέρας σας, που είναι γεμάτος αγαθότητα, θα δώσει καλά και ωφέλιμα σε εκείνους που το ζητούν;»

Αλλά θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος: «ποια ανάγκη υπήρχε ή ποια ωφέλεια, ώστε να δώσει αυτήν την απάντηση;». Ανεβάζει τον πλούσιο αυτό νέο πνευματικά ολίγον κατ΄ολίγον και τον διδάσκει να απαλλαγεί εξ ολοκλήρου από την κολακεία, αποσπώντας τον από τα επίγεια πράγματα και προσηλώνοντάς τον στον Θεό, και τον πείθει να ζητεί τα ουράνια αγαθά και να γνωρίσει Αυτόν που πράγματι είναι αγαθός και ρίζα και πηγή όλων των αγαθών και σε Αυτόν να αποδίδει τις τιμές· διότι και όταν λέγει: «Ὑμεῖς δὲ μὴ κληθῆτε ῥαββί· εἷς γὰρ ὑμῶν ἐστιν ὁ διδάσκαλος, ὁ Χριστός· πάντες δὲ ὑμεῖς ἀδελφοί ἐστε(: Εσείς όμως να μη δεχθείτε να σας ονομάσουν οι άνθρωποι ‘’ραββί’’, δηλαδή ‘’διδάσκαλε’’· διότι ένας είναι ο Διδάσκαλός σας, ο Χριστός· όλοι εσείς είστε αδελφοί)»[Ματθ.23,8], το λέγει εν συγκρίσει προς τον εαυτό Του και για να γνωρίσουν οι άνθρωποι ποια είναι η πρώτη αρχή όλων γενικώς των όντων. Ούτε βέβαια ήταν μικρή η προθυμία που έδειξε ο νεανίσκος τότε, καθόσον κατελήφθη από τέτοια έντονη επιθυμία για τα πνευματικά αγαθά, τη στιγμή μάλιστα που άλλοι μεν πείραζαν τον Κύριο, άλλοι Τον πλησίασαν μόνο για να θεραπεύσει τις ασθένειές τους ή τις ασθένειες των συγγενών τους ή των ξένων, αυτός όμως και Τον πλησίασε με κάθε ειλικρίνεια και συζητούσε με πραγματικό ενδιαφέρον για την αιώνια ζωή· διότι ήταν μεν η ψυχή του εύφορη και πλούσια, αλλά όμως το πλήθος των ακανθών κατέπνιγε τον σπόρο.

Πρόσεχε λοιπόν πώς ήταν την στιγμή εκείνη προετοιμασμένος για την υπακοή των προσταγμάτων· διότι λέγει: «Τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;(:Τι να κάνω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή😉»[Λουκ.18,18].Έτσι ήταν προετοιμασμένος προς εφαρμογή των όσων θα του έλεγε. Εάν όμως Τον πλησίασε με σκοπό να τον πειράξει, θα μας το έλεγε οπωσδήποτε ο ευαγγελιστής και αυτό, πράγμα που το κάνει και στις άλλες περιπτώσεις, όπως δηλαδή στην περίπτωση του Φαρισαίου εκείνου νομοδιδάσκαλου που προσπαθούσε να παγιδεύσει τον Ιησού με τις ερωτήσεις που Του υπέβαλλε [βλ.Ματθ.22,34-36:«Οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἀκούσαντες ὅτι ἐφίμωσε τοὺς Σαδδουκαίους, συνήχθησαν ἐπὶ τὸ αὐτό, καὶ ἐπηρώτησεν εἷς ἐξ αὐτῶν, νομικός, πειράζων αὐτὸν καὶ λέγων· διδάσκαλε, ποία ἐντολὴ μεγάλη ἐν τῷ νόμῳ;(:Οι Φαρισαίοι όταν άκουσαν ότι ο Ιησούς αποστόμωσε τους Σαδδουκαίους, μαζεύτηκαν στο ίδιο μέρος όπου ήταν και Εκείνος μαζί με τους Σαδδουκαίους και ένας από αυτούς, νομοδιδάσκαλος, Τον ρώτησε δοκιμάζοντάς Τον, για να δει ποια απόκριση θα έδινε και Του είπε: ‘’Διδάσκαλε, ποια είναι η πιο μεγάλη εντολή στον νόμο;)»].

Εάν όμως υποθέσουμε ότι και ο ευαγγελιστής το αποσιώπησε, ο Χριστός δεν θα ήταν δυνατόν να Τον αφήσει απαρατήρητο, αλλά θα Τον ήλεγχε κατά τρόπο φανερό ή και θα έκανε κάποιον υπαινιγμό, ώστε να μη σχηματισθεί η εντύπωση ότι πλανήθηκε και διέφυγε την προσοχή του και ζημιωθεί έτσι περισσότερο. Εάν επίσης Τον είχε πλησιάσει με σκοπό να Τον πειράξει, δεν θα έφευγε λυπημένος για όσα άκουσε· διότι αυτό κανείς ποτέ από τους Φαρισαίους δεν το έπαθε, αλλά εξαγριώνονταν όταν τους έκλεινε τα στόματα. Όμως δεν συνέβη αυτό στον νέο, αλλά φεύγει καταλυπημένος, πράγμα που αποτελεί όχι μικρή απόδειξη ότι δεν Τον πλησίασε με πονηρή διάθεση, αλλά με εξασθενημένη, και επιθυμεί μεν την αιώνια ζωή, αλλ΄ όμως είναι κατακυριευμένος από άλλο φοβερότατο πάθος.

Όταν λοιπόν ο Χριστός του είπε: «Εἰ θέλεις εἰς τὴν ζωὴν εἰσελθεῖν, τήρησον τὰς ἐντολάς(:Εάν θέλεις να εισέλθεις στην αιώνια και μακάρια ζωή, τήρησε σε όλη τη ζωή σου τις εντολές)», ο νέος ρωτάει: «Ποίας;(:Ποιες εντολές😉» όχι με σκοπό να Τον πειράξει, μη γένοιτο, αλλά επειδή νόμιζε ότι άλλες είναι εκείνες οι εντολές, εκτός από τις εντολές του νόμου, που θα του χάριζαν την αιώνια ζωή, πράγμα που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο που είναι κυριευμένος από σφοδρή επιθυμία. Έπειτα, επειδή ο Ιησούς του είπε να φυλάττει τις εντολές του νόμου, απαντά: «Διδάσκαλε ταῦτα πάντα ἐφυλαξάμην ἐκ νεότητός μου(:Διδάσκαλε, όλα αυτά τα τήρησα από τα παιδικά μου χρόνια)»[Μάρκ.1,20]. Και δεν σταμάτησε μέχρι εδώ, αλλά πάλι ερωτά· «Τί ἔτι ὑστερῶ; (:Τι άλλο μου λείπει ακόμη;)»[Ματθ.19,20], πράγμα που αποδείκνυε και αυτό την μεγάλη επιθυμία του. Αλλά και δεν ήταν μικρό πράγμα το ότι νόμιζε ότι υστερεί σε κάτι, και το ότι θεωρούσε ανεπαρκείς τις εντολές του Νόμου για να επιτύχει αυτά που επιθυμούσε.

Τι κάνει λοιπόν ο Χριστός; Επειδή επρόκειτο να δώσει κάποια μεγάλη εντολή, προσθέτει τα έπαθλα και λέγει: «Εἰ θέλεις τέλειος εἶναι, ὕπαγε πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα καὶ δὸς τοῖς πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανοῖς, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι (:Εάν θέλεις να είσαι τέλειος, πήγαινε, πούλησε τα υπάρχοντά σου και μοίρασέ τα στους φτωχούς και θα έχεις θησαυρό στους ουρανούς· και τότε έλα και ακολούθησέ με)»[Ματθ.19.21].

Είδες πόσα βραβεία και πόσους στεφάνους ορίζει γι΄ αυτόν τον αγώνα; Εάν όμως τον πείραζε, δεν θα του έλεγε αυτά. Τώρα όμως και το λέγει, και για να τον προσελκύσει, του φανερώνει ότι είναι πολύ μεγάλος ο μισθός, και αφήνει το παν στη διάθεσή του, επικαλύπτοντας με όλα όσα λέγει την εντύπωση ότι είναι βαριά η παραίνεση. Για το λόγο αυτόν και πριν πει το αγώνισμα και τον κόπο, του φανερώνει το βραβείο, λέγοντας: «εάν θέλεις να είσαι τέλειος», και τότε του λέγει, «πούλησε τα υπάρχοντά σου και μοίρασέ τα στους πτωχούς» και αμέσως πάλι αναφέρει τα βραβεία: «και θα έχεις θησαυρό στους ουρανούς· και τότε έλα και ακολούθησέ με». Καθόσον το να ακολουθεί Αυτόν, ήταν πολύ μεγάλη ανταμοιβή.

«Και θα έχεις θησαυρό στους ουρανούς». Επειδή δηλαδή ο λόγος ήταν για τα χρήματα και τον συμβούλευε να απαλλαχθεί από όλα, για να δείξει ότι δεν του αφαιρεί αυτά που έχει, αλλά ότι του προσθέτει και άλλα σε αυτά που έχει, του έδωσε περισσότερα από αυτά που του είπε να δώσει· και όχι μόνο περισσότερα, αλλά και τόσο σπουδαιότερα, όσον είναι ο ουρανός από τη γη και ακόμη περισσότερο. Θησαυρό ονόμασε την μεγαλοδωρία της ανταμοιβής, με σκοπό να δείξει τη μονιμότητα και την ασφάλειά της, όπως δηλαδή ήταν δυνατόν να οδηγήσει τον νέο στη γνώση, χρησιμοποιώντας ανθρώπινα παραδείγματα.

Επομένως, δεν αρκεί να περιφρονεί κανείς τα χρήματα, αλλά πρέπει να δώσει τροφή στους πτωχούς και πριν από όλα, να ακολουθεί τον Χριστό, δηλαδή να πράττει όλες τις εντολές του και να είναι έτοιμος ακόμη και για σφαγή χάριν Αυτού και για καθημερινό θάνατο· διότι: «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἔρχεσθαι, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καθ᾿ ἡμέραν καὶ ἀκολουθείτω μοι(:Εάν κάποιος θέλει να με ακολουθήσει, να απαρνηθεί τον εαυτό του, να λάβει τον σταυρό του και ας με ακολουθεί)»[Λουκά 9,23]. Ώστε είναι πολύ πιο ανώτερη η εντολή αυτή το να θυσιάζει κανείς τη ζωή του από το να περιφρονήσει τα χρήματα, και δεν είναι μικρή η συμβολή της απαλλαγής από τα χρήματα στην εφαρμογή της εντολής αυτής.

«Ἀκούσας δὲ ὁ νεανίσκος τὸν λόγον ἀπῆλθεν λυπούμενος(:Αφού όμως άκουσε ο νεανίσκος αυτά, έφυγε λυπημένος)». Και στη συνέχεια για να δείξει ο ευαγγελιστής ότι δεν ήταν αυτό που έπαθε κάτι το φυσικό, λέγει: «Ἦν γὰρ ἔχων κτήματα πολλά (:διότι είχε πολλά χρήματα)». Δεν είναι δηλαδή κυριευμένοι από το ίδιο πάθος αυτοί που έχουν ολίγα και αυτοί που έχουν πάρα πολύ μεγάλη περιουσία· διότι τότε γίνεται πιο τυραννικός ο πόθος τους για τα χρήματα. Συμβαίνει δηλαδή αυτό που δεν θα πάψω να το λέγω, ότι η προσθήκη των εκάστοτε αποκτωμένων χρημάτων ανάπτει κατά πολύ περισσότερο την φλόγα και κάνει πιο πτωχούς αυτούς που τα αποκτούν, καθόσον εμβάλλει σε αυτούς μεγαλύτερη επιθυμία γι΄ αυτά και τους κάνει να αισθάνονται πολύ περισσότερο την φτώχειά τους.

Και πρόσεχε λοιπόν και στην περίπτωση αυτή ποια δύναμη παρουσίασε το πάθος αυτό· διότι εκείνον που ήλθε προς τον Κύριο με χαρά και προθυμία, επειδή ο Χριστός τον προέτρεψε να απαρνηθεί τα χρήματα, τόσο πολύ τον εξουθένωσε και κατέβαλε τις δυνάμεις του, ώστε δεν τον άφησε ούτε καν να απαντήσει σε όσα του είπε, αλλά έφυγε σιωπηλός, σκυθρωπός και καταλυπημένος.

Τι λέγει λοιπόν ο Χριστός; «Πλούσιος δυσκόλως εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν(: Δύσκολα θα εισέλθουν οι πλούσιοι στη Βασιλεία των ουρανών)», κατηγορώντας όχι τα χρήματα, αλλά αυτούς που είναι δούλοι σε αυτά. Εάν όμως θα εισέλθει δύσκολα ο πλούσιος στη Βασιλεία των ουρανών, πολύ πιο δύσκολα θα εισέλθει ο πλεονέκτης· διότι εάν αποτελεί εμπόδιο για την Βασιλεία των Ουρανών το να μη δίδει κανείς, σκέψου πόση φωτιά επισωρεύει το να παίρνει και τα πράγματα των άλλων. Αλλά με ποιο σκοπό έλεγε στους μαθητές Του ότι δύσκολα θα εισέλθει ο πλούσιος στη βασιλεία των ουρανών, εφόσον ήσαν φτωχοί και δεν είχαν τίποτε; Με σκοπό να τους διδάξει να μην ντρέπονται την φτώχεια και απολογούμενος κατά κάποιο τρόπο προς αυτούς για το ότι δε θα τους επέτρεπε να έχουν τίποτε.

Αφού λοιπόν τους είπε ότι είναι δύσκολο, εν συνεχεία τονίζει ότι είναι και αδύνατο, και όχι απλώς αδύνατο, αλλά αδύνατο σε υπερβολικό βαθμό, πράγμα που το φανέρωσε με το παράδειγμα της καμήλου και της βελόνης. Διότι λέγει: «Εὐκοπώτερόν ἐστιν κάμηλον διὰ τρυπήματος ῥαφίδος διελθεῖν ἢ πλούσιον εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ (:Ευκολότερο είναι να περάσει μία καμήλα από την τρύπα που ανοίγει η βελόνα, παρά ο πλούσιος να μπει στη βασιλεία του Θεού)». Αποδεικνύεται λοιπόν εξ αυτού ότι δεν θα είναι τυχαία η αμοιβή εκείνων που είναι πλούσιοι και μπορούν να ζουν με ευσέβεια. Για τον λόγο αυτό και είπε ότι αυτό είναι έργο του Θεού, το να δείξει δηλαδή, ότι χρειάζεται πολλή χάρη από μέρους του Θεού εκείνος που πρόκειται να το κατορθώσει αυτό. Επειδή λοιπόν ταράχθηκαν οι μαθητές του είπε: «Παρὰ ἀνθρώποις τοῦτο ἀδύνατόν ἐστιν, παρὰ δὲ Θεῷ πάντα δυνατά ἐστιν(:Στους ανθρώπους αυτό είναι αδύνατο, στο Θεό όμως όλα είναι δυνατά)»[Ματθ. 19,26].

Και για ποιον λόγο οι μαθητές ταράσσονται, κατά την στιγμή που ήσαν φτωχοί οι ίδιοι και μάλιστα πάρα πολύ φτωχοί; Για ποια αιτία λοιπόν ανησυχούν; Επειδή πονούσαν για τη σωτηρία των άλλων και έτρεφαν μεγάλη στοργή προς όλους και θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως διδασκάλους τους. Για τον λόγο αυτόν λοιπόν έτρεμαν και είχαν κυριευτεί από φόβο για ολόκληρη την οικουμένη, εξαιτίας αυτής της αποφάσεως, και συνεπώς είχαν ανάγκη από πολλή παρηγοριά. Για τον λόγο αυτόν, αφού πρώτα τους κοίταξε, είπε: «Αυτά που είναι αδύνατα για τους ανθρώπους είναι δυνατά για τον Θεό». Αφού λοιπόν με το ήμερο και πράο βλέμμα Του παρηγόρησε τη γεμάτη από ταραχή σκέψη τους και διέλυσε την αγωνία τους(διότι αυτό το έκανε φανερό ο ευαγγελιστής με τη λέξη «ἐμβλέψας»), στη συνέχεια τους καθησυχάζει και με τα λόγια του, αφού παρουσίασε τη δύναμη του Θεού, και έτσι τους γέμισε με θάρρος. Αλλά εάν θέλεις να μάθεις και τον τρόπο και πώς θα μπορούσε το αδύνατο να γίνει δυνατό, άκου· διότι δεν είπε με τον σκοπό αυτόν τους λόγους «αυτά που είναι αδύνατα για τους ανθρώπους είναι δυνατά για τον Θεό», για να μην απελπιστείς δηλαδή και να παραιτηθείς με τη σκέψη ότι είναι αδύνατα, αλλά τα είπε με σκοπό ώστε αφού κατανοήσεις το μέγεθος του κατορθώματος, να σπεύσεις με ευκολία στον αγώνα και επικαλούμενος και τη βοήθεια του Θεού στους καλούς αυτούς αγώνες σου, να επιτύχεις την αιώνια ζωή.

Πώς λοιπόν θα μπορούσε να επιτευχθεί η αιώνια ζωή για έναν άνθρωπο που είναι πλούσιος; Αν απαρνηθεί τα υπάρχοντά του, αν μοιράσει τα χρήματά του, αν απαλλαγεί από την πονηρή επιθυμία του. Το ότι λοιπόν αυτό δεν είναι έργο μόνο του Θεού, αλλά το είπε αυτό με σκοπό να δείξει το μέγεθος του κατορθώματος, άκουσε τα όσα λέγει στην συνέχεια.

Διότι όταν ο Πέτρος είπε: «Ἰδοὺ ἡμεῖς ἀφήκαμεν πάντα καὶ ἠκολουθήσαμέν σοι· ἰδοὺ ἡμεῖς ἀφήκαμεν πάντα καὶ ἠκολουθήσαμέν σοι(:Να εμείς εγκαταλείψαμε τα πάντα και σε ακολουθήσαμε)»[Ματθ.19,27] και ρώτησε «τί ἄρα ἔσται ἡμῖν;(:τι άραγε θα μας δοθεί ως αμοιβή;)», ορίζοντας το μισθό για εκείνους, πρόσθεσε: «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ὑμεῖς οἱ ἀκολουθήσαντές μοι, ἐν τῇ παλιγγενεσίᾳ, ὅταν καθίσῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καθίσεσθε καὶ ὑμεῖς ἐπὶ δώδεκα θρόνους κρίνοντες τὰς δώδεκα φυλὰς τοῦ Ἰσραήλ. καὶ πᾶς ὃς ἀφῆκεν οἰκίας ἢ ἀδελφοὺς ἢ ἀδελφὰς ἢ πατέρα ἢ μητέρα ἢ γυναῖκα ἢ τέκνα ἢ ἀγροὺς ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός μου, ἑκατονταπλασίονα λήψεται καὶ ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσει(:Αληθινά σας λέω ότι εσείς που με ακολουθήσατε όταν ξαναγεννηθεί ο κόσμος και θα έχει συντελεστεί η ανάσταση των νεκρών, οπότε θα καθίσει ο υιός του ανθρώπου σε θρόνο λαμπρό, αντάξιο της δόξας Του, θα καθίσετε και εσείς σε δώδεκα θρόνους δικάζοντας τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ. Και ο καθένας που εγκατάλειψε σπίτια, αδελφούς, αδελφές, πατέρα ή μητέρα, για να μένει ενωμένος και να μη χωριστεί με εμένα, θα λάβει εκατονταπλάσια σε αυτήν τη ζωή και θα κληρονομήσει και την αιώνια ζωή)»[Ματθ. 19,28-29].

Έτσι το αδύνατο γίνεται δυνατό. Αλλά θα πει κάποιος: «Πώς αυτό θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί; Πώς είναι δυνατό αυτός που κατακυριεύτηκε μία φορά από την επιθυμία αυτού του είδους να απαρνηθεί τα χρήματά του;». Αν αρχίσει να μοιράζει τα υπάρχοντά του και να περικόπτει τα περιττά πράγματα· διότι έτσι θα προχωρήσει και πιο πέρα και θα προχωρήσει στο εξής ευκολότερα.

Μη ζητήσεις λοιπόν να ανεβείς αμέσως, εάν σου φαίνεται δύσκολο το δια μιας ανέβασμα, αλλά ανέβαινε ήρεμα και σιγά σιγά την κλίμακα αυτήν που σε οδηγεί στον ουρανό· διότι, όπως ακριβώς αυτοί που υποφέρουν από πυρετό, έχοντας μέσα τους ευκολοερέθιστη και πλεονάζουσα χολή, όταν προσθέσουν τροφές και ποτά, όχι μόνο δεν σβήνουν τη δίψα τους, αλλά και ανάπτουν τη φλόγα, έτσι και οι φιλοχρήματοι, όταν προσθέτουν τα χρήματα στην πονηρή αυτήν επιθυμία, που είναι πολύ πιο ευκολοερέθιστη από εκείνη τη χολή, την ανάπτουν ακόμη περισσότερο. Τίποτε λοιπόν δεν καθησυχάζει αυτή τη φιλοχρηματία τόσο, όσο η απομάκρυνση κατ’ αρχήν της επιθυμίας του κέρδους, όπως ακριβώς βέβαια και την ευκολοερέθιστη χολή το λίγο φαγητό και η αποβολή. «Αλλά», θα μπορούσε να πει κάποιος, «πώς θα γίνει αυτό;». Εάν κατανοήσεις, ότι όσο μεν αυξάνονται τα πλούτη σου, ποτέ δε θα σταματήσει η δίψα σου γι’ αυτά και να βασανίζεσαι από την επιθυμία του περισσότερου, όταν όμως απαλλαγείς από τα υπάρχοντά σου, θα μπορέσεις και την ασθένεια αυτήν να την καθησυχάσεις.

Μην περιβάλλεσαι λοιπόν από περισσότερα, για να μην επιδιώκεις ακατόρθωτα πράγματα και υποφέρεις αθεράπευτα και να γίνεσαι έτσι, από την επίδραση αυτής της λύσσας, ελεεινότερος από όλους. Διότι πες μου: Ποιος θα μπορούσαμε να πούμε βασανίζεται και υποφέρει, αυτός που επιθυμεί πολυτελή φαγητά και ποτά και δεν μπορεί να τα απολαύσει όπως θέλει ή αυτός που δεν είναι κυριευμένος από τέτοια επιθυμία; Είναι ολοφάνερο ότι βασανίζεται αυτός που έχει μεν αυτήν την επιθυμία, αλλά δεν μπορεί να απολαύσει αυτά που επιθυμεί. Τόσο δηλαδή οδυνηρό είναι αυτό, το να διψά και να μην πίνει, ώστε, θέλοντας ο Χριστός αν μας παρουσιάσει με παράδειγμα την γέενα, με αυτόν τον τρόπο να την περιγράψει και να παρουσιάσει τον πλούσιο να κατακαίεται έτσι[πρβ. Λουκά 16,19-31]· τιμωρούνταν δηλαδή με το ότι επιθυμούσε μία σταγόνα νερού και δεν μπορούσε να την απολαύσει.

Εκείνος λοιπόν που περιφρονεί τα χρήματα κατάπαυσε την επιθυμία αυτήν, ενώ αυτός που επιθυμεί να πλουτεί και να αποκτήσει περισσότερα, την άναψε περισσότερο την επιθυμία του και ουδέποτε αρκείται σε αυτά που έχει· αλλά και αν ακόμη αποκτήσει άπειρα τάλαντα, επιθυμεί άλλα τόσα· και αν τα αποκτήσει και αυτά, επιθυμεί και πάλι άλλα διπλάσια από αυτά, και προχωρώντας, εύχεται και τα όρη και η γη και η θάλασσα και όλα γενικώς να γίνουν προς χάριν του χρυσός, κατεχόμενος από μία νέα μορφή φοβερής μανίας, που δεν μπορεί έτσι να σβήσει ποτέ. Και για να μάθεις ότι το κακό αυτό δεν σταματά με την προσθήκη, αλλά με την αφαίρεση, πρόσεξε το εξής: Εάν κάποτε σου γεννιόταν η παράλογη επιθυμία να πετάξεις και να μεταβείς κάπου δια του αέρος, πώς θα μπορούσες να σβήσεις αυτήν την παράλογη επιθυμία σου; Με το να κάνεις φτερά και να κατασκευάσεις άλλα όργανα ή με το να πείσεις τον λογισμό σου ότι επιθυμεί ακατόρθωτα πράγματα και ότι δεν πρέπει να επιχειρεί κανένα από αυτά; Ολοφάνερο είναι με το να πείσεις τον λογισμό σου ότι η επιθυμία σου αυτή δεν έχει καμία λογική βάση και δεν μπορεί να υλοποιηθεί.

«Αλλά», θα πει κάποιος, «το να πετάξει κανείς μέσω του αέρα είναι αδύνατο». Όμως και αυτό είναι πιο ακατόρθωτο, το να βρεις δηλαδή τέρμα για την ακόρεστη επιθυμία σου. Καθόσον είναι ευκολότερο, αν και είμαστε άνθρωποι, να πετάξουμε, παρά με την προσθήκη του επιπλέον να σταματήσουμε τη σφοδρή αυτήν επιθυμία· διότι όταν είναι κατορθωτά αυτά που επιθυμούμε, είναι δυνατόν να παρηγορηθεί κανείς και με την απόλαυση, όταν όμως είναι ακατόρθωτα, μία πρέπει να είναι τότε η φροντίδα μας, πώς να απομακρυνθούμε από αυτήν την επιθυμία μας, διότι δεν είναι δυνατό κατά άλλο τρόπο να ξανακερδίσουμε την ψυχή μας.

Επομένως για να μη στενοχωριόμαστε για περιττά πράγματα, αφού αποβάλουμε την σφοδρή επιθυμία για τα χρήματα, που συνεχώς μας λυπεί και ουδέποτε ανέχεται να σταματήσει, ας στραφούμε προς μια άλλη, που μας κάνει μακαρίους και είναι πολύ εύκολη, και ας επιθυμήσουμε τους θησαυρούς των ουρανών· διότι προς την κατεύθυνση αυτήν δεν υπάρχει ούτε κόπος τόσο μεγάλος, το δε κέρδος είναι απερίγραπτο, και δεν είναι δυνατόν να αποτύχει εκείνος που κατά κάποιον τρόπον επαγρυπνεί, φροντίζει και περιφρονεί τα παρόντα· ενώ αντιθέτως αυτός που είναι δούλος των υλικών πραγμάτων και έχει δώσει εξ ολοκλήρου τον εαυτό του σε αυτά άπαξ και διά παντός, οπωσδήποτε αυτός θα αναγκαστεί κάποτε να τα αποχωριστεί.

Αναλογιζόμενος όλα αυτά, βγάλε από μέσα σου την πονηρή επιθυμία της διαρκούς απόκτησης χρημάτων. Βέβαια ούτε και αυτό μπορείς να μου πεις ότι σου δίνει μεν αυτή τα παρόντα, αλλά όμως σου στερεί τα μέλλοντα· και αν ακόμη βέβαια συνέβαινε αυτό, θα ήταν χειρότερη κόλαση και τιμωρία. Τώρα όμως ούτε αυτό είναι δυνατό· διότι μαζί με τη γέενα και πριν από τη γέενα εκείνη, και στην εδώ ζωή σου γίνεται πρόξενος χειρότερης κολάσεως. Καθόσον η επιθυμία αυτή πολλές οικίες κατέστρεψε και φοβερούς πολέμους υποκίνησε και οδήγησε κατ’ ανάγκη τη ζωή σε βίαιο θάνατο· και πριν από τους κινδύνους μάλιστα αυτούς καταστρέφει την ευγένεια της ψυχής και κατέστησε πολλές φορές, αυτόν που διακατέχεται από αυτήν, δειλό, άνανδρο, θρασύ, ψεύτη, συκοφάντη, άρπαγα, πλεονέκτη και οτιδήποτε άλλο χειρότερο.

Αλλά μήπως καταγοητεύεσαι, όταν βλέπεις τη λάμψη των χρημάτων και το πλήθος των υπηρετών και το κάλλος των οικοδομημάτων και τις τιμές όταν διέρχεσαι από την αγορά; Ποια λοιπόν θεραπεία θα μπορέσει να βρεθεί για το πονηρό αυτό τραύμα; Αν σκεφτείς, πώς καταντούν όλα αυτά την ψυχή σου, πώς την καθιστούν σκοτεινή, έρημη, αισχρή και άσχημη· αν αναλογιστείς με τη βοήθεια πόσων κακών αποκτήθηκαν αυτά, με πόσους κόπους φυλάσσονται μέχρι τέλους, αλλά και όταν ακόμη αποφύγει κανείς όλων τις αρπαγές, όταν έλθει ο θάνατος, πολλές φορές οδηγεί αυτά στα χέρια των εχθρών σου, ενώ εσένα σε παίρνει γυμνό από όλα και φεύγει, χωρίς να σύρεις από πίσω σου τίποτε από όλα αυτά, παρά μόνο τα τραύματα και τις πληγές, τα οποία πήρε από όλα αυτά η ψυχή και φεύγει.

Όταν λοιπόν δεις κάποιον να λάμπει εξωτερικά από τα ενδύματά του και τη μεγάλη ακολουθία του, ανάλυσε λεπτομερώς τη συνείδησή του, και θα βρεις μέσα της πολλή πονηρία και θα δεις να υπάρχει μέσα της πολλή σκόνη. Αναλογίσου τον Παύλο, τον Πέτρο· σκέψου τον Ιωάννη, τον Ηλία· ή, καλύτερα, σκέψου τον Υιό του Θεού, που δεν είχε πού να κλείνει την κεφαλή Του. Γίνε μιμητής Εκείνου και των δούλων Εκείνου και να φέρεις στη φαντασία σου τον απερίγραπτο πλούτο αυτών. Εάν όμως για μία στιγμή ρίξεις το βλέμμα σου προς τα χρήματα και σκοτιστεί και πάλι το μυαλό σου, όπως ακριβώς στην περίπτωση κάποιου ναυαγίου τη στιγμή που έρχεται η καταιγίδα, άκουσε την απόφαση του Χριστού που λέγει ότι είναι αδύνατο ο πλούσιος να εισέλθει στη βασιλεία των ουρανών. Και απέναντι από την απόφαση αυτήν θέσε τα όρη, τη γη και την θάλασσα και κάνε τα όλα αυτά, εάν θέλεις, με τη σκέψη σου χρυσό· θα διαπιστώσεις λοιπόν τότε ότι τίποτε δεν μπορεί να εξισωθεί με τη ζημία που προέρχεται από αυτά.

Και εσύ μεν σκέπτεσαι τόσα και τόσα στρέμματα γης, και τις δέκα ή είκοσι οικίες ή και περισσότερες, και τα τόσο πολλά ιδιωτικά λουτρά και τους χίλιους δούλους ή τις δύο χιλιάδες αυτών, και τα αργυροστόλιστα και χρυσοστόλιστα οχήματα, εγώ όμως σου λέγω το εξής: Εάν ο καθένας από σας τους πλουσίους, εγκατέλειπε αυτήν την πτωχεία (διότι αυτά είναι πτωχεία εν συγκρίσει με εκείνα που πρόκειται να σας πω), και αποκτούσε ολόκληρο κόσμο και ο καθένας από αυτούς είχε τόσους πολλούς ανθρώπους, όσοι τώρα κατοικούν σε όλα τα μέρη της γης και της θάλασσας, και είχε ο καθένας όλη την οικουμένη, και τη γη και τη θάλασσα, και παντού είχε οικοδομήματα και πόλεις και έθνη, και από παντού έρρεε προς χάριν του αντί ύδατος, αντί πηγών, χρυσός, δεν θα μπορούσα να πω ότι αυτοί που έχουν αυτά τα τόσα πλούτη ότι αξίζουν τρεις οβολούς, εάν επρόκειτο να αποκλειστεί από τη βασιλεία των ουρανών· διότι εάν τώρα, επιθυμώντας να αποκτήσουν χρήματα, βασανίζονται όταν δεν επιτύχουν στην προσπάθειά τους αυτή, εάν επρόκειτο να λάβει γνώση των απορρήτων εκείνων αγαθών, τι θα αρκούσε τότε για να τους παρηγορήσει; Δεν υπάρχει τίποτε.

Μη μου προβάλλεις λοιπόν την αφθονία των χρημάτων, αλλά να σκέπτεσαι πόσο μεγάλη είναι η ζημία που υφίστανται οι εραστές αυτής, οι οποίοι αντί τούτων χάνουν τη βασιλεία των ουρανών, και παθαίνουν το ίδιο πράγμα που παθαίνει κάποιος, εάν επρόκειτο να συμβεί να εκπέσει από την τιμητική του θέση στα ανάκτορα, που θεωρεί πολύ σπουδαίο πράγμα τη μία σωρό κοπριά που έχει. Καθόσον ως προς τίποτε δεν διαφέρει η συγκέντρωση των χρημάτων από εκείνη, αλλά μάλλον είναι και καλύτερη· διότι η μεν κοπριά είναι χρήσιμη και για τη γεωργία και για τη θέρμανση του λουτρού και για άλλα παρόμοια, ο κρυμμένος όμως μέσα στην γη χρυσός δεν είναι χρήσιμος για κανένα από αυτά. Και μακάρι να ήταν μόνο άχρηστος· όμως τώρα ανάπτει και πολλές καμίνους σε εκείνον που τον έχει, εάν συμβεί να μην τον χρησιμοποιεί όπως πρέπει· διότι τα περισσότερα κακά προέρχονται από αυτόν. Για τον λόγο αυτόν οι μεν ειδωλολάτρες αποκαλούσαν τη φιλαργυρία ‘’ακρόπολη των κακών’’, ο δε μακάριος Παύλος τη χαρακτήρισε κατά τρόπο καλύτερο και παραστατικότερο, ονομάζοντας αυτήν ‘’ρίζα όλων των κακών’’.

Έχοντας λοιπόν υπόψη όλα αυτά, ας μάθουμε να είμαστε μιμητές των πραγμάτων εκείνων που είναι άξια μιμήσεως. Όχι τις λαμπρές οικοδομές, ούτε τους πλούσιους αγρούς, αλλά τους άνδρες εκείνους που έχουν πολλή παρρησία ενώπιον του Θεού, εκείνους που είναι πλούσιοι στον ουρανό, τους κυρίους των θησαυρών εκείνων, τους πραγματικά πλουσίους, τους πτωχούς χάριν του ονόματος του Χριστού, ώστε και των αιωνίων αγαθών να επιτύχουμε με την χάρη και φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, μετά του οποίου στον Πατέρα μαζί με το Άγιο Πνεύμα ανήκει δόξα, δύναμις και τιμή, τώρα κα πάντοτε και εις τους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-matthaeum.pdf

• Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 11Α, Υπόμνημα στον Ευαγγελιστή Ματθαίον, ομιλία ΞΓ΄, σελίδες 209-233.

• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 67, σελ. 195- 207.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην απλή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• Π. Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ΄ΛΟΥΚΑ [:Λουκ. 13,10-17]

ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΚΥΡΙΛΛΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

«Καὶ ἐπηρώτησέν τις αὐτὸν ἄρχων λέγων, Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;(:Κάποιος άρχοντας της συναγωγής Τον ρώτησε το εξής: “Διδάσκαλε αγαθέ, τι να κάνω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή;”)·εἶπεν δὲ αὐτῷ ὁ ᾽Ιησοῦς, Τί με λέγεις ἀγαθόν; οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς ὁ Θεός(:του είπε τότε ο Ιησούς: “Αφού απευθύνεσαι σε εμένα νομίζοντας ότι είμαι ένας απλός άνθρωπος, γιατί με ονομάζεις ‘’αγαθό’’; Κανείς δεν είναι από μόνος του απολύτως αγαθός παρά μόνο ένας, ο Θεός”)»[Λουκ.18,18-19].

Ο αναφερόμενος εδώ άρχοντας που υπονοείται ότι είναι κάποιος συγκεκριμένος, νόμισε ότι μπορεί να ελέγξει τον Χριστό, ότι τάχα ο Ιησούς περιφρονεί την εντολή που δόθηκε μέσω του Μωυσή και εισάγει δικού του νόμους. Πλησιάζει λοιπόν και προσποιείται ότι ηθικολογεί, γιατί Τον αποκαλεί διδάσκαλο και Τον ονομάζει αγαθό και λέγει ότι θέλει να μάθει. Επειδή όμως ρωτούσε με σκοπό να Τον πειράξει, εύλογα Αυτός που συλλαμβάνει τους σοφούς πάνω στην πανουργία τους[Ιώβ, 5,13: «Ὁ καταλαμβάνων σοφοὺς ἐν τῇ φρονήσει, βουλὴν δὲ πολυπλόκων ἐξέστησεν(:Αυτός, που συλλαμβάνει τους καυχώμενους για τη σοφία τους, ματαιώνει όμως τα σχέδια και τις αποφάσεις των πονηρών ανθρώπων)»], λέγει προς αυτόν: «Εάν δεν έχεις πιστέψει ότι είμαι Θεός, γιατί μου αποδίδεις αυτά που ταιριάζουν μόνο στην ανώτατη φύση και με ονομάζεις αγαθό, εμένα που νομίζεις ότι είμαι άνθρωπος σαν εσένα; Γιατί ο Θεός από τη φύση Του είναι αγαθός, και ιδιαίτερο και ουσιώδες φυσικό και εξαίρετο αξίωμά Του είναι το ότι είναι αγαθός και κατά συμμετοχή οι άγγελοι και εμείς».

Και αυτός βέβαια υπήρξε ο σκοπός του λόγου αυτού για τον Χριστό, δεν θα ανεχθεί όμως ίσως την ορθότητα των εννοιών ο μέτοχος της ασέβειας του Αρείου λέγοντας: «Να, καθαρά αρνήθηκε ότι είναι αγαθός και αυτό το αποδίδει στον μόνο που πρέπει, τον Θεό και Πατέρα. Αλλά εάν ήταν», θα έλεγε αυτός ο αιρετικός, «ομοούσιος με Αυτόν και προερχόταν από Αυτόν κατά φύση, δεν θα ήταν και αυτός ως Θεός αγαθός;».

Πρέπει λοιπόν να λεχθεί σε αυτούς το εξής: Επειδή κάθε λόγος ορθός και ακριβής γνωρίζει ότι ο υιός είναι ομοούσιος με τον Πατέρα, πώς δεν είναι αγαθός και ο Υιός, όντας Θεός; Γιατί δεν μπορεί δένδρο αγαθό να κάνει καρπούς πονηρούς, ούτε από πηγή γλυκιά τρέχει ποταμός όχι γλυκός. Άρα, αφού ο Θεός είναι αγαθός, καρπός αγαθός είναι ο Υιός, και σαν εικόνα Του δείχνει στη δική Του φύση την ωραιότητα Εκείνου που Τον γέννησε. Αλλά αυτά βέβαια είναι αρκετά σε σχέση με τα παρόντα.

Όμως και στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο έχει λεχθεί: Ενώ ο άρχοντας περίμενε να ακούσει τον Χριστό να λέγει «Απομακρύνσου από τα γραμμένα του Μωυσή και ασπάσου τις δικές μου εντολές”, αυτό βέβαια δεν το είπε, επειδή ως Θεός έβλεπε τον σκοπό εκείνου που τον πείραζε και επειδή δεν υπήρχαν άλλες εντολές, εκτός μόνο από εκείνες του Μωυσή, παραπέμπει τον άνθρωπο σε αυτές και λέγει: «Τὰς ἐντολὰς οἶδας· Μὴ μοιχεύσῃς, Μὴ φονεύσῃς, Μὴ κλέψῃς, Μὴ ψευδομαρτυρήσῃς, Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα.ὁ δὲ εἶπεν, Ταῦτα πάντα ἐφύλαξα ἐκ νεότητος.ἀκούσας δὲ ὁ ᾽Ιησοῦς εἶπεν αὐτῷ, ῎Ετι ἕν σοι λείπει· πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καὶ διάδος πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι(:Γνωρίζεις τις εντολές: “Να μη μοιχεύσεις, να μη σκοτώσεις, να μην κλέψεις, να μην ψευδομαρτυρήσεις, να τιμάς τον πατέρα σου και τη μητέρα σου”. Και εκείνος είπε: “Όλα αυτά τα φύλαξα από την παιδική μου ηλικία”. Όταν λοιπόν άκουσε τα λόγια αυτά ο Ιησούς, του είπε: “Ένα ακόμη σου λείπει: πούλησε όλα όσα έχεις και μοίρασέ τα στους φτωχούς και θα έχεις θησαυρό στον ουρανό, και έλα να με ακολουθήσεις ως μαθητής μου, υπακούοντας πάντοτε σε όσα θα σε διδάσκει το παράδειγμά μου και η διδασκαλία μου”)»[Λουκ.18,22].