Κυριακή προ των Φώτων (5/1/2025) και Πατερικά Κείμενα

Η ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ

B΄προς Τιμόθεον, κεφάλαιο Δ΄, εδάφια 5-8

⁵ Σὺ δὲ νῆφε ἐν πᾶσι, κακοπάθησον, ἔργον ποίησον εὐαγγελιστοῦ, τὴν διακονίαν σου πληροφόρησον. ⁶ ἐγὼ γὰρ ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέστηκε. ⁷ τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα· ⁸ λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δὲ ἐμοί, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ.

Ερμηνευτική απόδοση Παν. Τρεμπέλα

⁵ Εσύ όμως πρόσεχε άγρυπνα όλα όσα σου παρουσιάζει το ποιμαντικό σου έργο. Κοπίασε, κάνε έργο ευαγγελιστού, ολοκλήρωσε με επιτυχία τη διακονία που σου ανατέθηκε στην Εκκλησία. ⁶ Να αγρυπνείς και να κοπιάζεις διότι εγώ τώρα χύνω το αίμα μου ως σπονδή και θυσία στον Θεό· και ο καιρός της αναχωρήσεώς μου από τον κόσμο αυτόν είναι πολύ κοντά. ⁷ Έχω αγωνιστεί τον καλό αγώνα για τη διάδοση του Ευαγγελίου. Έχω φτάσει στο τέλος του δρόμου της αρετής και της εκπληρώσεως της αποστολής μου. Έχω διαφυλάξει την πίστη. ⁸Λοιπόν τώρα πια με περιμένει το στεφάνι που ανήκει ως βραβείο στη δικαιοσύνη και την αρετή. Το στεφάνι αυτό θα μου το δώσει ως ανταμοιβή ο Κύριος κατά την ένδοξη εκείνη ημέρα της Κρίσεως, ο δίκαιος κριτής. Θα το δώσει μάλιστα όχι μόνο σε μένα αλλά και σε όλους όσους έχουν αγαπήσει και με πόθο περιμένουν την ένδοξη εμφάνισή Του.

Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ

Κατά Ματθαίον, κεφάλαιο Γ΄, εδάφια 1-12

¹ Ἐν δὲ ταῖς ἡμέραις ἐκείναις παραγίνεται ᾿Ιωάννης ὁ βαπτιστὴς κηρύσσων ἐν τῇ ἐρήμῳ τῆς ᾿Ιουδαίας ² καὶ λέγων· μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.³ οὗτος γάρ ἐστιν ὁ ρηθεὶς ὑπὸ ῾Ησαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος· φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ.⁴ Αὐτὸς δὲ ὁ ᾿Ιωάννης εἶχε τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ ἀπὸ τριχῶν καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, ἡ δὲ τροφὴ αὐτοῦ ἦν ἀκρίδες καὶ μέλι ἄγριον. ⁵ Τότε ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν ῾Ιεροσόλυμα καὶ πᾶσα ἡ ᾿Ιουδαία καὶ πᾶσα ἡ περίχωρος τοῦ ᾿Ιορδάνου, ⁶ καὶ ἐβαπτίζοντο ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν.

⁷ ἰδὼν δὲ πολλοὺς τῶν Φαρισαίων καὶ Σαδδουκαίων ἐρχομένους ἐπὶ τὸ βάπτισμα αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· γεννήματα ἐχιδνῶν, τίς ὑπέδειξεν ὑμῖν φυγεῖν ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς; ⁸ ποιήσατε οὖν καρπὸν ἄξιον τῆς μετανοίας, ⁹ καὶ μὴ δόξητε λέγειν ἐν ἑαυτοῖς, πατέρα ἔχομεν τὸν ᾿Αβραάμ· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι δύναται ὁ Θεὸς ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ ᾿Αβραάμ. ¹⁰ ἤδη δὲ καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται. ¹¹ ἐγὼ μὲν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ καὶ πυρί. ¹² οὗ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ καὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ, καὶ συνάξει τὸν σῖτον αὐτοῦ εἰς τὴν ἀποθήκην, τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ.

Ερμηνευτική απόδοση Παν. Τρεμπέλα

¹Εκείνες τις ημέρες που ο Ιησούς ιδιώτευε στη Ναζαρέτ, βγήκε ο Ιωάννης ο βαπτιστής στη δημόσια δράση του. Και κήρυττε στην έρημο της Ιουδαίας που εκτείνεται βόρεια από τη Νεκρά Θάλασσα και δυτικά από τον Ιορδάνη ποταμό ²και έλεγε: ‘’Μετανοείτε˙ αλλάξτε αποφασιστικά σκέψεις και φρονήματα και ζωή, διότι πλησιάζει ο καιρός που ο Μεσσίας θα εγκαθιδρύσει και στη γη τη βασιλεία των ουρανών με τη νέα ουράνια ζωή που θα μας φέρει’’. ³ Έπρεπε λοιπόν εκείνες τις ημέρες να εμφανιστεί ο Ιωάννης και να ακουστεί το κήρυγμά του αυτό, διότι αυτός ήταν ο άνθρωπος για τον οποίο προφήτευσε ο προφήτης Ησαΐας, όταν φωτισμένος από το Πνεύμα του Θεού είχε πει: «Φωνή ανθρώπου ο οποίος κράζει στην έρημο και λέει: ‘’Ετοιμάστε τον δρόμο απ’ τον οποίο θα έλθει σε εσάς ο Κύριος˙ κάνετε ίσιους και ομαλούς τους δρόμους απ’ τους οποίους θα περάσει. Ξεριζώστε δηλαδή απ’ τις ψυχές σας τις αγκαθιές των αμαρτωλών παθών και ρίξτε μακριά τις πέτρες του εγωισμού και της σκληρότητας. Και καθαρίστε με τη μετάνοια το εσωτερικό σας, για να δεχθεί τον Κύριο’’.

⁴ Αλλά και όλη η ζωή του Ιωάννη και η όλη εμφάνισή του ήταν σύμφωνη με το κήρυγμά του· διότι αυτός ο Ιωάννης φορούσε ρούχο υφασμένο από τρίχες καμήλας με δερμάτινη ζώνη γύρω απ’ τη μέση του. Και η τροφή του ήταν πρόχειρη. Έτρωγε δηλαδή ακρίδες από εκείνες που έφερνε ο άνεμος απ’ την Αραβία στην έρημο, και μέλι το οποίο αποθήκευαν άγρια μελίσσια μέσα στις σχισμές των βράχων. ⁵ Τότε έβγαιναν και πήγαιναν κοντά του οι κάτοικοι των Ιεροσολύμων και όλης της Ιουδαίας, καθώς και όλης της χώρας που εκτεινόταν στη δεξιά και την αριστερή όχθη του Ιορδάνη ποταμού. ⁶ Και βαπτίζονταν μέσα στον Ιορδάνη από τον Ιωάννη, ενώ συγχρόνως εξομολογούνταν τις αμαρτίες τους.

⁷ Όταν όμως ο Ιωάννης είδε πολλούς από τους Φαρισαίους και τους Σαδδουκαίους να έρχονται για να δεχθούν το βάπτισμά του, τους είπε: ‘’Απόγονοι των φαρμακερών οχιών, που έχετε κληρονομική την κακία, αφού και οι πρόγονοί σας ήταν γεμάτοι από το δηλητήριο της πονηριάς και της μοχθηρίας˙ ποιος σας οδήγησε να φύγετε και να σωθείτε απ’ την οργή που πρόκειται σε λίγο να ξεσπάσει; ⁸ Για να σωθείτε λοιπόν απ’ την οργή αυτή, κάνετε καλά έργα, τα οποία είναι άξιος καρπός της αληθινής μετάνοιας. Και δείξτε στο εξής με τις ενάρετες πράξεις σας ότι μετανοήσατε ειλικρινά. ⁹ Και μη σας αρέσει να εξαπατάτε τον εαυτό σας και να λέτε μέσα σας: «Εμείς έχουμε πατέρα τον Αβραάμ»· διότι σας λέω ότι ο Θεός έχει τη δύναμη κι απ’ αυτές εδώ τις πέτρες να αναστήσει απογόνους του Αβραάμ. ¹⁰Τώρα μάλιστα και το τσεκούρι της θείας κρίσεως βρίσκεται κοντά στη ρίζα των δένδρων, έτοιμο να κόψει σύρριζα κάθε άκαρπο δένδρο. Κάθε δένδρο λοιπόν που δεν κάνει καλό καρπό, κόβεται απ’ τη ρίζα και ρίχνεται στη φωτιά. Αυτό θα πάθει και κάθε άνθρωπος που δεν έχει καρπό αρετής. ¹¹ Και είναι και δυνατό και εύκολο να καρποφορήσετε την αρετή· διότι εγώ βέβαια σας βαπτίζω με νερό, για να εισέλθετε σε κατάσταση μετάνοιας. Εκείνος όμως που έρχεται ύστερα από μένα είναι δυνατότερος από μένα λόγω του αξιώματός Του και της θείας Του φύσεως. Μπροστά Του εγώ δεν είμαι άξιος ούτε σαν τελευταίος δούλος να κρατήσω τα υποδήματά Του. Αυτός λοιπόν θα σας βαπτίσει με Άγιο Πνεύμα και με την καθαρτική φωτιά της θείας χάριτος. ¹² Κρατάει στο χέρι το φτυάρι που λιχνίζει και ξεχωρίζει το σιτάρι από το άχυρο. Η δίκαιη κρίση Του δηλαδή είναι έτοιμη να λειτουργήσει και θα καθαρίσει τελείως το αλώνι Του, δηλαδή τον κόσμο ολόκληρο. Και θα μαζέψει το σιτάρι Του στην αποθήκη, δηλαδή τους ενάρετους ανθρώπους στην ουράνια βασιλεία, ενώ το άχυρο, δηλαδή τους αμετανόητους, θα τους κατακάψει με φωτιά που δεν σβήνει ποτέ’’.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ[:Β΄Τιμ.4,5-8]

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«Σὺ δὲ νῆφε ἐν πᾶσι, κακοπάθησον(: εσύ όμως πρόσεχε άγρυπνα όλα όσα σου παρουσιάζει το ποιμαντικό σου έργο. Κοπίασε)»[Β΄Τιμ.4,5].Βλέπεις ότι γι’ αυτό τα προλέγει αυτά; Γιατί και ο Χριστός έλεγε προς το τέλος ότι «ἐγερθήσονται γὰρ ψευδόχριστοι καὶ ψευδοπροφῆται καὶ δώσουσι σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς(:διότι θα εμφανιστούν ψευδομεσσίες και ψευδοπροφήτες και θα δείξουν σημάδια μεγάλα και έργα καταπληκτικά, ώστε να παραπλανήσουν, εάν είναι δυνατόν, ακόμη και αυτούς τους εκλεκτούς)»[Ματθ.24,24]· έτσι και αυτός όταν επρόκειτο να φύγει για την άλλη ζωή έλεγε αυτά· «Σύ δέ νῆφε ἐν πᾶσι (:εσύ όμως πρόσεχε άγρυπνα όλα όσα σου παρουσιάζει το ποιμαντικό σου έργο)»[Β΄Τιμ.4,5]. «Κακοπάθησον (:Κακοπάθησε)»· δηλαδή «κοπίασε, πρόλαβε προτού έλθει εκείνη η καταστροφή, κατάστησε τα πρόβατα σε ασφάλεια ώσπου να έρθουν οι λύκοι, κακοπάθησε παντού».

«ἔργον ποίησον εὐαγγελιστοῦ, τήν διακονίαν σου πληροφόρησον (:κάνε έργο ευαγγελιστού, ολοκλήρωσε με επιτυχία τη διακονία που σου ανατέθηκε στην Εκκλησία)»[Β’ Τιμ.4,5]. Άρα αυτό είναι έργο του ευαγγελιστού, το να κακοπαθαίνει και από μόνος του και από τους έξω. «Ολοκλήρωσε με επιτυχία τη διακονία που σου ανατέθηκε στην Εκκλησία»· δηλαδή αποτελείωσέ την. Να και άλλη ανάγκη κακοπαθήσεως. «ἐγὼ γὰρ ἤδη σπένδομαι, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως ἐφέστηκε(:να αγρυπνείς και να κοπιάζεις διότι εγώ τώρα χύνω το αίμα μου ως σπονδή και θυσία στον Θεό· και ο καιρός της αναχωρήσεώς μου από τον κόσμο αυτόν είναι πολύ κοντά)»[Β΄Τιμ.4,6]. Δεν είπε: «της θυσίας μου», αλλά αυτό που είναι κάτι παραπάνω· γιατί η θυσία δεν αναφέρεται όλη στον Θεό, ενώ η σπονδή ολόκληρη.

«Τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τόν δρόμον τετέλεκα, τήν πίστιν τετήρηκα(: έχω αγωνιστεί τον καλό αγώνα για τη διάδοση του Ευαγγελίου. Έχω φτάσει στο τέλος του δρόμου της αρετής και της εκπληρώσεως της αποστολής μου. Έχω διαφυλάξει την πίστη)»[Β΄Τιμ.4,7]. Πολλές φορές εγώ παίρνοντας τον απόστολο στα χέρια και εξετάζοντας αυτό το χωρίου, βρέθηκα σε απορία, για ποιο λόγο δηλαδή καυχιέται τόσο πολύ ο Παύλος, λέγοντας: «έχω αγωνιστεί τον καλό αγώνα για τη διάδοση του Ευαγγελίου». Τώρα όμως νομίζω με τη χάρη του Θεού ότι βρήκα τον λόγο.

Για ποιον λόγο λοιπόν τα λέγει αυτά; Θέλει να παρηγορήσει τη λύπη του μαθητού, προτρέποντάς τον να πάρει θάρρος, γιατί βαδίζει για να στεφανωθεί, γιατί όλα τα έχει τελειώσει, γιατί πέτυχε καλό τέλος. «Πρέπει να χαίρεσαι», του λέγει, «όχι να λυπάσαι». Γιατί; «Τον αγώνα τον καλό αγωνίστηκα». Όπως ακριβώς αν κάποιος πατέρας παρηγορούσε το παιδί του που κάθεται κοντά του και δεν μπορεί να υποφέρει την ορφάνια, λέγοντάς του : «παιδί μου, μην κλαις· ζήσαμε καλά και φτάνοντας στα γηρατειά σε αφήνουμε. Άμεμπτη ήταν η ζωή μας, φεύγουμε με δόξα· μπορείς κι εσύ να θαυμαστείς εξαιτίας των πράξεών μας· πολλή ευγνωμοσύνη μας αναγνωρίζει ο βασιλιάς». Σαν να έλεγε: «τρόπαια στήσαμε, τους εχθρούς νικήσαμε», όχι μεγαληγορώντας, μακριά μια τέτοια σκέψη, αλλά ανορθώνοντας το παιδί και παιδεύοντάς το με τους επαίνους να υπομείνει ελαφριά τα συμβάντα, να έχει αγαθές ελπίδες και να μη νομίζει ότι το πράγμα είναι βαρύ.

Πραγματικά είναι φοβερός ο χωρισμός· και άκου αυτόν που λέγει: «Ἡμεῖς δέ, ἀδελφοί, ἀπορφανισθέντες ἀφ᾿ ὑμῶν πρὸς καιρὸν ὥρας, προσώπῳ οὐ καρδίᾳ, περισσοτέρως ἐσπουδάσαμεν τὸ πρόσωπον ὑμῶν ἰδεῖν ἐν πολλῇ ἐπιθυμίᾳ(:εμείς, όμως, αδελφοί, όταν χωριστήκαμε από σας και μείναμε σαν ορφανά παιδιά μακριά από σας για ένα μικρό χρονικό διάστημα και με το σώμα βεβαίως μόνο, όχι με την καρδιά, ποθήσαμε με πολλή λαχτάρα να ξαναδούμε το πρόσωπό σας)» [Α΄Θεσ.2,17]. Αν αυτός πάθαινε τέτοια όταν χωριζόταν από τους μαθητές, τι νομίζεις ότι θα πάθαινε ο Τιμόθεος; Αν όταν ζούσε, δάκρυζε επειδή χωριζόταν από αυτόν, όπως και ο ίδιος λέγει, «ἐπιποθῶν σε ἰδεῖν, μεμνημένος σου τῶν δακρύων, ἵνα χαρᾶς πληρωθῶ(:και ποθώ πολύ να σε δω. Έχω τόσο πιο κι αγάπη για σένα, διότι θυμάμαι τα δάκρυα που έχυνες όταν αποχωριζόμασταν. Και θέλω να σε δω, για να πλημμυρήσει η καρδιά μου από χαρά)» [Β΄Τιμ.1,4], πόσο μάλλον όταν πέθανε;

Αυτά λοιπόν τα έγραφε για να παρηγορήσει· αλλά και όλη η επιστολή είναι γεμάτη από παρηγοριά και είναι σαν μία διαθήκη. «Τον αγώνα τον καλό αγωνίστηκα, τον δρόμο», λέγει, «τελείωσα, την πίστη την τήρησα». «Τον αγώνα τον καλό», λέγει. Λοιπόν και εσύ προσπάθησε να επιτύχεις αυτό. Όπου υπάρχει αλυσίδα, όπου φυλακή, όπου θάνατος, αυτός είναι ο καλός αγώνας; «Ναι», λέγει· «γιατί γίνεται για τον Χριστό· έχει μεγάλα στεφάνια». «Τον αγώνα τον καλό». Τίποτε ωραιότερο δεν υπάρχει από αυτόν τον αγώνα· αυτό το στεφάνι δεν τελειώνει· αυτό το στεφάνι δεν είναι από κότινο, δεν είναι άνθρωπος ο αγωνοθέτης, δεν έχει θεατές ανθρώπους· το θέατρο αποτελείται από αγγέλους. Εκεί κοπιάζουν πολλές ημέρες και ταλαιπωρούνται, και έλαβαν το στεφάνι σε μία ώρα και αμέσως έφυγε η ηδονή· εδώ δεν είναι έτσι, αλλά για πάντα ο νικητής ζει σε λαμπρότητα, σε δόξα, σε τιμή. «Πρέπει λοιπόν να χαίρεσαι· γιατί πηγαίνω για ανάπαυση, βγαίνω από το στάδιο. Άκουσες ότι είναι καλύτερο το να πεθάνει κανείς και να είναι με τον Χριστό».

«Τον δρόμο τον τελείωσα». Γιατί πρέπει να αγωνίζεσαι και να τρέχεις. Να αγωνίζεσαι υπομένοντας τις θλίψεις και να τρέχεις όχι τυχαία, αλλά για κάτι χρήσιμο. Πραγματικά είναι ωραίος ο αγώνας, όχι επειδή ευχαριστεί απλώς τον θεατή, αλλά επειδή ωφελεί· και ο δρόμος δεν οδηγεί στο μηδέν, ούτε είναι επίδειξη δυνάμεως και φιλοτιμίας, αλλά όλους τους οδηγεί στον ουρανό. Αυτός ο δρόμος που ο Παύλος έτρεχε στη γη είναι καθαρότερος από τον ήλιο, παρά εκείνος τον οποίο ο ήλιος τρέχει στον ουρανό. Πώς όμως τέλειωσε τον δρόμο; Όλη την οικουμένη περιέτρεξε όταν άρχισε από τη Γαλιλαία και από την Αραβία και ήρθε μέχρι τα πέρατα της γης· «ὥστε με ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ καὶ κύκλῳ μέχρι τοῦ Ἰλλυρικοῦ πεπληρωκέναι τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ (:κι έτσι εγώ, κάνοντας ένα μεγάλο κύκλο περιόδευσα σε όλα τα μέρη από την Ιερουσαλήμ μέχρι το Ιλλυρικό, και έχω κηρύξει παντού πλήρως και τελείως το Ευαγγέλιο του Χριστού)», λέγει[Ρωμ.15,19]. Και διέτρεξε ολόκληρη την οικουμένη σαν κάποιο πτηνό, ή καλύτερα γρηγορότερα και από πτηνό· γιατί το πτηνό απλώς τη διέτρεχε, ενώ αυτός δεν διέτρεχε απλώς αυτήν, αλλά έχοντας τα φτερά του Πνεύματος και παραμερίζοντας μύρια εμπόδια, θανάτους, επιβουλές, συμφορές. Ώστε ήταν γρηγορότερος και από πτηνό. Αν ήταν απλώς πτηνό, θα ήταν δυνατό και να καταπέσει και να καταστραφεί, επειδή όμως στηριζόταν από το Πνεύμα, ξέφυγε από όλα τα δίχτυα, σαν πτηνό που έχει φτερά από φωτιά.

«Την πίστη την έχω διαφυλάξει», λέγει. Πράγματι πολλά ήταν εκείνα που ήθελαν να τον εξαρπάσουν· όχι μόνο οι φιλίες των ανθρώπων, αλλά και οι απειλές και οι θάνατοι και μύρια άλλα. Αλλά προς όλα αντιστάθηκε. Πώς; Με νήψη και εγρήγορση. Αυτά βέβαια ήταν αρκετά για παρηγοριά των μαθητών, αυτός όμως προσθέτει και τα έπαθλα. Και ποια είναι αυτά; «Λοιπὸν ἀπόκειταί μοι(:Λοιπόν τώρα πια με περιμένει)», λέγει, «ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος(:το στεφάνι που ανήκει ως βραβείο στη δικαιοσύνη και την αρετή)»[Β΄Τιμ.4,8]. Δικαιοσύνη εδώ πάλι εννοεί την όλη αρετή. «Δεν πρέπει λοιπόν να στενοχωριέσαι που φεύγω για να στεφανωθώ με το στεφάνι που θα βάλει ο Χριστός στο κεφάλι μου. Αλλά αν παρέμεινα εδώ, πραγματικά έπρεπε να λυπάσαι περισσότερο και να φοβάσαι μήπως παραπέσω, μήπως χαθώ». «ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δὲ ἐμοί, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ(:Το στεφάνι αυτό θα μου το δώσει ως ανταμοιβή ο Κύριος κατά την ένδοξη εκείνη ημέρα της Κρίσεως, ο δίκαιος κριτής. Θα το δώσει μάλιστα όχι μόνο σε μένα αλλά και σε όλους όσους έχουν αγαπήσει και με πόθο περιμένουν την ένδοξη εμφάνισή Του)»[Β΄Τιμ.4,8]. 

Εδώ αναθάρρησε και αυτόν. Αν θα το δώσει σε όλους, πολύ περισσότερο στον Τιμόθεο. Αλλά δεν είπε: «και σε σένα», αλλά «σε όλους», δηλώνοντας ότι, αν «σε όλους», πολύ περισσότερο σε αυτόν. «Πώς όμως», αναρωτιέται ίσως κάποιος, «θα μπορούσε κάποιος να αγαπήσει την εμφάνιση του Χριστού;». Αν χαίρεται για την παρουσία Του· και αυτός που χαίρεται για την παρουσία Του κάνει έργα άξια της χαράς· τα υπάρχοντά του θα δώσει αν χρειαστεί και τη ζωή του, ώστε να επιτύχει τα μέλλοντα αγαθά, ώστε να αξιωθεί να δει τη Δευτέρα παρουσία με το πρέπον σχήμα, με παρρησία, με δόξα και λαμπρότητα. Αυτό σημαίνει «να αγαπά την εμφάνισή Του». Αυτός που αγαπά την εμφάνισή Του θα κάνει το παν, ώστε να επιτύχει τη μερική, την πριν από εκείνη την καθολική εμφάνιση.

«Και πώς», λέγει ίσως κάποιος, «είναι δυνατόν αυτό;» Άκουε τον Χριστό που λέγει: «ἐάν τις ἀγαπᾷ με, τὸν λόγον μου τηρήσει, καὶ ὁ πατήρ μου ἀγαπήσει αὐτόν, καὶ πρὸς αὐτὸν ἐλευσόμεθα καὶ μονὴν παρ’ αὐτῷ ποιήσομεν(:όποιος με αγαπά, θα φυλάξει τον λόγο μου, και ο Πατήρ θα τον αγαπήσει, και θα έλθουμε σε αυτόν Εγώ και ο Πατέρας μου και θα κατοικήσουμε μόνιμα μέσα του μεταβάλλοντας την καρδιά του σε έμψυχο και ζωντανό ναό μας)» [Ιω.14,23]. Σκέψου πόσο μεγάλο είναι, Αυτός που πρόκειται να εμφανιστεί σε όλους από κοινού, να υπόσχεται Αυτός να φανεί ιδιαίτερα σε μας. Γιατί λέγει «θα έρθουμε και θα κατοικήσουμε μέσα σε αυτόν». Αν κανείς αγαπά την εμφάνισή του, τα πάντα θα κάμει, ώστε να Τον καλέσει στον εαυτό του και να Τον έχει, για να λάμψει σε αυτόν το φως. Ας μην υπάρχει τίποτε ανάξιο της παρουσίας Αυτού και γρήγορα καταλύει σε μας. Δέχεται «επιφάνεια» επειδή φαίνεται επάνω και ανατέλλει από επάνω.

Λοιπόν ας επιζητούμε τα άνω και γρήγορα θα αποσπάσουμε τις ακτίνες εκείνες. Κανένας από αυτούς που σκύβουν κάτω και καταθάπτουν τον εαυτό τους στη γη, δεν θα μπορέσει να δει το ηλιακό φως. Κανένας από αυτούς που μολύνουν τον εαυτό τους με κοσμικές υποθέσεις δεν θα μπορέσει να δει τον ήλιο της δικαιοσύνης· σε κανέναν από αυτούς που περιστρέφονται σε αυτά δεν παρουσιάζεται. Σήκω λιγάκι, σήκω από το βάθος, από τον κλύδωνα τον βιοτικό, αν θέλεις να δεις τον ήλιο, αν θέλεις να επιτύχεις την εμφάνισή του· αν επιτύχεις την εμφάνισή του αυτή, τότε θα δεις αυτόν με πολλή παρρησία.

Φιλοσόφησε τώρα· ας μην υπάρχει σε σένα πνεύμα αλαζονείας, για να μη σε χτυπήσει δυνατά και σε καταβάλλει· ας μην είναι η καρδιά σου πετρωμένη και σκοτεινή, για να μην αράξεις εκεί το πλοίο· ας μην υπάρχει κανένας δόλος· γιατί οι ύφαλοι προξενούν φοβερότατα ναυάγια. Μην τρέφεις θηρία, εννοώ τα πάθη· γιατί εκείνα είναι χειρότερα από τα θηρία· μην έχεις θάρρος στα ρευστά πράγματα, για να μπορείς να σταθείς με ασφάλεια επάνω στην πέτρα. Νερό είναι οι βιοτικές υποθέσεις· «εἰσήλθοσαν ὕδατα (: ήρθαν τα νερά)», λέγει, «ἕως ψυχῆς μου (:μέχρι την ψυχή μου, την περιβρέχουν σαν χείμαρροι)»[Ψαλμ.68,2]. Πέτρα είναι τα πνευματικά· «γιατί», λέγει, «ἔστησας ἐπὶ πέτραν τοὺς πόδας μου(: στην πέτρα ύψωσες τα πόδια μου)» [Ψαλμ.39,3]. Τα βιοτικά είναι βόρβορος και πηλός· ας αποσπάσουμε τους εαυτούς μας από αυτά· γιατί έτσι θα μπορέσουμε να δούμε την εμφάνιση του Χριστού. Οτιδήποτε και αν έρθει ας το υπομένουμε· για όλα είναι αρκετή η παρηγοριά το να πάθεις για τον Χριστό· αυτή τη θεία προσφώνηση, ας επαναλαμβάνουμε, και θα σταματήσει ο πόνος του τραύματος.

«Και πώς», αναρωτιέται ίσως κάποιος, «είναι δυνατό να πάθουμε για τον Χριστό;» Σε συκοφάντησε κάποιος απλώς όχι για τον Χριστό; Αν το υπομείνεις γενναία, αν ευχαριστήσεις, αν προσευχηθείς για εκείνον, όλα αυτά τα κάνεις για τον Χριστό. Αν καταραστείς, αν σου λείψει η υπομονή, αν επιχειρήσεις να αμυνθείς, και αν δεν μπορέσεις, δεν είναι για τον Χριστό, αλλά ζημιά επέφερες και αποστερήθηκες τον καρπό εξαιτίας της προαιρέσεως της δικής σου. Στο χέρι μας είναι και να κερδίσουμε από τα δεινά και να ζημιωθούμε· αυτό δεν συμβαίνει από τη φύση των δεινών, αλλά από τη δική μας προαίρεση.

Εννοώ το εξής με αυτό που λέγω· έπαθε τόσα ο Ιώβ· τα υπόφερε με ευχαρίστηση· δικαιώθηκε, όχι επειδή έπαθε, αλλά επειδή τα πάθαινε υπομένοντάς τα με ευχαρίστηση. Άλλος που έπαθε τα ίδια, ή καλύτερα ούτε τα ίδια(γιατί κανένας δεν υπάρχει που να έπαθε τέτοια, αλλά πολύ λιγότερα), βλασφήμησε, αγανάκτησε, καταράστηκε όλο τον κόσμο, οργίστηκε εναντίον του Θεού· αυτός κατακρίθηκε και καταδικάστηκε, όχι επειδή έπαθε, αλλά επειδή βλασφήμησε· και βλασφήμησε όχι από την ανάγκη των γεγονότων· γιατί αν η ανάγκη των γεγονότων τον ανάγκασε σε αυτό, έπρεπε και ο Ιώβ να βλασφημήσει· εφόσον όμως έπαθε χειρότερα και δεν έκαμε τίποτε παρόμοιο, δεν συνέβησαν αυτά κατ ’ανάγκη, αλλά εξαιτίας της αρρωστημένης προαιρέσεως.

Χρειαζόμαστε λοιπόν ισχυρή ψυχή και τίποτε δεν θα μας φανεί δύσκολο· όπως πάλι όταν είναι ασθενική η ψυχή τίποτε δεν υπάρχει που να μην είναι δύσκολο. Ανάλογα με τη διάθεσή μας όλα γίνονται και υποφερτά και ανυπόφορα· αυτήν ας οχυρώσουμε και όλα θα τα υποφέρουμε εύκολα. Γιατί και το δέντρο όταν χώσει βαθιά τη ρίζα, ούτε σφοδρή καταιγίδα θα μπορέσει να το διασαλεύσει, αν όμως βρίσκεται στα ρηχά και πάνω στην επιφάνεια, κι αν ακόμα πέσει ένα μικρό φύσημα ανέμου, το έσπασε από τη ρίζα. Έτσι συμβαίνει και με μας· αν καθηλώσουμε τις σάρκες μας στον φόβο του Θεού, τίποτε δεν θα μπορέσει να μας παρασαλεύσει· αν όμως απλώς πλησιάσουμε κοντά σε Αυτόν, και το μικρό φύσημα μάς αφάνισε και μας κατέστρεψε.

Γι’ αυτό, παρακαλώ, να τα υποφέρουμε όλα με πολλή προθυμία και να μιμηθούμε τον προφήτη που λέγει: «ἐκολλήθη ἡ ψυχή μου ὀπίσω σου (:προσκολλήθηκε πάντοτε η ψυχή μου προς Εσένα)» [Ψαλμ.62,9]. Πρόσεχε τι λέγει «κόλλησε η ψυχή μου». Δεν είπε απλώς «άγγιξε», αλλά «κόλλησε». Και πάλι: «ἐδίψησέ σε ἡ ψυχή μου(: σε δίψασε η ψυχή μου)» [Ψαλμ.62,2]. Δεν είπε απλώς «σε πόθησε», αλλά «δίψασε», για να δείξει με αυτές τις λέξεις τον σφοδρό πόθο. Και πάλι: «Καθήλωσον ἐκ τοῦ φόβου σου τὰς σάρκας μου (:κάρφωσε και νέκρωσε με τον άγιο φόβο Σου τα μέλη της σάρκας μου που κλίνουν προς την αμαρτία)» [Ψαλμ.118,120]. Θέλει δηλαδή να είμαστε τόσο προσκολλημένοι σε Αυτόν και συνδεδεμένοι, ώστε ποτέ να μην αποχωριζόμαστε από Αυτόν. Αν έτσι ακολουθούμε τον Θεό, αν προσηλώσουμε σε Αυτόν τις σκέψεις μας, αν διψούμε τον πόθο Του, και όλα όσα θέλουμε θα μας γίνονται, και τα μελλοντικά αγαθά θα επιτύχουμε, στο όνομα του Ιησού Χριστού του Κυρίου μας, στον οποίο, μαζί με τον Πατέρα και το άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα, η δύναμη και η τιμή, τώρα και πάντοτε και αιώνια. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ii-ad-timotheum.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στη Β΄προς Τιμόθεον επιστολή, ομιλία Θ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1986, τόμος 23, σελίδες 637-647.

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ[:Ματθ.3,1-12]

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΓΙΑ ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΒΑΠΤΙΣΤΗ

«᾽Εν δὲ ταῖς ἡμέραις ἐκείναις παραγίνεται ᾽Ιωάννης ὁ βαπτιστὴς κηρύσσων ἐν τῇ ἐρήμῳ τῆς ᾽Ιουδαίας καὶ λέγων, Μετανοεῖτε, ἤγγικεν γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν (:Εκείνες τις ημέρες που ο Ιησούς ζούσε αφανής στη Ναζαρέτ, βγήκε ο Ιωάννης ο Βαπτιστής στη δημόσια δράση του και κήρυσσε στην έρημο της Ιουδαίας [που εκτείνεται στα βόρεια της Νεκράς Θάλασσας και δυτικά του Ιορδάνη ποταμού],και έλεγε: “Μετανοείτε, αλλάξτε αποφασιστικά σκέψεις και φρονήματα και ζωή, διότι πλησιάζει ο καιρός που ο Μεσσίας θα εγκαθιδρύσει και στη γη τη βασιλεία των ουρανών με τη νέα ουράνια ζωή που θα μας φέρει)»[Ματθ.3,1-2].

«᾽Εν δὲ ταῖς ἡμέραις ἐκείναις»: Ποιες ημέρες εννοεί ο Ευαγγελιστής Ματθαίος; Διότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής δεν εμφανίζεται τότε, όταν δηλαδή ο Ιησούς ήταν παιδί, αλλά ύστερα από τριάντα έτη, όπως μαρτυρεί και ο Λουκάς[Λουκ. 3,1-3: «Ἐν ἔτει δὲ πεντεκαιδεκάτῳ τῆς ἡγεμονίας Τιβερίου Καίσαρος, ἡγεμονεύοντος Ποντίου Πιλάτου τῆς Ἰουδαίας, καὶ τετραρχοῦντος τῆς Γαλιλαίας Ἡρῴδου, Φιλίππου δὲ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ τετραρχοῦντος τῆς Ἰτουραίας καὶ Τραχωνίτιδος χώρας, καὶ Λυσανίου τῆς Ἀβιληνῆς τετραρχοῦντος, ἐπ᾿ ἀρχιερέως Ἄννα καὶ Καϊάφα, ἐγένετο ῥῆμα Θεοῦ ἐπὶ Ἰωάννην τὸν Ζαχαρίου υἱὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ, καὶ ἦλθεν εἰς πᾶσαν τὴν περίχωρον τοῦ Ἰορδάνου κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν(:το δέκατο πέμπτο έτος της αυτοκρατορίας του Τιβερίου Καίσαρος, όταν ηγεμόνας της Ιουδαίας ήταν ο Πόντιος Πιλάτος, και τετράρχης της Γαλιλαίας ο Ηρώδης Αντίπας, ο δε Φίλιππος, ο αδελφός του, τετράρχης της Ιτουραίας και της Τραχωνίτιδας χώρας και ο Λυσανίας, τετράρχης της Αβιληνής, τις ημέρες που αρχιερείς στα Ιεροσόλυμα ήταν ο Άννας και ο Καϊάφας, ήλθε εντολή από τον Θεό στον Ιωάννη, τον υιό του Ζαχαρία που έμενε στην έρημο. Έτσι, μετά από τη θεία αυτή κλήση, πήγε ο Ιωάννης σε όλα τα περίχωρα του Ιορδάνη, και με το κήρυγμά του προέτρεπε τους ανθρώπους να μετανοήσουν και να δεχθούν βάπτισμα μετανοίας, για να λάβουν αργότερα την άφεση των αμαρτιών τους, την οποία θα τους εξασφάλιζε ο Μεσσίας που θα ερχόταν μετά από λίγο)».

Γιατί, λοιπόν, λέγει «κατά τις ημέρες εκείνες»; Είναι γενική συνήθεια στην Αγία Γραφή να χρησιμοποιεί αυτόν τον τρόπο της εκφράσεως, όχι μόνο όταν διηγείται αυτά που συμβαίνουν στο συγκεκριμένο χρόνο, αλλά και όταν αναφέρεται σε γεγονότα που θα συμβούν πολλά χρόνια αργότερα. Το ίδιο συνέβη και όταν ο Ιησούς καθόταν στο όρος των Ελαιών και Τον πλησίασαν οι μαθητές Του και ήθελαν να μάθουν για τη Δευτέρα παρουσία Του και την άλωση της Ιερουσαλήμ[Ματθ. 24,3: «Καθημένου δὲ αὐτοῦ ἐπὶ τοῦ ὄρους τῶν ἐλαιῶν προσῆλθον αὐτῷ οἱ μαθηταὶ κατ᾿ ἰδίαν λέγοντες· εἰπὲ ἡμῖν πότε ταῦτα ἔσται, καὶ τί τὸ σημεῖον τῆς σῆς παρουσίας καὶ τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος;(:και ενώ ο Ιησούς καθόταν στο όρος των ελαιών, Τον πλησίασαν οι μαθητές ιδιαιτέρως και Του είπαν:’’Πες μας, πότε θα γίνουν όλα αυτά και ποιο είναι το σημάδι που θα προαναγγέλλει την ένδοξή σου παρουσία και το οριστικό τέλος του κόσμου αυτού;’’)» κ.ε.]. Γνωρίζετε, βέβαια, πόσος χρόνος μεσολαβεί μεταξύ των δύο αυτών γεγονότων.

Αφού, λοιπόν, αναφέρθηκε στην ολοκληρωτική καταστροφή της μητροπόλεως των Ιεροσολύμων[:Πράγματι, κατά την επανάσταση που έκαναν εναντίον των Ρωμαίων οι Ιουδαίοι το 66-70 μ.Χ., καταστράφηκε ολοσχερώς και η πόλη και ο ναός. Η ιερή αυτή πόλη καταλήφθηκε από τον Τίτο το 70μ.Χ. Στο νου μας έρχεται η συγκλονιστική προφητεία του ίδιου του Χριστού στο Ματθ.23,38: «ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος(:Ιδού εγκαταλείπεται η πόλη σας και ο ναός σας έρημος και απροστάτευτος από τον Θεό. Αυτή θα είναι η τιμωρία σας και η καταστροφή σας)»] και ολοκλήρωσε τον λόγο για τα γεγονότα αυτά( Ματθ. 24, 3 και 9) και επρόκειτο να μεταβεί στο χρόνο της συντελείας του κόσμου, ο Ευαγγελιστής πρόσθεσε τη φράση «Τότε και αυτά θα συμβούν», χωρίς να συνάπτει τους δύο ξεχωριστούς χρόνους των δύο αυτών γεγονότων με το να πει «τότε», αλλά καθόριζε εκείνο μόνο τον χρόνο, κατά τον οποίο επρόκειτο να λάβουν χώρα αυτά· πράγμα το οποίο κάνει και τώρα, όταν λέγει: «Κατά τις ημέρες εκείνες».

Διότι δεν επέλεξε ο Ματθαίος την έκφραση αυτή για να δηλώσει τις αμέσως επόμενες ημέρες των προηγούμενων γεγονότων[ Ματθ. 2,23: «Καὶ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς πόλιν λεγομένην Ναζαρέτ, ὅπως πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ τῶν προφητῶν ὅτι Ναζωραῖος κληθήσεται(:και αφού ήλθε εκεί, εγκαταστάθηκε στην πόλη που λέγεται Ναζαρέτ. Για να πραγματοποιηθεί έτσι εκείνο που είπαν οι προφήτες, ότι ο Ιησούς θα ονομαστεί περιφρονητικά από τους εχθρούς Του Ναζωραίος)»], αλλά εκείνες ήθελε να καθορίσει, κατά τις οποίες επρόκειτο να συμβούν, όσα προετοιμαζόταν να διηγηθεί.

«Και για ποιο λόγο», θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος, «ο Ιησούς, ύστερα από τριάντα χρόνια, ήλθε για να βαπτισθεί;» Μετά το βάπτισμα αυτό, λοιπόν, σκόπευε να καταργήσει τον μωσαϊκό νόμο. Γι’ αυτό μέχρι την ηλικία αυτή, η οποία ευνοεί όλα τα αμαρτήματα, παραμένει και εφαρμόζει αυτόν σε όλες του τις διατάξεις, ώστε κανένας να μην ισχυρίζεται ότι κατήργησε τον μωσαϊκό νόμο ο Ιησούς, επειδή ούτε ο ίδιος δεν μπορούσε να τον τηρήσει. Διότι δεν δεχόμαστε πάντοτε όλων μαζί των παθών την επίθεση, αλλά κατά την παιδική ηλικία μάς διακρίνει η απερισκεψία και η δειλία, στη συνέχεια ακολουθεί η σφοδρή επιθυμία για τις ηδονές και έπειτα η επιθυμία των χρημάτων. Για τον λόγο αυτό, αφού περίμενε σε όλα τα στάδια της ηλικίας και αφού σε όλα αυτά τήρησε τον νόμο, έτσι έρχεται για να βαπτισθεί, τοποθετώντας το βάπτισμα στο τέλος μετά την εκπλήρωση των άλλων εντολών.

Επίσης, το ότι το βάπτισμα ήταν γι’ Αυτόν το τελευταίο έργο από όσα ο μωσαϊκός νόμος ορίζει, άκουσε τι λέγει: «Οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην· τότε ἀφίησιν αὐτόν(:διότι με τον τρόπο αυτόν, με τον οποίο ταπεινώνομαι, πρέπει να εκπληρώσω κάθε εντολή του Θεού, ο οποίος σου ανέθεσε ως καθήκον να βαπτίζεις)»[Ματθ. 3,15]. Αυτό λοιπόν που λέγει, σημαίνει το εξής: «Εφαρμόσαμε όλες τις νομικές διατάξεις, δεν παραβιάσαμε καμία εντολή. Επειδή, λοιπόν, αυτό μας μένει ακόμη, πρέπει να το προσθέσουμε και αυτό και έτσι θα εκπληρώσουμε κάθε δικαιοσύνη». Και «δικαιοσύνη» εδώ ονομάζει την τήρηση όλων των εντολών· ότι αυτή λοιπόν είναι η αιτία, για την οποία ο Χριστός προσήλθε να βαπτισθεί, είναι φανερό από τα παραπάνω.

Αλλά γιατί ανατέθηκε τούτο το βάπτισμα στον Ιωάννη; Το ότι βέβαια ο υιός του Ζαχαρία δεν πήρε την απόφαση αυτή να βαπτίζει από μόνος του, αλλά εκτελούσε το έργο αυτό παρακινούμενος από τον Θεό, και ο Λουκάς το φανερώνει, όταν λέγει: «Ἐγένετο ῥῆμα Θεοῦ ἐπὶ Ἰωάννην (:δόθηκε εντολή από τον Θεό προς τον Ιωάννη)»[Λουκ.8,2] και ο ίδιος ο Ιωάννης το λέγει: «ὁ πέμψας με βαπτίζειν ἐν ὕδατι, ἐκεῖνός μοι εἶπεν· ἐφ᾿ ὃν ἂν ἴδῃς τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον καὶ μένον ἐπ᾿ αὐτόν, οὗτός ἐστιν ὁ βαπτίζων ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ (:ο Θεός που με απέστειλε να βαπτίζω με απλό νερό, Εκείνος μου είπε: ‘’ σε όποιον θα δεις το Άγιο Πνεύμα να κατεβαίνει σαν περιστέρι από τον ουρανό και να μένει επάνω Του μόνιμα και διαρκώς, Αυτός είναι που βαπτίζει με Πνεύμα Άγιο και Αυτός χορηγεί τις δωρεές και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος σε όσους βαπτίζονται με το βάπτισμά Του’’)»[Ιωαν.1,33].

Και για ποιο σκοπό απεστάλη να βαπτίζει; Και αυτό, πάλι, ο Βαπτιστής μάς το γνωστοποιεί λέγοντας: «Κἀγὼ οὐκ ᾔδειν αὐτόν, ἀλλ᾿ ἵνα φανερωθῇ τῷ Ἰσραήλ, διὰ τοῦτο ἦλθον ἐγὼ ἐν τῷ ὕδατι βαπτίζων(:Και εγώ ο ίδιος προηγουμένως δεν γνώριζα ούτε υποπτευόμουν ποτέ ότι Αυτός είναι ο Μεσσίας. Αλλά για να γίνει γνωστός και φανερός στους Ισραηλίτες, γι’ αυτό ήλθα εγώ και βαπτίζω στα νερά αυτά του Ιορδάνη ποταμού)»[Ιωαν. 1,31].

Μα εάν ήταν μόνο αυτή η αιτία της αποστολής του, τότε γιατί λέγει ο Λουκάς ότι «ἦλθεν εἰς πᾶσαν τὴν περίχωρον τοῦ Ἰορδάνου κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν(:ήλθε σε ολόκληρη την περιοχή του Ιορδάνη και κήρυττε βάπτισμα μετανοίας για άφεση αμαρτιών)»[Λουκ.3,3]; Βέβαια, το βάπτισμα αυτό δεν έσβηνε τα αμαρτήματα, αλλά η δωρεά αυτή ήταν γνώρισμα του Βαπτίσματος που δόθηκε στη συνέχεια· διότι, μέσω του Βαπτίσματός μας ενταφιαστήκαμε μαζί με τον Χριστό και ο παλαιός μας εαυτός συσταυρώθηκε τότε. Πριν από τον σταυρό δεν υπάρχει άφεση αμαρτιών σε καμία περίπτωση· πάντοτε, βέβαια, το αίμα Αυτού θεωρείται ως αιτία της συγχωρήσεως των αμαρτημάτων.

Αλλά και ο Παύλος λέγει: «ἀλλὰ ἀπελούσασθε (:αλλά λουσθήκατε από αυτά τα αμαρτήματα)», όχι με το βάπτισμα του Ιωάννου, «ἀλλὰ ἡγιάσθητε, ἀλλὰ ἐδικαιώθητε ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ καὶ ἐν τῷ Πνεύματι τοῦ Θεοῦ ἡμῶν(:αλλά αγιαστήκατε· αλλά γίνατε δίκαιοι με την επίκληση του ονόματος του Κυρίου Ιησού με το βάπτισμα και τη χάρη του Πνεύματος του Θεού μας)»[ Α΄Κορ. 6,11]. Και σε άλλο βιβλίο λέγει: «Εἶπε δὲ Παῦλος· Ἰωάννης μὲν ἐβάπτισε βάπτισμα μετανοίας, τῷ λαῷ λέγων εἰς τὸν ἐρχόμενον μετ᾿ αὐτὸν ἵνα πιστεύσωσι, τοῦτ᾿ ἔστιν εἰς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν(:ο Παύλος τότε τους εξήγησε: ’’Ο Ιωάννης έδωσε βάπτισμα που οδηγούσε σε μετάνοια, χωρίς όμως να δίνει και την άφεση των αμαρτιών. Γι’ αυτό ο Ιωάννης προέτρεπε τον λαό να πιστέψουν σε Εκείνον που ερχόταν ύστερα από αυτόν, δηλαδή τον Ιησού Χριστό, ο οποίος θα πρόσφερε την άφεση και τη σωτηρία’’)» και δεν αποκαλεί το βάπτισμα του Ιωάννη «βάπτισμα αφέσεως» αλλά «βάπτισμα μετανοίας»[Πράξ.19,4].Πραγματικά, αφού ακόμη δεν είχε πραγματοποιηθεί η θυσία του Κυρίου, ούτε το άγιο Πνεύμα είχε κατέβει, ούτε η αμαρτία είχε συγχωρηθεί, ούτε η έχθρα μεταξύ Θεού και ανθρώπου είχε καταργηθεί, ούτε η κατάρα είχε αφανιστεί, πώς επρόκειτο να γίνει άφεση αμαρτιών;

Τότε τι σημαίνει η έκφραση «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν» που αναφέρουν ο Λουκάς και ο Μάρκος;[Λουκ. 3,4 και Μάρκ. 1,4]. Οι Ιουδαίοι ήταν αγνώμονες και ουδέποτε δεν συναισθάνονταν τα αμαρτήματά τους, αλλά, ενώ ήσαν ένοχοι για τα βαρύτερα παραπτώματα, δικαίωναν τους εαυτούς τους σε κάθε περίπτωση, πράγμα το οποίο τους οδήγησε στην καταστροφή και τους απομάκρυνε από την πίστη. Αυτήν την κατηγορία αποδίδοντας σε αυτούς και ο Παύλος έλεγε: « ἀγνοοῦντες γὰρ τὴν τοῦ Θεοῦ δικαιοσύνην, καὶ τὴν ἰδίαν δικαιοσύνην ζητοῦντες στῆσαι, τῇ δικαιοσύνῃ τοῦ Θεοῦ οὐχ ὑπετάγησαν(:δεν φρόντισαν δηλαδή να γνωρίσουν τη δικαίωση που δίνει ο Θεός από αγαθότητα, και ζητούν να στήσουν τη δική τους αντίληψη σχετικά με τη δικαίωση. Γι’ αυτό και δεν υπέταξαν τον εαυτό τους στη δικαίωση του Θεού)»[Ρωμ, 10,3].

Και πάλι: «Τί οὖν ἐροῦμεν; ὅτι ἔθνη τὰ μὴ διώκοντα δικαιοσύνην κατέλαβε δικαιοσύνην, δικαιοσύνην δὲ τὴν ἐκ πίστεως Ἰσραὴλ δὲ διώκων νόμον δικαιοσύνης εἰς νόμον δικαιοσύνης οὐκ ἔφθασε. διατί; ὅτι οὐκ ἐκ πίστεως, ἀλλ᾿ ὡς ἐξ ἔργων νόμου· προσέκοψαν γὰρ τῷ λίθῳ τοῦ προσκόμματος, καθὼς γέγραπται· ἰδοὺ τίθημι ἐν Σιὼν λίθον προσκόμματος καὶ πέτραν σκανδάλου, καὶ πᾶς ὁ πιστεύων ἐπ᾿ αὐτῷ οὐ καταισχυνθήσεται(:Τι λοιπόν θα πούμε; Ποιο είναι το συμπέρασμα όλων αυτών; Όχι, δεν έχασε τη δύναμή της η υπόσχεση του Θεού, ούτε διαψεύσθηκε, αλλά λαοί ειδωλολατρικοί που δεν επιδίωκαν να δικαιωθούν, κατέκτησαν τη δικαίωση, και δικαίωση μάλιστα που προέρχεται από την πίστη, κι έτσι επαληθεύτηκε και πραγματοποιήθηκε η επαγγελία του Θεού. Ενώ οι Ισραηλίτες που κατείχαν τον νόμο και επιδίωκαν τη δικαίωση με την τήρηση του νόμου, δεν κατόρθωσαν να πετύχουν τρόπο που να τους οδηγεί στη δικαίωση. Γιατί; Διότι επιδίωξαν τη δικαίωση όχι μέσα από την πίστη, αλλά μέσα από τα έργα του μωσαϊκού νόμου, σαν να ήταν δυνατόν να την πετύχουν με την τήρηση του μωσαϊκού νόμου. Κι έτσι εξαιτίας της απιστίας τους στο Χριστό σκόνταψαν στο γνωστό από τις προφητείες λίθο της Αγίας Γραφής, στον οποίο σκοντάφτουν οι τυφλωμένοι από την απιστία. Και γίνεται αυτό σύμφωνα με εκείνο που έχει γραφεί στο βιβλίο του Ησαΐα: ’’Ιδού εγώ ο Θεός θα θέσω στη Σιών τον Ιησού Χριστό σαν λίθο πολύτιμο και στερεό, στον οποίο θα σκοντάφτουν πολλοί, και σαν πέτρα, εξαιτίας της οποίας θα πέφτουν κάτω όσοι θα απιστούν. Κάθε άνθρωπος όμως που πιστεύει σε Αυτόν, δεν θα ντροπιαστεί’’)» [Ρωμ. 9,30-32].

Επειδή λοιπόν η αντίληψη αυτή ήταν η αιτία των κακών, έρχεται Ιωάννης, ο οποίος δεν κάνει τίποτε άλλο, παρά προσπαθεί να τους φέρει σε συναίσθηση των αμαρτιών τους. Εξάλλου, αυτό φανέρωνε και η εξωτερική του εμφάνιση η οποία ήταν εμφάνιση μετανοίας και εξομολογήσεως : «Αὐτὸς δὲ ὁ Ἰωάννης εἶχε τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ ἀπὸ τριχῶν καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ(:Αλλά και όλη η ζωή του Ιωάννη και όλη η εμφάνισή του ήταν σύμφωνη με το κήρυγμά του· διότι αυτός ο Ιωάννης φορούσε ρούχο υφασμένο από τρίχες καμήλας με δερμάτινη ζώνη γύρω από τη μέση του)»[Ματθ. 3,4]. Το ίδιο φανέρωνε και το κήρυγμά του, διότι δεν έλεγε τίποτε άλλο, παρά «ποιήσατε οὖν καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας(:για να σωθείτε λοιπόν από τη μελλοντική οργή του Θεού κάνετε καλά έργα, τα οποία είναι άξιος καρπός της αληθινής μετάνοιας. Και δείξτε στο εξής με τις ενάρετες πράξεις σας ότι μετανοήσατε ειλικρινά)»[Ματθ.3,8· Λουκ. 3,8].

Επειδή λοιπόν, η μη αναγνώριση των οικείων αμαρτημάτων, όπως απέδειξε και ο Απόστολος Παύλος, τους έκανε να απομακρύνονται από τον Χριστό, ενώ η συναίσθηση της αμαρτωλότητάς τους τούς γεννούσε την επιθυμία να αναζητούν τον Λυτρωτή και να επιδιώκουν τη συγχώρηση των αμαρτιών, για τον λόγο αυτό ήλθε ο Ιωάννης, για να συντελέσει σε αυτό ακριβώς και να πείσει αυτούς να μετανοήσουν· όχι βέβαια για να τιμωρηθούν, αλλά αφού με την μετάνοια γίνουν πιο ταπεινοί και κατηγορήσουν τους εαυτούς τους για τα αμαρτήματά τους, να σπεύσουν για να λάβουν τη συγχώρηση.

Κοίταξε, λοιπόν, με πόση ακρίβεια καθόρισε αυτό. Διότι αφού είπε· «ἐγένετο Ἰωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας (:εμφανίστηκε ο Ιωάννης και κήρυσσε βάπτισμα μετανοίας στην έρημο της Ιουδαίας)», πρόσθεσε «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν (:προς συγχώρηση των αμαρτιών)»[Μάρκ.1,4],σαν να έλεγε, δηλαδή, ότι με αυτό το βάπτισμα έπειθε αυτούς να ομολογήσουν τα αμαρτήματά τους και να μετανοήσουν γι’ αυτά, όχι για να τιμωρηθούν, αλλά για να δεχθούν ευκολότερα την κατοπινή συγχώρηση· διότι εάν δεν καταλόγιζαν τις αμαρτίες στους εαυτούς τους, ούτε τη Χάρη δεν θα ζητούσαν. Εάν όμως δεν ζητούσαν την χάρη, ούτε τη συγχώρηση δεν θα λάμβαναν. Ώστε το βάπτισμα αυτό προετοίμαζε τον δρόμο για τον Ιησού, γι’ αυτό και έλεγε ο Ιωάννης στο λαό: «ἵνα πιστεύσωσι, τοῦτ᾿ ἔστιν εἰς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν (:να πιστέψουν σε Εκείνον, που θα ερχόταν κατόπιν από αυτόν, δηλαδή στον Ιησού Χριστό, ο οποίος μονάχα θα έδιδε άφεση και σωτηρία)» [Πράξ. 19,4],προσθέτοντας και αυτή τη σκοπιμότητα του βαπτίσματος σε αυτήν που αναφέρθηκε παραπάνω.

Πραγματικά, δεν ήταν το ίδιο το να περιέρχεται τα σπίτια και να περιφέρει τον Χριστό κρατώντας Τον από το χέρι και να λέγει: «Να πιστέψετε σε Αυτόν», με το να ακουσθεί η μακαρία εκείνη Φωνή: «Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα (:Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπημένος, στον οποίο ευαρεστήθηκα. Τον γέννησα προαιωνίως και είναι ως Θεός ο μονάκριβός μου Υιός, και ως άνθρωπος ο απολύτως αναμάρτητος. Πάντοτε πράττει το αρεστό ενώπιόν μου)» [Ματθ.3,16-17] και να γίνουν όλα τα άλλα, ενώ ήσαν όλοι συγκεντρωμένοι και έβλεπαν τα συμβαίνοντα.

Για τον λόγο αυτό έρχεται για να βαπτισθεί· διότι η υπόληψη και ο σεβασμός που έτρεφαν προς τον Βαπτιστή και η όλη διεξαγωγή του βαπτίσματος προσέλκυε ολόκληρη την πόλη και την καλούσε προς τον Ιορδάνη και μεγάλη συγκέντρωση, σαν σε θέατρο, πραγματοποιούνταν. Για τον λόγο αυτόν, ο Ιωάννης όταν συγκεντρώθηκαν τους ελέγχει και προσπαθεί να τους πείσει να μην έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους, αποδεικνύοντάς τους ότι είναι ένοχοι για τα μεγαλύτερα αμαρτήματα, εάν δε μετανοήσουν και δεν αφήσουν τη συνεχή αναφορά στους προγόνους και την καύχηση για την ευγενική τους καταγωγή και δε δεχθούν τον Ερχόμενο.

Διότι είχαν βέβαια τότε συσκοτισθεί τα σχετικά με τη ζωή του Χριστού παλαιότερα και πίστευαν οι πολλοί ότι είχε πεθάνει εξαιτίας της σφαγής που έλαβε χώρα στη Βηθλεέμ από τον Ηρώδη. Βέβαια φανέρωσε τον εαυτό Του όταν ήταν δώδεκα ετών, αλλά γρήγορα Τον έριξε πάλι στην αφάνεια. Για τον λόγο αυτό, χρειάζονταν λαμπρά προοίμια και κάποια υψηλότερη και επισημότερη αρχή του έργου. Γι’ αυτό και τότε για πρώτη φορά, όσα ουδέποτε δεν είχαν ακούσει οι Ιουδαίοι, ούτε από τους προφήτες, ούτε από άλλον κανένα, διακηρύσσει με δυνατή φωνή ο Ιωάννης, αναφερόμενος στον ουρανό και την εκεί Βασιλεία, χωρίς να λέγει τίποτα περί της γης, πλέον. Όταν επίσης λέγει «Βασιλείας», εννοεί εν προκειμένω την παρουσία του Ιησού την πρώτη και την τελευταία.

«Και τι σχέση έχει αυτό με τους Ιουδαίους;», θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς. «Πραγματικά δεν αντιλαμβάνονται τι λες». «Μα γι’ αυτό ακριβώς ομιλώ με τέτοιον τρόπο», απαντά ο Ιωάννης, «ώστε παρακινούμενοι από την ασάφεια των λεγομένων, να θελήσουν να αναζητήσουν Αυτόν που κηρύττω». Έτσι λοιπόν τους προσείλκυε με τις χρηστές και αγαθές ελπίδες, όταν πήγαιναν κοντά του, ώστε και πολλοί τελώνες («ἦλθον δὲ καὶ τελῶναι βαπτισθῆναι καὶ εἶπον πρὸς αὐτόν· διδάσκαλε, τί ποιήσομεν; δὲ εἶπε πρὸς αὐτούς· μηδὲν πλέον παρὰ τὸ διατεταγμένον ὑμῖν πράσσετε(:ήρθαν ακόμη ανάμεσα στους άλλους και κάποιοι τελώνες να βαπτιστούν και του είπαν: ’’Διδάσκαλε, τι να κάνουμε;’’. Και εκείνος τους είπε: ’’Μην εισπράττετε τίποτε παραπάνω από εκείνο που σας επιτρέπει ο νόμος να εισπράττετε)»[Λουκ. 3,12-13] και στρατιωτικοί [Λουκ,3,14: «ἐπηρώτων δὲ αὐτὸν καὶ στρατευόμενοι λέγοντες· καὶ ἡμεῖς τί ποιήσομεν; καὶ εἶπε πρὸς αὐτούς· μηδένα συκοφαντήσητε μηδὲ διασείσητε, καὶ ἀρκεῖσθε τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν(:τον ρωτούσαν μάλιστα και κάποιοι στρατιωτικοί και του έλεγαν:’’ Κι εμείς, τι να κάνουμε;’’. Και τους έλεγε:’’ Μην κατηγορήσετε με ψεύτικες κατηγορίες κανέναν και μην τον εκβιάσετε με το φόβο και την απειλή για να του αποσπάσετε χρήματα. Και να αρκείστε στο μισθό που παίρνετε)»] να ρωτούν τι πρέπει να πράττουν και πώς να ρυθμίζουν τη ζωή τους, πράγμα το οποίο ήταν απόδειξη ότι είχαν απαλλαγεί από τα επίγεια πράγματα και φρόντιζαν για άλλα σπουδαιότερα ζητήματα και ότι ονειρεύονταν τα μελλοντικά αγαθά, διότι όλα, και οι πράξεις και οι λόγοι τους ενέπνεαν υψηλό φρόνημα.

Σκέψου λοιπόν τι σήμαινε να δουν άνθρωπο, ο οποίος ήταν υιός αρχιερέως, να επιστρέφει από την έρημο ύστερα από τριάντα χρόνια, χωρίς να έχει χρειαστεί ποτέ μέχρι τώρα τίποτε από τα ανθρώπινα και να είναι άξιος σεβασμού από πάσης απόψεως, έχοντας μαζί του τον προφήτη Ησαΐα. Διότι ήταν και αυτός παρών, προβάλλοντας τον Ιωάννη και λέγοντας: «Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ (:φωνή ανθρώπου ο οποίος κράζει στην έρημο και λέει: ‘’ Ετοιμάστε τον δρόμο από τον οποίο θα έλθει σε εσάς ο Κύριος· κάνετε ίσιους και ομαλούς τους δρόμους από τους οποίους πρόκειται να περάσει. Ξεριζώστε δηλαδή από τις ψυχές σας τις αγκαθιές των αμαρτωλών παθών και ρίξτε μακριά τις πέτρες του εγωισμού και της σκληρότητας. Και καθαρίστε με τη μετάνοια το εσωτερικό σας, για να δεχθεί τον Κύριο’’)» [Ματθ.3,3· Ησ. 40,3]. Διότι τόσο πολύ φρόντιζαν οι προφήτες για τα πράγματα αυτά, ώστε όχι μόνο για τον Κύριό τους προ πολλού χρόνου να προφητεύσουν, αλλά και για εκείνον, ο οποίος επρόκειτο να υπηρετήσει αυτόν. Και όχι μόνο αυτόν αναφέρουν αλλά και τον τόπο στον οποίο επρόκειτο να παραμείνει και τον τρόπο του κηρύγματος, τον οποίο θα αξιοποιούσε όταν θα εμφανιζόταν στους ανθρώπους, καθώς και τα αποτελέσματα της δράσεως αυτού.