Κυριακή προ της Υψώσεως (10/9/2023) και Πατερικά Θησαυρίσματα

H AΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Προς Γαλάτας, κεφάλαιο ΣΤ΄, εδάφια 11-18

¹¹῎Ιδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί. ¹² Ὃσοι θέλουσιν εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί, οὗτοι ἀναγκάζουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, μόνον ἵνα μὴ τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ διώκωνται. ¹³ Οὐδὲ γὰρ οἱ περιτετμημένοι αὐτοὶ νόμον φυλάσσουσιν, ἀλλὰ θέλουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, ἵνα ἐν τῇ ὑμετέρᾳ σαρκὶ καυχήσωνται. ¹⁴ Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ. ¹⁵ Ἐν γὰρ Χριστῷ ᾿Ιησοῦ οὔτε περιτομή τι ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία, ἀλλὰ καινὴ κτίσις. ¹⁶ Καὶ ὅσοι τῷ κανόνι τούτῳ στοιχήσουσιν, εἰρήνη ἐπ’ αὐτοὺς καὶ ἔλεος, καὶ ἐπὶ τὸν ᾿Ισραὴλ τοῦ Θεοῦ. ¹⁷ Τοῦ λοιποῦ κόπους μοι μηδεὶς παρεχέτω· ἐγὼ γὰρ τὰ στίγματα τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω. ¹⁸ ῾Η χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ μετὰ τοῦ πνεύματος ὑμῶν, ἀδελφοί· ἀμήν.

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν.Τρεμπέλα

¹¹ Δείτε με πόσο μεγάλα γράμματα σάς έγραψα με το ίδιο μου το χέρι. ¹² Όσοι θέλουν να κάνουν καλή εντύπωση και να αρέσουν στους ανθρώπους για πράγματα που αναφέρονται στην σάρκα, αυτοί σας παρακινούν και σας παρασύρουν να περιτέμνεστε, μόνο και μόνο για να μην καταδιώκονται απ’ τους Ιουδαίους για το κήρυγμα που αναφέρεται στον σταυρό του Χριστού. ¹³ Γι’ αυτό και μόνο σας αναγκάζουν να περιτέμνεστε. Κι αυτό αποδεικνύεται από το ότι ούτε κι αυτοί που έχουν περιτμηθεί τηρούν τις τελετουργικές διατάξεις του νόμου, τις καθάρσεις δηλαδή και τις ζωοθυσίες˙ αλλά θέλουν να περιτέμνεστε εσείς για να καυχηθούν αυτοί για τη δική σας σάρκα. Θέλουν δηλαδή να καυχηθούν ότι σας έπεισαν να δεχθείτε την περιτομή.

¹⁴ Εγώ, όμως, δεν κινούμαι από τέτοια αμαρτωλά ελατήρια. Ποτέ να μη συμβεί εγώ να καυχηθώ για τίποτε άλλο παρά μόνο για το ότι ο Ιησούς Χριστός για χάρη μου πήρε μορφή δούλου και σταυρώθηκε για τη σωτηρία μου. Μόνο καύχημά μου είναι ο σταυρικός θάνατος του Κυρίου. Και με την πίστη στον θάνατό Του αυτόν έχει νεκρωθεί κι έχει χάσει τη δύναμή του ο κόσμος για μένα. Αλλά κι εγώ έχω νεκρωθεί για τον κόσμο. ¹⁵ Είμαι νεκρωμένος για τον κόσμο, και τίποτε απ’ αυτόν δεν με δελεάζει ούτε με φοβίζει· διότι στην κοινωνία και την ένωση με τον Χριστό ούτε η περιτομή έχει καμία αξία, ούτε η ακροβυστία, αλλά ισχύει νέα κτίση και δημιουργία. Η καινή αυτή κτίση είναι η αναγέννηση που δίνει ο Χριστός σε κάθε πιστό με τη δύναμη της απολυτρωτικής Του σταυρικής θυσίας. ¹⁶ Και όσοι θα ακολουθήσουν τη διδασκαλία αυτή για τη νέα κτίση και θα την έχουν ως μέτρο και υπόδειγμα για να συμμορφώσουν τη ζωή τους με αυτή, ας έχουν επάνω τους την ειρήνη και το έλεος˙ αλλά και γενικότερα όλος ο νέος Ισραήλ της χάριτος, ο νέος λαός που με την πίστη έγινε εκλεκτός στον Θεό και αντικατέστησε τον παλαιό κατά σάρκα Ισραήλ. ¹⁷ Στο εξής ας μη μου δημιουργεί κανείς κόπους και ενοχλήσεις, ζητώντας από μένα να απολογούμαι για όσα κάνω· διότι εγώ βαστάζω στο σώμα μου τα σημάδια των πληγών που δέχτηκα για τον Κύριο Ιησού. Και οι πληγές μου αυτές είναι η απολογία μου.

¹⁸ Σας εύχομαι, αδελφοί, η χάρις του Κυρίου μας Ιησού Χριστού να ενισχύει και να ενδυναμώνει τις πνευματικές σας δυνάμεις, ώστε να διατηρείτε πάντοτε τον αγιασμό που σας έδωσε το Άγιο Πνεύμα. Αμήν.

Η ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ  ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Κατά Ιωάννην, κεφάλαιο Γ΄, εδάφια 13-17

¹³ Καὶ οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὁ ὢν ἐν τῷ οὐρανῷ. ¹⁴ Καὶ καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ¹⁵ ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. ¹⁶ Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. ¹⁷ Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ.

Ερμηνευτική απόδοση από τον μακαριστό Παν. Τρεμπέλα

¹³ Κι όμως μόνο από μένα θα μάθετε τα επουράνια αυτά μυστήρια· διότι κανείς από τους ανθρώπους δεν έχει ανεβεί στον ουρανό για να μάθει τα επουράνια και να σας τα διδάξει, παρά μόνο Εκείνος που κατέβηκε απ’ τον ουρανό και έγινε με την ενανθρώπησή Του υιός του ανθρώπου. Αυτός, ενώ τώρα είναι στη γη, εξακολουθεί να είναι και στον ουρανό ως Θεός πανταχού παρών. ¹⁴ Άκουσε τώρα και μιαν άλλη άγνωστη και ψυχοσωτήρια αλήθεια, που θα σου αποκαλύψω: Όπως κάποτε ο Μωυσής στην έρημο κρέμασε ψηλά το χάλκινο φίδι για να σώζονται με αυτό οι Ισραηλίτες από τα θανατηφόρα δαγκώματα των φιδιών, έτσι σύμφωνα με το μυστηριώδες σχέδιο του Θεού πρέπει να κρεμαστεί ψηλά πάνω στον σταυρό ο Υιός του ανθρώπου και να προσλάβει έτσι το ομοίωμα της αμαρτίας, χωρίς όμως να έχει καμία πραγματική σχέση με αυτή. ¹⁵ Και θα υψωθεί πάνω στον σταυρό, για να μη χαθεί στον αιώνιο θάνατο κανένας απ’ όσους πιστεύουν σε Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια. ¹⁶ Και μη σου φαίνεται παράδοξο ότι ο Υιός του ανθρώπου πρόκειται να υψωθεί πάνω στον σταυρό για τη σωτηρία σας· διότι τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο των ανθρώπων που ζούσε στην αμαρτία, ώστε παρέδωσε σε θάνατο τον μονάκριβο Υιό Του, για να μη χαθεί σε αιώνιο θάνατο κάθε άνθρωπος που πιστεύει σε Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια. ¹⁷ Διότι δεν απέστειλε ο Θεός τον Υιό Του στο αμαρτωλό γένος των ανθρώπων για να κατακρίνει και να καταδικάσει το γένος αυτό. Εσείς βέβαια οι Ιουδαίοι αυτό πιστεύετε για τον Μεσσία, ότι θα σώσει μόνο τους Ιουδαίους και θα κατακρίνει όλα τα υπόλοιπα έθνη. Όμως ο Θεός απέστειλε τον Υιό Του για να σωθεί ολόκληρος ο κόσμος των ανθρώπων διαμέσου Αυτού.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ[:Γαλ.6,11-18]

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«῎Ιδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί(:Δείτε με πόσο μεγάλα γράμματα σας έγραψα με το ίδιο μου το χέρι)»[Γαλ.6,11].

Σκέψου πόση οδύνη κατέχει τη μακάρια εκείνη ψυχή· διότι, όπως ακριβώς εκείνοι οι οποίοι περιπίπτουν σε πένθος και αφού απώλεσαν κάποιον από τους οικείους τους ή υπομένοντας κάτι από τα απροσδόκητα, ούτε τη νύκτα ησυχάζουν, ούτε την ημέρα, επειδή πολιορκεί την ψυχή τους το πένθος· έτσι και ο μακάριος Παύλος, αφού είπε λίγο για τα ήθη, πάλι επανέρχεται στα προηγούμενα, τα οποία περισσότερο τάρασσαν την ψυχή του, λέγοντας τα εξής λόγια: «Κοιτάξτε με πόσο μεγάλα γράμματα σας έγραψα».

Εδώ τίποτε άλλο δεν υπαινίσσεται, παρά το ότι αυτός ο ίδιος έγραψε την επιστολή ολόκληρη· πράγμα το οποίο ήταν σημείο απόλυτης γνησιότητας· διότι σε μεν τις άλλες υπαγόρευε αυτός και έγραφε άλλος· και τούτο είναι φανερό από την προς Ρωμαίους επιστολή· διότι προς το τέλος λέγει: «Ἀσπάζομαι ὑμᾶς ἐγὼ Τέρτιος ὁ γράψας τὴν ἐπιστολὴν ἐν Κυρίῳ(:Σας χαιρετώ εν Κυρίω εγώ ο Τέρτιος, που έγραψα με την υπαγόρευση του Παύλου αυτήν την επιστολή)»[Ρωμ.16,22]· εδώ όμως ο ίδιος ο Παύλος έγραψε όλη την επιστολή προς τους Γαλάτες. Και έκανε αυτό εδώ και από ανάγκη, όχι μόνο από αγάπη, αλλά και για να αναιρέσει κάθε πονηρή υπόνοια· διότι, επειδή διαβαλλόταν για πράγματα με τα οποία δεν είχε σχέση, και λεγόταν ότι κηρύττει την περιτομή και υποκρίνεται ότι δεν την κηρύττει, για τούτο αναγκάστηκε να γράψει ιδιοχείρως την επιστολή, δίνοντας εκ των προτέρων έγγραφη μαρτυρία. Όσο για τη φράση «με πόσο μεγάλα» νομίζω ότι αναφέρεται όχι στο μέγεθος, αλλά στη δυσμορφία των γραμμάτων λέγοντας ότι: «ενώ δεν γνωρίζω να γράφω πολύ καλά, αναγκάστηκα να γράψω ο ίδιος, ώστε να φράξω το στόμα των συκοφαντών».

«Ὃσοι θέλουσιν εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί, οὗτοι ἀναγκάζουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, μόνον ἵνα μὴ τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ διώκωνται. οὐδὲ γὰρ οἱ περιτετμημένοι αὐτοὶ νόμον φυλάσσουσιν, ἀλλὰ θέλουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, ἵνα ἐν τῇ ὑμετέρᾳ σαρκὶ καυχήσωνται (:Όσοι θέλουν να κάνουν καλή εντύπωση και να αρέσουν σε ανθρώπους για πράγματα που αναφέρονται στη σάρκα, αυτοί σας παρακινούν και σας παρασύρουν να κάνετε περιτομή, μόνο και μόνο για να μην καταδιώκονται από τους Ιουδαίους, για το κήρυγμα που αναφέρεται στον σταυρό του Χριστού. Γι’ αυτό και μόνο σας αναγκάζουν να περιτέμνεστε. Και αυτό αποδεικνύεται από το ότι ούτε και αυτοί που έχουν περιτμηθεί τηρούν τις τελετουργικές διατάξεις του νόμου, τις καθάρσεις δηλαδή και τις ζωοθυσίες, αλλά θέλουν να περιτέμνεστε εσείς, για να καυχηθούν αυτοί για τη δική σας σάρκα. Θέλουν δηλαδή να καυχηθούν ότι σας έπεισαν να δεχθείτε την περιτομή)»[Γαλ. 6,12-13].

Εδώ δείχνει αυτούς ότι υπομένουν αυτό, όχι με τη θέλησή τους, αλλά ότι αναγκάζονται, δίνοντάς τους αφορμή να αναχωρήσουν, και σχεδόν απολογούμενος υπέρ αυτών και προτρέποντας να φύγουν ταχέως. Και τι σημαίνει ότι «θέλουν να φανούν ευάρεστοι με εξωτερικά μέσα»; Σημαίνει ότι θέλουν να δοξάζονται από τους ανθρώπους. Επειδή δηλαδή κατηγορούνταν από τους Ιουδαίους ότι αποστάτησαν από τα πάτρια έθη, «για να μην κατηγορούνται για αυτά», λέγει, «θέλουν να σας καταστρέψουν, απολογούμενοι στους Ιουδαίους μέσω της δικής σας της σάρκας». Και αυτά τα έλεγε, για να δείξει ότι δεν έπρατταν αυτά για τον Θεό. Σαν να έλεγε ότι δεν είναι υπόθεση ευσεβείας αυτό το οποίο γίνεται· για ανθρώπινη ματαιοδοξία γίνονται όλα αυτά, χάριν αρεσκείας στους απίστους- διότι οι πιστοί κατασφάττονται και περιτέμνουν τους εαυτούς τους- και προτιμούν να προσβάλλουν τον Θεό για να αρέσουν στους ανθρώπους.

Ύστερα, δείχνοντας ότι και από αλλού είναι στερημένοι από κάθε συγνώμη, ελέγχει πάλι αυτούς, όχι μόνο για το ότι θέλουν να αρέσουν σε άλλους, αλλά και διότι παραγγέλλουν αυτό από δική τους κενοδοξία. Για τον λόγο αυτόν και πρόσθεσε: « για να καυχηθούν για τη συμμόρφωσή σας σε έναν εξωτερικό τύπο», σαν να έχουν μαθητές και να είναι διδάσκαλοι. Και ποια η απόδειξη για αυτά; «Διότι ούτε αυτοί φυλάσσουν τον νόμο», λέγει. Αλλά και εάν τον φύλασσαν, και πάλι θα ήσαν άξιοι κατηγορίας· τώρα όμως και ο σκοπός τους είναι διεφθαρμένος.

«Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ(:Εγώ όμως δεν κινούμαι από τέτοια αμαρτωλά ελατήρια. Ποτέ να μη συμβεί εγώ να καυχηθώ για τίποτε άλλο παρά μόνο για το ότι ο Ιησούς Χριστός για χάρη μου πήρε μορφή δούλου και σταυρώθηκε για τη σωτηρία μου. Μόνο καύχημα μου είναι ο σταυρικός θάνατος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού)»[Γαλ.6,14]. Και βεβαίως το πράγμα φαίνεται ότι είναι επονείδιστο, αλλά για τους κοσμικούς και τους απίστους· ενώ στους ουρανούς και στους πιστούς είναι δόξα, και μάλιστα η μεγίστη· διότι και η πτωχεία είναι πράγμα επονείδιστο, αλλά για εμάς είναι καύχημα. Και δεν είπε «εγώ δεν καυχώμαι» ή «εγώ δεν θέλω να καυχώμαι», αλλά «σε εμένα μη γένοιτο»· απευχήθηκε αυτό σαν κάτι άτοπο, και ζήτησε τη συμμαχία του Θεού για να το κατορθώσει αυτό.

Και τι είναι το καύχημα του σταυρού; Ότι ο Χριστός έλαβε τη μορφή δούλου για εμένα, και έπαθε όσα έπαθε για εμένα τον δούλο, τον εχθρό Του, τον αχάριστο· αλλά τόσο με αγάπησε, ώστε και τον εαυτό Του να παραδώσει σε κατάρα. Είναι δυνατόν να γίνει τίποτε ισάξιο προς αυτό; Διότι εάν οι δούλοι, όταν απλώς επαινούνται από τους κυρίους τους, και τούτο παρά το ότι ανήκουν στο ίδιο γένος, στο ανθρώπινο, υψηλοφρονούν, πώς δεν πρέπει να καυχόμαστε, όταν ο Δεσπότης, ο αληθινός Θεός, δεν ντρέπεται τον σταυρό για χάρη μας; Ας μην ντρεπόμαστε λοιπόν ούτε εμείς την απερίγραπτη φροντίδα Του. Αυτός δεν ντράπηκε να σταυρωθεί για εσένα, και εσύ ντρέπεσαι την άπειρο φροντίδα Του; Όπως ακριβώς εάν κάποιος δεσμώτης χωρίς να ντρέπεται τον βασιλιά, όταν ήλθε στη φυλακή και τον ελευθέρωσε από τα δεσμά δια του εαυτού του, ντρέπεται αυτόν γι’ αυτό. Αλλά αυτά είναι εσχάτης παραφροσύνης· διότι για τούτο μάλιστα πρέπει να καυχιόμαστε.

«Δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ(:Και με την πίστη στον θάνατό Του αυτόν, έχει νεκρωθεί και έχει χάσει τη δύναμή του ο κόσμος για μένα. Αλλά και εγώ έχω νεκρωθεί για τον κόσμο)»[Γαλ. 6, 14]. «Κόσμο» ονομάζει τώρα, όχι τον ουρανό, ούτε τη γη, αλλά τα βιοτικά πράγματα, τον έπαινο των ανθρώπων, την ακολουθία, τη δόξα, τον πλούτο, όλα αυτά τα οποία φαίνονται λαμπρά. Αυτά λοιπόν έχουν νεκρωθεί για εμένα. Τέτοιος πρέπει να είναι ο Χριστιανός, αυτά τα φωναχτά λόγια του Παύλου πάντοτε να φέρει παντού μέσα του. Δεν αρκέστηκε λοιπόν μόνο στον προηγούμενο τρόπο της νεκρώσεως, αλλά και άλλο πρόσθεσε λέγοντας: «και εγώ για τον κόσμο», εννοώντας ότι είναι διπλή η νέκρωση και λέγοντας ότι και εκείνα είναι για εμένα νεκρά, και εγώ για εκείνα, και ούτε μπορούν αυτά να με κυριεύσουν και να με υποδουλώσουν· διότι είναι νεκρά άπαξ δια παντός· και διότι είμαι νεκρός και εγώ για αυτά. Τίποτε μακαριότερο δεν υπάρχει από αυτήν τη νέκρωση· διότι αυτή είναι η βάση της μακαρίας ζωής.

«Ἐν γὰρ Χριστῷ ᾿Ιησοῦ οὔτε περιτομή τι ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία, ἀλλὰ καινὴ κτίσις· καὶ ὅσοι τῷ κανόνι τούτῳ στοιχήσουσιν, εἰρήνη ἐπ’ αὐτοὺς καὶ ἔλεος, καὶ ἐπὶ τὸν ᾿Ισραὴλ τοῦ Θεοῦ(:Είμαι νεκρωμένος για τον κόσμο, και τίποτε από αυτόν δεν με δελεάζει ούτε με φοβίζει· διότι στην κοινωνία και την ένωση με τον Χριστό ούτε η περιτομή έχει καμία αξία, ούτε η ακροβυστία, αλλά ισχύει νέα κτίση και δημιουργία. Η καινή αυτή κτίση είναι η αναγέννηση που δίνει ο Χριστός σε κάθε πιστό με τη δύναμη της απολυτρωτικής Του σταυρικής θυσίας. Και όσοι θα ακολουθήσουν τη διδασκαλία αυτή για τη νέα κτίση και θα την έχουν ως μέτρο και υπόδειγμα για να συμμορφώσουν τη ζωή τους με αυτή, ας έχουν επάνω τους την ειρήνη και το έλεος· αλλά και γενικότερα όλος ο νέος Ισραήλ της χάριτος, ο νέος λαός που με την πίστη έγινε εκλεκτός στον Θεό και αντικατέστησε τον παλαιό κατά σάρκα Ισραήλ)»[Γαλ.6,15-16].

Είδες σε πόσο ύψος τον ανέβασε η δύναμη του Θεού; Διότι, όχι μόνο νέκρωσε στον εαυτό του όλα τα πράγματα του κόσμου, αλλά τον κατέστησε και από τον παλαιό τρόπο ζωής πολύ ανώτερο. Τι είναι ίσο προς αυτήν τη δύναμη; Διότι αυτόν ο οποίος ήταν πρόθυμος και να σφαγεί ακόμη, και άλλους να σφάζει υπέρ αυτής της περιτομής, αυτόν έπεισε ο σταυρός, αφού θεωρήσει ίση την ακροβυστία προς αυτήν, να επιζητεί πράγματα ξένα και παράδοξα και τα υπεράνω των ουρανών ευρισκόμενα. «Νέα δημιουργία», λοιπόν, ονομάζει τον δικό μας χριστιανικό τρόπο ζωής, και για όσα έχουν γίνει, και για όσα πρόκειται να γίνουν· για τα όσα μεν έχουν γίνει, διότι η ψυχή μας, έχοντας παλαιωθεί από το γήρας της αμαρτίας, αμέσως ανανεώθηκε δια του βαπτίσματος, σαν να δημιουργήθηκε από την αρχή, γι’ αυτό νέο και ουράνιο τρόπο ζωής επιζητούμε· για όσα επίσης πρόκειται να γίνουν, διότι και ο ουρανός και η γη και ολόκληρη η δημιουργία, θα οδηγηθεί σε αφθαρσία μαζί με τα δικά μας σώματα.

«Μη λοιπόν μου ομιλείς για περιτομή», λέγει, «η οποία τίποτε πλέον δεν μπορεί να επιτύχει»· διότι πώς θα φανεί αυτή, όταν όλα τόσο έχουν μεταβληθεί; Αλλά να επιζητείς τα νέα πράγματα της χάριτος· διότι αυτοί οι οποίοι επιδιώκουν αυτά, αυτοί θα απολαύσουν και ειρήνη και φιλανθρωπία, και αξίως θα ονομάζονται με το όνομα του Ισραήλ· όπως βεβαίως εκείνοι οι οποίοι φρονούν τα αντίθετα, ακόμη και αν κατάγονται από εκείνο και φέρουν την ονομασία του, έχουν εκπέσει από όλα αυτά, και από τη συγγένεια και από την επωνυμία αυτή· διότι οι κυρίως Ισραηλίτες είναι αυτοί οι οποίοι δύνανται να τηρούν αυτόν τον κανόνα, δηλαδή να απέχουν από τα παλαιά και να επιδιώκουν τα της χάριτος.

«Τοῦ λοιποῦ κόπους μοι μηδεὶς παρεχέτω(:Στο εξής ας μη μου δημιουργεί κανείς κόπους και ενοχλήσεις, ζητώντας από εμένα να απολογούμαι για όσα κάνω)»[Γαλ.6,17]. Εδώ όχι από κόπωση, ούτε από κακία τα λέγει αυτά· διότι αυτός ο οποίος είναι πρόθυμος τα πάντα και να κάνει και να πάθει για τους μαθητές, πώς θα διαλυόταν και θα έπεφτε τώρα; Εκείνος ο οποίος λέγει: «Ἐπίστηθι εὐκαίρως ἀκαίρως(:Στάσου επιτηρητής και επίμονος καθοδηγητής στους ακροατές σου όχι μόνο σε περιστάσεις κατάλληλες, αλλά και σε εκείνες που φαίνονται ακατάλληλες)» [Β΄Τιμ.4,2] και «Μήποτε δῷ αὐτοῖς ὁ Θεὸς μετάνοιαν εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας, καὶ ἀνανήψωσιν ἐκ τῆς τοῦ διαβόλου παγίδος(:Να παιδαγωγεί και να συνετίζει με πραότητα εκείνους που έχουν αντίθετα φρονήματα. Ποιος ξέρει μήπως καμιά φορά τους δώσει ο Θεός μετάνοια, και οδηγηθούν στην πλήρη και ορθή γνώση της αλήθειας και συνέλθουν από τη μέθη όπου τους έχει φέρει η παγίδα της πλάνης, στην οποία τους έπιασε ο διάβολος, και τους συλλάβει τώρα ως αιχμαλώτους ο δούλος του Θεού, έτσι ώστε να εφαρμόζουν το θέλημα Εκείνου)»[Β΄Τιμ. 2, 25-26], για ποιο λόγο τα λέγει αυτά; Για να αναστείλει τη ράθυμη προαίρεσή τους, και να τους εμβάλει περισσότερο φόβο και να τους στερεώσει στους νόμους τους οποίους έθεσε ο ίδιος και να μην επιτρέψει αυτούς συνεχώς να τους ταράσσουν.

«Ἐγὼ γὰρ τὰ στίγματα τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω(:διότι εγώ βαστάζω στο σώμα μου τα σημάδια των πληγών που δέχτηκα για τον Κύριο Ιησού. Και οι πληγές μου αυτές είναι η απολογία μου)»[Γαλ.6,17]. Δεν είπε «έχω», αλλά «βαστάζω», όπως κανείς καυχιέται για τρόπαια ή βασιλικά σημάδια· αν και φαίνεται και αυτό πάλι ότι είναι εντροπή. Αλλά αυτός για τα τραύματα καυχιέται· και όπως οι σημαιοφόροι από τους στρατιώτες, έτσι και αυτός αγάλλεται να φέρει τραύματα. Γιατί όμως λέγει αυτό; «Λαμπρότερο από κάθε λόγο, από κάθε φωνή απολογούμαι μέσω αυτών», λέγει· διότι αυτά εκβάλλουν φωνή ισχυρότερη από τη φωνή της σάλπιγγας προς εκείνους οι οποίοι αντιλέγουν και λέγουν ότι «υποκρίνομαι ως προς την πίστη και ότι λέγω κάτι για να αρέσω στους ανθρώπους»· διότι ούτε εάν κανείς έβλεπε στρατιώτη να εξέρχεται της παρατάξεως ματωμένος και να έχει αμέτρητα τραύματα θα ανεχόταν να κατηγορεί αυτόν ως δειλό και προδότη ενώ φέρει στο σώμα του την απόδειξη της ανδραγαθίας.

«Και από εμένα λοιπόν, αυτές τις αποδείξεις να έχετε», λέγει. «Και εάν κανείς θέλει να ακούσει την απολογία μου και να μάθει τη γνώμη μου, ας βλέπει τα τραύματα, τα οποία δίδουν μεγαλύτερη απόδειξη των όσων ειπώθηκαν και γράφτηκαν εδώ». Αρχίζοντας την επιστολή, από την άμεση μεταστροφή του, έδειξε σαφώς την ανυπόκριτη πρόθεσή του· τελειώνοντας επίσης την απέδειξε από τους κινδύνους που προήλθαν από αυτή τη μεταστροφή του από τον ιουδαϊσμό στον Χριστιανισμό· διότι, για να μη λέγει κανείς ότι μεταστράφηκε μεν από ορθή σκέψη, αλλά δεν παρέμεινε στην ίδια καλή προαίρεση, για το ότι και παρέμεινε σε αυτήν, φέρει μάρτυρες τους πειρασμούς, τους κινδύνους, τις πληγές.

Ύστερα, αφού απολογήθηκε σαφώς για όλα, και αφού έδειξε ότι τίποτε δεν είπε από θυμό και μίσος, αλλά ότι έχει αμετακίνητη την αγάπη προς αυτούς, πάλι αποδεικνύει αυτό, κλείνοντας τον λόγο του με μια ευχή η οποία είναι πλήρης μυρίων αγαθών και λέγοντας: «Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ μετὰ τοῦ πνεύματος ὑμῶν, ἀδελφοί· ἀμήν(:Σας εύχομαι, αδελφοί, η χάρις του Κυρίου μας Ιησού Χριστού να ενισχύει και να ενδυναμώνει τις πνευματικές σας δυνάμεις, ώστε να διατηρείτε πάντοτε τον αγιασμό που σας έδωσε το Άγιο Πνεύμα)»[Γαλ.6,18]. Με τον τελευταίο αυτόν λόγο επισφράγισε όλα τα μέχρι τώρα· διότι δεν είπε απλώς: «μαζί σας», όπως στις άλλες επιστολές, αλλά: «με το πνεύμα σας», απομακρύνοντάς τους από τα σαρκικά, και δείχνοντας παντού την ευεργεσία του Θεού, και υπενθυμίζοντας τη χάρη την οποία απόλαυσαν, δια της οποίας ήταν ικανός να τους απομακρύνει από κάθε ιουδαϊκή πλάνη· διότι, αφού έλαβαν το Πνεύμα, δεν βρίσκονταν πλέον στην πτωχεία του νόμου, αλλά στη δικαίωση την προερχόμενη από την πίστη· και το ότι διατηρήθηκαν σε αυτήν, όχι από την περιτομή, αλλά από τη χάρη έγινε πάλι. Για τον λόγο αυτόν έκλεισε την παραίνεση με ευχή, και αφού προηγουμένως τους θύμισε τη χάρη και το Πνεύμα, και συγχρόνως τους είπε αδελφούς, και παρακάλεσε τον Θεό να απολαμβάνουν αυτά στο διηνεκές και ασφάλισε τους ανθρώπους με διπλό τρόπο· διότι το ίδιο και ευχή και ολόκληρη διδασκαλία ήταν των όσων ειπώθηκαν, η οποία έγινε γι΄αυτούς σαν διπλό τείχος· διότι και η διδασκαλία, υπενθυμίζοντας σε αυτούς όσα αγαθά απόλαυσαν, περισσότερο τους στερέωνε τα δόγματα της εκκλησίας· και η ευχή επικαλούμενη τη χάρη και πείθοντάς τους να παραμένουν, δεν άφηνε το πνεύμα τους να μετατεθεί. Και εφόσον Αυτό υπήρχε σε αυτούς, ολόκληρη η πλάνη αποδιωκόταν σαν σκόνη.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ad-galatas-commentarius.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στην Προς Γαλάτας επιστολήν, ομιλία Γ΄[επιλεγμένα αποσπάσματα], πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1979, τόμος 20, σελίδες 397-409.

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

• Liddell & Scott, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας(Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος 2007),

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ [:Ιω.3,13-17]

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟ

[Υπομνηματισμός των εδαφίων Ιω.3,13-21]

«Εἰ τὰ ἐπίγεια εἶπον ὑμῖν καὶ οὐ πιστεύετε, πῶς ἐὰν εἴπω ὑμῖν τὰ ἐπουράνια πιστεύσετε; καὶ οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὁ ὢν ἐν τῷ οὐρανῷ (:Εάν σας είπα διδασκαλίες και αλήθειες θείες, οι οποίες όμως σχετίζονται με όσα συμβαίνουν πάνω στη γη και οι πιστοί αποκτούν εμπειρία γι’ αυτά στην επίγεια ζωή τους και είναι επομένως εύκολο να τις εννοήσετε και όμως δεν τις πιστεύετε, πώς, εάν σας πω υψηλές αλήθειες, που αναφέρονται στον επουράνιο κόσμο, θα τις παραδεχτείτε και θα τις πιστέψετε; Κι όμως, μόνο από Εμένα θα μάθετε τα επουράνια αυτά μυστήρια· διότι κανείς δεν ανέβηκε στον ουρανό, για να μάθει εκεί και να διδάξει σε σας αυτές τις αλήθειες, παρά μόνο Αυτός που κατέβηκε από τον ουρανό και έγινε με την ενανθρώπησή Του υιός του ανθρώπου και ο Οποίος εξακολουθεί, όσο χρόνο ζει στη γη, να είναι και στον ουρανό ως Θεός πανταχού παρών)»[Ιω.3,12-13· ερμηνευτική απόδοση Παναγιώτου Τρεμπέλα].

Αυτό που πολλές φορές είπα, αυτό και τώρα θα πω και δεν θα πάψω ποτέ να το επαναλαμβάνω. Ποιο είναι αυτό; Ότι, όταν ο Ιησούς πρόκειται να θίξει υψηλά δόγματα, προσαρμόζεται πολλές φορές προς την αδυναμία των ακροατών Του και δεν χρονοτριβεί σε λόγους αντάξιους της μεγαλοσύνης Του, αλλά συγκαταβαίνει περισσότερο σε λόγους που είναι πολύ μετριότεροι· διότι τόσο ο υψηλός, όσο και ο μεγάλος λόγος, έστω και αν εκφραστεί μία φορά, είναι ικανός να αποδείξει την αξία του, όσο βέβαια εμείς έχουμε την δύναμη να τον κατανοήσουμε δια της ακοής· όμως τα μετριότερα και όσα περισσότερο προσεγγίζουν τη διάνοια των ακροατών, αν δεν επαναλαμβάνονταν συχνά, επειδή αναφέρονται σε υψηλά πράγματα, δεν θα εισέδυαν γρήγορα στον νου του αμαθούς και προς τα χαμηλά ρέποντα ακροατή. Γι’ αυτό ακριβώς και τα περισσότερα από τα υψηλά έχουν λεχθεί από Αυτόν κατά τρόπο ταπεινότερο και απλούστερο. Αλλά για να μην προξενήσει αυτό πάλι κάποια άλλη ζημιά, με το να κρατεί τον μαθητή σε χαμηλό επίπεδο, δεν καταφεύγει μόνο στα απλούστερα λόγια, αλλά εκθέτει και την αιτία για την οποία τα λέγει, πράγμα που έχει κάνει και εδώ.

Αφού δηλαδή είπε για το βάπτισμα, όσα είπε, καθώς και για τη γέννηση που γίνεται στη γη κατά χάριν, επειδή θέλει να φτάσει και στη δική Του γέννηση τη μυστηριώδη και ανέκφραστη, μέχρι κάποιο σημείο συγκρατείται και δεν συνεχίζει, κατόπιν όμως λέγει και την αιτία για την οποία δεν συνεχίζει. Ποια λοιπόν είναι αυτή; Η παχυλή αμάθεια και η αδυναμία των ακροατών. Και αυτήν υπαινισσόμενος πρόσθεσε τα εξής: «Εάν δεν πιστεύετε όταν σας ομιλώ για τα γήινα, πώς θα πιστέψετε, εάν σας ομιλήσω για τα επουράνια;». Ώστε όπου ομιλήσει με μέτρια και απλά λόγια, πρέπει να σκεφτούμε ότι αυτό γίνεται εξαιτίας της αδυναμίας των ακροατών.

Ως προς τα «επίγεια», μερικοί νομίζουν ότι εδώ έχει λεχθεί για τον άνεμο, σαν να είπε: «Μολονότι σας έφερα παράδειγμα από τα επίγεια και ούτε έτσι δεν πειστήκατε, πώς θα μπορέσετε να δεχτείτε τα υψηλότερα;». Και μην απορήσεις, διότι λέγει εδώ το βάπτισμα επίγειο. Το ονομάζει έτσι ή διότι τελείται στη γη ή διότι θέλει να το συγκρίνει με τη δική Του μυστηριώδη γέννηση, αποκαλώντας το με αυτό το όνομα· διότι αν και η γέννηση αυτή είναι επουράνια, εντούτοις συγκρινόμενη με εκείνη την αληθινή, που προέρχεται από την ουσία του Πατρός, είναι επίγεια.

Και ορθώς δεν είπε: «Δεν καταλαβαίνετε», αλλά «Δεν πιστεύετε»· διότι όταν κάποιος δυσκολεύεται να καταλάβει εκείνα που μπορεί να τα συλλάβει με τη λογική του και δεν τα παραδέχεται εύκολα, δικαίως θα μπορούσε να κατηγορηθεί ως ανόητος. Όταν όμως δεν παραδέχεται αυτά, που δεν μπορεί να συλλάβει με τη λογική, αλλά μόνο με την πίστη, τότε δεν θα είναι πλέον ένοχος ανοησίας, αλλά απιστίας. Και επειδή ήθελε να αποτρέψει τον Νικόδημο από το να ζητεί εξήγηση αυτού που ειπώθηκε με συλλογισμούς της λογικής και να το εννοήσει με βάση τη λογική, τον επιπλήττει δριμύτερα κατηγορώντας τον για απιστία. Και εάν πρέπει να δεχτούμε τη δική μας τη γέννηση δια της πίστεως, ποιας τιμωρίας θα είναι άξιοι εκείνοι που περιεργάζονται και ερευνούν με περιέργεια με συλλογισμούς της λογικής τη γέννηση του Μονογενούς Υιού και Λόγου του Θεού;

Αλλά μπορεί κανείς να ρωτήσει ίσως: «Και γιατί έλεγε αυτά ο Χριστός, εάν δεν επρόκειτο να πιστέψουν οι ακροατές Του; Διότι και αν ακόμη δεν τα πίστευαν εκείνοι, όμως οι μεταγενέστεροι επρόκειτο να τα δεχθούν και να ωφεληθούν». Ενώ λοιπόν επιπλήττει τον Νικόδημο δριμύτατα, δείχνει στη συνέχεια ότι δεν γνωρίζει μόνο αυτά, αλλά και άλλα πολύ περισσότερα και σπουδαιότερα από αυτά. Και αυτό λοιπόν δήλωσε με την αποτροπή προς τον Νικόδημο, όταν είπε: «Κι όμως μόνο από Εμένα θα μάθετε τα επουράνια μυστήρια· διότι κανείς από τους ανθρώπους δεν έχει ανεβεί στον ουρανό για να μάθει τα επουράνια και να σας τα διδάξει, παρά μόνο Εκείνος που κατέβηκε από τον ουρανό και έγινε με την ενανθρώπησή Του Υιός του ανθρώπου. Αυτός, ενώ τώρα είναι στη γη, εξακολουθεί να είναι και στον ουρανό ως Θεός πανταχού παρών».

Και θα μπορούσε επίσης να ρωτήσει: «Και ποια νοηματική σύνδεση και ακολουθία με τα προηγούμενα έχει αυτό;». Είναι πολύ μεγάλη και συμφωνεί απόλυτα με τα προηγούμενα. Όταν δηλαδή ο Νικόδημος είχε πει: «Ῥαββί, οἴδαμεν ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐλήλυθας διδάσκαλος(:Διδάσκαλε, γνωρίζουμε ότι Εσύ ήλθες από τον Θεό ως ο μοναδικός διδάσκαλος των πλέον υψηλών αληθειών)»[Ιω.3,2], ο Χριστός διορθώνει αυτό, σαν να λέγει περίπου τα εξής: «Μη νομίσεις ότι εγώ είμαι τέτοιος διδάσκαλος όπως οι περισσότεροι από τους Προφήτες, που ήταν από την γη· διότι εγώ βρίσκομαι τώρα εδώ, έχοντας κατέβει από τον ουρανό. Και κανείς από τους Προφήτες δεν έχει ανεβεί εκεί, εγώ όμως εκεί κατοικώ». Είδες με ποιο τρόπο ακόμη και αυτό που φαίνεται ότι είναι πολύ υψηλό, πόσο πολύ είναι ανάξιο της μεγαλοσύνης Του; Διότι δεν κατοικεί μόνο στον ουρανό, αλλά βρίσκεται παντού και πληροί τα πάντα.

Αλλά ακόμη περισσότερο προσαρμόζεται προς την αδυναμία του ακροατή, επειδή θέλει να τον ανυψώσει πνευματικά σιγά- σιγά χωρίς να το αντιληφτεί. Και Υιό του ανθρώπου εδώ δεν αποκάλεσε τη σάρκα, αλλά για να εκφραστώ έτσι, ονόμασε όλο τον εαυτό Του από το λιγότερο ευγενές μέρος της ουσίας Του· διότι συνηθίζει να αποκαλεί το παν άλλοτε μεν από τη θεία, άλλοτε δε από την ανθρώπινη φύση Του.

«Καὶ καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου(:Και όπως κάποτε ο Μωυσής στην έρημο κρέμασε ψηλά το χάλκινο φίδι για να σώζονται από το θανατηφόρο δηλητήριο των φιδιών της ερήμου όσοι Ισραηλίτες το αντίκριζαν με πίστη, έτσι σύμφωνα με το πάνσοφο σχέδιο του Θεού πρέπει να κρεμασθεί ψηλά επάνω στον Σταυρό ο Υιός του ανθρώπου και να προσλάβει έτσι το ομοίωμα της αμαρτίας, χωρίς όμως να έχει καμία πραγματική σχέση με αυτή)»[Ιω.,3,14].Και αυτό πάλι φαίνεται να μη συνδέεται με τα προηγούμενα, αλλά όμως έχει μεγάλη σχέση· διότι, αφού ανέπτυξε την μεγάλη ευεργεσία που έχει παραχωρηθεί στους ανθρώπους με το βάπτισμα, προσθέτει και την αιτία αυτής, δηλαδή την ευεργεσία δια του σταυρού, που δεν είναι λιγότερο σημαντική από εκείνη. Όπως ακριβώς και ο Παύλος ομιλώντας προς τους Κορινθίους συνδέει μαζί αυτές τις ευεργεσίες λέγοντας: «Μὴ Παῦλος ἐσταυρώθη ὑπὲρ ὑμῶν; ἢ εἰς τὸ ὄνομα Παύλου ἐβαπτίσθητε;(:Μήπως ο Παύλος σταυρώθηκε για την σωτηρία σας; Ή μήπως βαπτισθήκατε στο όνομα του Παύλου ώστε να ανήκετε πλέον σε αυτόν;)»[Α΄Κορ. 1,13]· διότι περισσότερο από όλα τα άλλα, αυτά τα δύο δείχνουν την απεριόριστη αγάπη Του και ότι υπέφερε χάριν των εχθρών Του και ότι αφού πέθανε χάριν των εχθρών Του, μας χάρισε την συγχώρηση όλων των αμαρτιών δια του βαπτίσματος.

Γιατί όμως δεν δήλωσε σαφώς, ότι πρόκειται να σταυρωθεί, αλλά παρέπεμψε τους ακροατές στον παλαιό συμβολικό τύπο του χάλκινου όφεως; Πρώτον μεν για να μάθουν, ότι τα παλαιά συνδέονται με τα νέα(:η Παλαιά Διαθήκη συνδέεται με την Καινή) και δεν είναι ξένα μεταξύ τους, και έπειτα για να ξέρεις, ότι δεν βαδίζει στο Πάθος χωρίς να θέλει. Και για να μην αντείπει κανείς: «πώς είναι δυνατόν, αφού πιστέψουμε στον Εσταυρωμένο, να σωθούμε, όταν μάλιστα και ο Ίδιος αρπάχτηκε από τον θάνατο;», μας παραπέμπει στην παλαιά ιστορία· διότι, αν οι Εβραίοι διέφυγαν τότε τον θάνατο από τα δηλητηριώδη φίδια της ερήμου, μόλις αντίκριζαν το χάλκινο ομοίωμα του όφεως, δικαίως θα απολαύσουν πολύ μεγαλύτερη ευεργεσία εκείνοι που πιστεύουν στον Εσταυρωμένο. Αλλά δεν συνέβη αυτό εξαιτίας της αδυναμίας του Εσταυρωμένου και της υπεροχής των Ιουδαίων, αλλά επειδή «οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν(:τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον βυθισμένο στην αμαρτία κόσμο των ανθρώπων, ώστε παρέδωσε σε σταυρικό θάνατο τον μονάκριβό Υιό Του», γι΄ αυτό σταυρώνεται ο έμψυχος ναός Του, «ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον (:για να μην καταδικαστεί σε αιώνια απώλεια κάθε άνθρωπος που πιστεύει σε Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια»[Ιω.3,16].

Βλέπεις ποια είναι η αιτία του σταυρού και η εξ αυτού σωτηρία; Βλέπεις τη συνάφεια μεταξύ της εικόνας του όφεως και της αληθείας; Εκείνοι οι Ιουδαίοι απέφυγαν τον θάνατο, αλλά τον προσωρινό· εδώ οι πιστοί αποφεύγουν τον αιώνιο. Εκεί ο κρεμασμένος όφις θεράπευε τα δαγκώματα των όφεων· εδώ ο σταυρωθείς Χριστός θεράπευσε τις πληγές από τα δαγκώματα του πνευματικού δράκοντος. Εκεί θεραπευόταν εκείνος που βλέπει με τους υλικούς οφθαλμούς· εδώ θεραπεύεται εκείνος που βλέπει με τους οφθαλμούς της ψυχής, αποβάλλει όλες τις αμαρτίες. Εκεί ο κρεμασμένος χαλκός είχε κατασκευαστεί σε εικόνα όφεως· εδώ το σώμα του Κυρίου κατασκευασμένο από το Άγιο Πνεύμα. Εκεί όφις δάγκωνε και όφις θεράπευε. Έτσι και εδώ θάνατος κατέστρεψε και θάνατος έσωσε. Αλλά ο μεν όφις που φόνευε, είχε δηλητήριο, εκείνος δε που έσωζε ήταν καθαρός από δηλητήριο. Και εδώ πάλι το ίδιο συνέβη. Δηλαδή ο μεν θάνατος που αφάνιζε είχε αμαρτία, όπως ο όφις είχε δηλητήριο, αλλά ο θάνατος του Κυρίου ήταν απαλλαγμένος από κάθε αμαρτία, όπως ακριβώς ο χάλκινος όφις από το δηλητήριο.

Διότι ο Κύριος ήταν απολύτως αναμάρτητος, όπως λέγει ο Απόστολος Πέτρος: «Ὃς ἁμαρτίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ(:Αυτός δεν έκαμε ποτέ καμία απολύτως αμαρτία· “ούτε δε και στο στόμα Του βρέθηκε ποτέ δόλος ή έστω και ο παραμικρότερος αμαρτωλός λόγος”)»[Α΄Πετρ. 2,22· επίσης βλ. Ησ.53,9: «Ὃτι ἀνομίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ(:διότι ο Υιός μου δεν διέπραξε καμία παρανομία, ούτε βρέθηκε ποτέ δόλος και ψεύδος στο στόμα Του)»].

Και αυτό είναι εκείνο που είπε ο Παύλος: «Ἀπεκδυσάμενος τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ἐξουσίας ἐδειγμάτισεν ἐν παρρησίᾳ, θριαμβεύσας αὐτοὺς ἐν αὐτῷ(:Εκεί, επάνω στον σταυρό, έγδυσε τις πονηρές αρχές και εξουσίες και τις διαπόμπευσε, τις καταντρόπιασε φανερά μπροστά σε όλον τον πνευματικό κόσμο και έσυρε τους δαίμονες νικημένους με θριαμβευτική πομπή. Και το πραγματοποίησε αυτό με τον σταυρό Του, ο οποίος έγινε για τον Χριστό θριαμβευτικό άρμα νικητή)»[Κολ.2,15]. Όπως ακριβώς ένας ρωμαλέος αθλητής, ο οποίος, αφού σηκώσει στον αέρα τον αντίπαλό του και αφού τον ρίξει κατά γης, κατακτά μία λαμπρή νίκη, έτσι και ο Χριστός εμπρός στα μάτια όλης της οικουμένης νίκησε όλες τις εχθρικές δυνάμεις και αφού θεράπευσε όλους εκείνους, που είχαν πληγωθεί στην έρημο, τους απάλλαξε από όλα τα θηρία από την στιγμή που κρεμάστηκε επάνω στον σταυρό. Αλλά δεν είπε ότι «πρέπει να κρεμαστεί», αλλά «πρέπει να υψωθεί»· διότι εκείνη την έκφραση χρησιμοποίησε, η οποία του φαινόταν ότι είναι ανεκτικότερη για τον ακροατή και πλησιέστερη προς την εικόνα.

«Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον(:Τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον βυθισμένο στην αμαρτία κόσμο των ανθρώπων, ώστε παρέδωσε σε σταυρικό θάνατο τον μονάκριβό Υιό Του, για να μην καταδικαστεί σε αιώνια απώλεια κάθε άνθρωπος που πιστεύει σε Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια)»[Ιω.3,16]. Αυτό που λέγει στο εδάφιο αυτό, σημαίνει το εξής: «Μην απορείς, επειδή πρόκειται να σταυρωθώ εγώ, για να σωθείς εσύ· διότι και στον Πατέρα φάνηκε καλό αυτό και Αυτός τόσο πολύ σας αγάπησε, ώστε να δώσει τον Υιό Του χάριν των δούλων και μάλιστα δούλων αγνωμόνων». Και όμως αυτό δεν θα το έκανε κανείς ούτε για χάρη των προσφιλών του προσώπων, ούτε για χάρη του δικαίου προφανώς, πράγμα που ο Παύλος διδάσκει, όταν λέγει: «Μόλις γὰρ ὑπὲρ δικαίου τις ἀποθανεῖται (:Μεγίστη όντως η αγάπη του Θεού· διότι μόλις και μετά δυσκολίας θα υπάρξει άνθρωπος να θυσιαστεί για κάποιον δίκαιο)»[Ρωμ.5,7].

Αλλά ο μεν Παύλος μίλησε διεξοδικότερα, επειδή απευθυνόταν σε πιστούς, εδώ όμως ο Χριστός συντομότερα λέγει αυτά και παραστατικότερα, επειδή συνομιλούσε με τον Νικόδημο. Και διότι κάθε λέξη έχει μεγάλη έμφαση· διότι με τις φράσεις «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν (:Τόσο πολύ αγάπησε)» και «ὁ Θεὸς τὸν κόσμον (:ο Θεός τον κόσμο)» δείχνει την μεγάλη έκταση της αγάπης Του· διότι μεγάλη και απεριόριστη ήταν η μεταξύ τους απόσταση· διότι ο αθάνατος Θεός, που δεν έχει αρχή και τέλος, η απέραντη μεγαλοσύνη, αγάπησε αυτούς, που πλάσθηκαν από χώμα και τέφρα, που είναι φορτωμένοι από άπειρες αμαρτίες, αυτούς που εξόκειλαν συνεχώς, τους αχάριστους.

Αλλά και τα επόμενα πρόσθεσε, που είναι εξίσου εμφαντικά, λέγοντας: «ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν(:ώστε παρέδωσε σε σταυρικό θάνατο τον μονάκριβό Υιό Του)». Δεν λέγει ότι παρέδωσε ούτε δούλο, ούτε άγγελο, ούτε αρχάγγελο. Και όμως ποτέ ένας πατέρας δεν θα έδειχνε τόση προθυμία για τον υιό του, όση έδειξε ο Θεός προς τους αχάριστους δούλους Του. Και το μεν πάθος Του δεν το τοποθετεί πολύ καθαρά, αλλά με ασάφεια, αλλά την ωφέλεια από το πάθος με σαφήνεια: «ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον(:και τούτο, για να μην καταδικαστεί στην αιώνια απώλεια κανένας από εκείνους, που θα πιστέψουν σε Αυτόν, αλλά να κερδίσει και να έχει την αιώνια ζωή)»[Ιω.3,16].

Επειδή όμως είχε πει τη φράση «πρέπει να υψωθεί» και με αυτό υπαινίχτηκε τον θάνατο, για να μην αποθαρρυνθεί ο ακροατής από αυτά τα λόγια σχηματίζοντας ανθρώπινη ιδέα περί Αυτού και έχοντας τη φανταστική εντύπωση ότι ο θάνατος είναι τέλος της υπάρξεως, πρόσεξε πώς το προσαρμόζει, διασαφηνίζοντας ότι ο προσφερόμενος είναι Υιός του Θεού και ότι είναι η αρχή της ζωής και μάλιστα της αιώνιας ζωής. Και δεν θα ήταν δυνατόν, εκείνος που παρέχει στους άλλους ζωή δια του δικού Του θανάτου, να παραμένει διαρκώς στον θάνατο· διότι, αν δεν χάνονται αυτοί που πιστεύουν στον Εσταυρωμένο, πολύ περισσότερο δεν θα χαθεί ο ίδιος ο Εσταυρωμένος· διότι εκείνος που απαλλάσσει τους άλλους από την απώλεια, έχει απαλλαγεί πολύ περισσότερο ο ίδιος από αυτήν. Εκείνος ο οποίος παρέχει ζωή στους άλλους, πολύ περισσότερο πηγάζει ζωή για τον εαυτό Του.

Βλέπεις ότι παντού χρειάζεται πίστη; Ο Ιησούς βεβαιώνει ότι ο σταυρός είναι πηγή της ζωής, πράγμα το οποίο η λογική δεν θα παραδεχθεί εύκολα. Και μάρτυρες ακόμη και σήμερα είναι οι εθνικοί(:οι ειδωλολάτρες), οι οποίοι αυτό το περιγελούν. Όμως η πίστη που υπερβαίνει την αδυναμία των συλλογισμών της πεπερασμένης μας λογικής, εύκολα aυτό θα το δεχτεί και θα το εννοήσει πλήρως. Και γιατί αγάπησε ο Θεός τόσο πολύ τον κόσμο; Για καμία άλλη αιτία, παρά διότι είναι Αγαθός.

Ας ντραπούμε λοιπόν ενώπιον της αγάπης Του και ας αισθανθούμε αισχύνη για την υπερβολική Του φιλανθρωπία· διότι ο Θεός δεν λυπήθηκε για χάρη μας ούτε τον Μονογενή Υιό Του, εμείς όμως και τα υλικά αγαθά λυπούμαστε για χάρη του εαυτού μας. Αυτός έδωσε για χάρη μας τον Μονογενή Υιό Του τον αληθινό, εμείς όμως ούτε το χρήμα δεν περιφρονούμε για χάρη Του και για χάρη μας. Και πώς αυτά θα είναι άξια συγνώμης; Και αν δούμε ότι ένας άνθρωπος υπέστη κινδύνους και θανάτους για χάρη μας, τον προτιμούμε απ΄ όλα, τον συγκαταλέγουμε μεταξύ των πρώτων φίλων μας, παραχωρούμε σε αυτόν τα πάντα και λέμε ότι είναι μάλλον δικά του παρά δικά μας και ούτε με αυτόν τον τρόπο δεν θεωρούμε ότι ανταποδίδουμε την ευγνωμοσύνη που οφείλουμε σε αυτόν.

Για χάρη όμως του Χριστού δεν τηρούμε ούτε αυτό το μέτρο της ευγνωμοσύνης. Αλλά Εκείνος μεν έδωσε τη ζωή Του για χάρη μας και έχυσε το πολύτιμό αίμα Του για εμάς, που δεν υπήρξαμε ούτε αγαθοί, ούτε ευγνώμονες, εμείς όμως δεν σκορπίζουμε ούτε χρήματα για τους εαυτούς μας, αλλά ανεχόμαστε Αυτόν που πέθανε για χάρη μας γυμνό και ξένο. Και ποιος θα μας απαλλάξει από τη μέλλουσα κόλαση; Διότι, αν επρόκειτο να κριθούμε όχι από τον Θεό, αλλά από εμάς τους ίδιους, άραγε δεν θα ψηφίζαμε εναντίον των εαυτών μας; Άραγε δεν θα καταδικάζαμε τους εαυτούς μας στο πυρ της γεένης, εάν ανεχόμασταν να λιώνει από την πείνα Εκείνος, που έδωσε τη ζωή Του για χάρη μας;

Και γιατί μνημονεύω μόνο τα χρήματα; Διότι, εάν είχαμε χίλιες ζωές, δεν έπρεπε να τις δώσουμε όλες για χάρη Του; Και όμως, ούτε με αυτόν τον τρόπο θα κάναμε κάτι αντάξιο της ευεργεσίας· διότι εκείνος που ευεργετεί πρωτύτερα, αποδεικνύει φανερά την καλοσύνη του, ενώ εκείνος που ευεργετείται, όποια ανταπόδοση και αν κάνει, ανταποδίδει οφειλή, δεν αποδίδει ευγνωμοσύνη και μάλιστα όταν εκείνος που έκανε την αρχή, ευεργετεί εχθρούς, αλλά και εκείνος που ανταποδίδει και στον ευεργέτη παραδίδει τα αγαθά και ο ίδιος θα τα απολαύσει πάλι.

Αλλά εμάς ούτε αυτά μας ελκύουν, αλλά είμαστε τόσο αχάριστοι, ώστε να στολίζουμε με χρυσά περιδέραια τους υπηρέτες και τους ημιόνους και τους ίππους, να ανεχόμαστε όμως τον Κύριο να περιφέρεται γυμνός, να επαιτεί από σπίτι σε σπίτι, να στέκεται συνεχώς στις τριόδους, να απλώνει τα χέρια και να Τον βλέπουμε πολλές φορές με βλοσυρούς οφθαλμούς. Και όμως και αυτό το υπομένει για χάρη μας· διότι ευχαρίστως πεινά για να τραφείς εσύ και περιφέρεται γυμνός, για να σου προσφέρει το ένδυμα της αφθαρσίας. Εσείς όμως ποτέ δεν Του δίνετε τίποτε από τα δικά σας, αλλά από τα ενδύματά σας άλλα μεν τα έχει φάει ο σκώρος, άλλα όμως μένουν κλεισμένα στα κιβώτια και αποτελούν περιττή φροντίδα για τους κατόχους τους. Και Εκείνος που σας έχει δώσει αυτά και όλα τα άλλα, περιφέρεται γυμνός. Αλλά γιατί δεν τα τοποθετείτε στα κιβώτια, αλλά τα φοράτε και καμαρώνετε; Πες μου, ποια ωφέλεια έχετε από αυτό; Για να σας δει το πλήθος των ανθρώπων της αγοράς; Και τι με αυτό; Δεν θα θαυμάσουν βέβαια εσένα, επειδή τα φορείς, αλλά εκείνον που χαρίζει στους φτωχούς.

Ώστε, εάν θέλεις να θαυμάζεσαι, να ντύσεις άλλους και τότε θα ακούσεις χιλιάδες χειροκροτήματα. Τότε μαζί με τους ανθρώπους, θα σε επαινέσει και ο Θεός. Τώρα όμως κανείς δεν θα σε επαινέσει, αλλά όλοι θα σε φθονήσουν, όταν βλέπουν ότι στολίζεις το σώμα σου και παραμελείς την ψυχή σου. Ο στολισμός αυτός αρμόζει στις πόρνες και πολλές φορές μάλιστα τα ενδύματα εκείνων είναι πολυτελέστερα και λαμπρότερα. Ο στολισμός όμως της ψυχής αρμόζει μόνο σε εκείνους που ζουν με αρετή.

Αυτά τα έχω πει πολλές φορές και δεν θα πάψω να τα επαναλαμβάνω, όχι επειδή φροντίζω για τους φτωχούς τόσο, όσο για τις ψυχές σας· διότι για εκείνους θα υπάρξει κάποια ανακούφιση από αλλού, αν δεν υπάρξει από εμάς. Εκείνοι, κι αν δεν τους την προσφέρετε εσείς, θα βρουν ωστόσο από κάπου κάποια ανακούφιση. Μα κι αν δεν βρουν ανακούφιση, αλλά πεθάνουν από την πείνα, δεν είναι μεγάλη η ζημία τους. Τι τον έβλαψε τον Λάζαρο η φτώχεια και η αδιάκοπη πείνα του; Εσάς όμως κανένας δεν θα σας γλυτώσει από τη γέεννα, αν δεν σας βοηθήσουν οι φτωχοί· αλλά θα πούμε τα ίδια με τον πλούσιο εκείνο αφέντη του πτωχού Λαζάρου, που βασανιζόταν αδιάκοπα και καμιά παρηγοριά δεν έβρισκε. Αλλά, μη γένοιτο, μακάρι κανένας να μην ακούσει ποτέ τους λόγους τούτους, αλλά να γίνει δεκτός μέσα στους κόλπους τους Αβραάμ, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, δια του οποίου και μετά του οποίου ανήκει η δόξα στον Πατέρα ταυτόχρονα και το Άγιο Πνεύμα στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ΟΜΙΛΙΑ ΚΗ΄

« Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ᾿ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι᾿ αὐτοῦ(:Διότι δεν απέστειλε ο Θεός τον Υιό του στο αμαρτωλό γένος των ανθρώπων για να κατακρίνει και να καταδικάσει το γένος αυτό, αλλά ο Θεός απέστειλε τον Υιό του για να σωθεί ολόκληρος ο κόσμος των ανθρώπων διαμέσου της δικής Του θυσίας)»[Ιω.3,17].

Πολλοί από τους οκνηρούς και ράθυμους, που κάνουν κατάχρηση της φιλανθρωπίας του Θεού με τον πολλαπλασιασμό των αμαρτημάτων τους και με την υπερβολική τους αμέλεια για τη σωτηρία της ψυχής τους, ισχυρίζονται τα εξής: «Δεν υπάρχει γέενα, δεν υπάρχει τιμωρία, ο Θεός συγχωρεί όλα τα αμαρτήματά μας». Αυτούς τους αποστομώνει ο σοφός Σειράχ, που λέγει: «Καὶ μὴ εἴπῃς· ὁ οἰκτιρμὸς αὐτοῦ πολύς, τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν μου ἐξιλάσεται· ἔλεος γὰρ καὶ ὀργὴ παρ᾿ αὐτοῦ, καὶ ἐπὶ ἁμαρτωλοὺς καταπαύσει ὁ θυμὸς αὐτοῦ (:Και μην πεις: ‘’Η φιλανθρωπία Του είναι μεγάλη, θα ευσπλαγχνισθεί το πλήθος των αμαρτιών μου’’, διότι η οργή Του δεν είναι μικρότερη από την ευσπλαχνία Του και η οργή Του θα ξεσπάσει ενάντια σε όσους άφοβα αμαρτάνουν)» [Σοφ. Σειρ.5,6)]. Και πάλι: «Κατὰ τὸ πολὺ ἔλεος αὐτοῦ, οὕτως καὶ πολὺς ὁ ἔλεγχος αὐτοῦ· ἄνδρα κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ κρίνει (:Όπως είναι μεγάλη η ευσπλαχνία Του, είναι μεγάλος και ο έλεγχός Του)»[: Σοφ. Σειρ. 16,12].

Και αν θα ρωτήσεις πού είναι η φιλανθρωπία Του, αν ανταμειφθούμε ανάλογα, άκουσε και τον Προφητάνακτα Δαβίδ και τον Απόστολο Παύλο που λένε, ο μεν πρώτος: «Καὶ σοῦ, Κύριε, τὸ ἔλεος, ὅτι σὺ ἀποδώσεις ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ (:Και η ευσπλαχνία είναι επίσης δική σου, Κύριε· διότι Εσύ, πολυεύσπλαχνε, βραβεύεις με το έλεός Σου την αρετή των ανθρώπων και τιμωρείς δυναμικά την κακία τους. Εσύ θα αποδώσεις και στον καθένα σύμφωνα με τα έργα του)»[Ψαλμ.61,13],ο δε δεύτερος: «ὃς ἀποδώσει ἑκάστῳ κατὰ ἔργα αὐτοῦ(:Αυτός θα αποδώσει στον καθένα ανάλογα με τα έργα του)» [Ρωμ.2,6].

Αλλά ότι παρά ταύτα η φιλανθρωπία του Θεού είναι μεγάλη, αποδεικνύεται από τα επόμενα· εάν δηλαδή ο Θεός, αφού διαίρεσε τη ζωή μας σε δύο χρονικές περιόδους, την παρούσα και την μέλλουσα, και αφού τη μία όρισε για τους αγώνες, την δε άλλη έκανε χώρο απονομής των στεφάνων, απέδειξε και με αυτόν τον τρόπο τη φιλανθρωπία Του. Πώς και με ποιο τρόπο; Με το ότι, αν και διαπράξαμε πολλά και σοβαρά αμαρτήματα και αν και δεν παραλείψαμε να ρυπαίνουμε την ψυχή μας με άπειρα κακά από την νεαρή ηλικία μας ως τα γεράματά μας, για κανένα από αυτά τα αμαρτήματα δεν μας ζήτησε λόγο, αλλά επιπλέον συγχώρησε αυτά με το βάπτισμα της παλιγγενεσίας και μας χάρισε δικαιοσύνη και αγιότητα.

«Τι λοιπόν θα συμβεί», θα έλεγε κάποιος, «εάν κάποιος, αφού καταξιώθηκε των ιερών μυστηρίων από πολύ μικρή ηλικία, διαπράξει μετά από αυτά μύρια αμαρτήματα;». Αυτός λοιπόν είναι άξιος μεγαλύτερης τιμωρίας· διότι για τα ίδια αμαρτήματα δεν υποφέρουμε τις ίδιες τιμωρίες, αλλά πολύ αυστηρότερες, όταν αμαρτήσουμε μετά τη μυσταγωγία του Βαπτίσματος. Και αυτό το βεβαιώνει ο Παύλος, ο οποίος λέγει: «Ἀθετήσας τις νόμον Μωϋσέως χωρὶς οἰκτιρμῶν ἐπὶ δυσὶν ἢ τρισὶ μάρτυσιν ἀποθνήσκει· πόσῳ δοκεῖτε χείρονος ἀξιωθήσεται τιμωρίας ὁ τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ καταπατήσας καὶ τὸ αἷμα τῆς διαθήκης κοινὸν ἡγησάμενος, ἐν ᾧ ἡγιάσθη, καὶ τὸ Πνεῦμα τῆς χάριτος ἐνυβρίσας;(:Εάν κανείς παραβεί τον μωσαϊκό Νόμο και την παράβασή του αυτήν τη βεβαιώσουν δύο ή τρεις μάρτυρες, αυτός θανατώνεται χωρίς επιείκεια. Πόσο χειρότερη τιμωρία νομίζετε ότι αξίζει εκείνος που ποδοπάτησε περιφρονητικά τον Υιό του Θεού και νόμισε ως αίμα συνηθισμένου και κοινού ανθρώπου το Αίμα με το οποίο επικυρώθηκε η Νέα Διαθήκη, με το οποίο μάλιστα αίμα και αυτός ο ίδιος αγιάστηκε και εξύβρισε και περιφρόνησε το Άγιο Πνεύμα που μας προσφέρει τη χάρη Του;)»[Εβρ.10,28-29].Αυτός θα είναι, λοιπόν, άξιος μεγαλύτερης τιμωρίας.

Εντούτοις ο Θεός άνοιξε και γι’ αυτόν τις πόρτες της μετανοίας και του έδωσε πολλές ευκαιρίες, αν το θελήσει βεβαίως, να απαλλαγεί από τα αμαρτήματά του. Σκέψου, λοιπόν, πόσο μεγάλες είναι αυτές οι αποδείξεις της φιλανθρωπίας του Θεού, η δια της χάριτος χορήγηση της αφέσεως και ο μη κολασμός αυτού που και μετά τη χορήγηση της χάριτος αμάρτησε και είναι άξιος κάθε τιμωρίας, επιπλέον δε και η διάθεση σε αυτόν χρόνου και προθεσμίας απολογίας.

Για όλα αυτά, ο Ιησούς έλεγε στον Νικόδημο: «Δεν έστειλε ο Θεός τον Υιό Του για να καταδικάσει τον κόσμο, αλλά για να σώσει τον κόσμο». Δύο είναι οι παρουσίες του Χριστού, αυτή που ήδη έχει γίνει και η μέλλουσα, αλλά δεν έχουν τον ίδιο σκοπό και οι δύο, αλλά η μεν πρώτη έγινε όχι για να εξετάσει τα όσα πράξαμε, αλλά για να τα συγχωρήσει, ενώ η δεύτερη θα γίνει όχι για να συγχωρήσει, αλλά για να κρίνει. Γι’ αυτό περί της μεν πρώτης λέγει: «Δεν ήλθα για να καταδικάσω τον κόσμο, αλλά για να σώσω τον κόσμο», περί δε της δεύτερης: «Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων, καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ, τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων(:Όταν λοιπόν έλθει ο Υιός του ανθρώπου με τη δόξα Του και μαζί Του όλοι οι άγιοι άγγελοι, τότε θα καθίσει σε θρόνο ένδοξο και λαμπρό. Και θα συναχθούν μπροστά Του όλα τα έθνη, όλοι δηλαδή οι άνθρωποι που έζησαν απ’ την αρχή της δημιουργίας μέχρι το τέλος του κόσμου. Και θα τους χωρίσει τον ένα από τον άλλο, όπως ο βοσκός χωρίζει τα πρόβατα από τα γίδια. Και θα τοποθετήσει τους δικαίους, που είναι ήμεροι σαν τα πρόβατα, στα δεξιά Του˙ ενώ τους αμαρτωλούς, που είναι ατίθασοι και άτακτοι σαν τα γίδια, θα τους βάλει στα αριστερά Του)»[Ματθ.25,31-33], «καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον(:και θα οδηγηθούν αυτοί σε κόλαση που δεν θα έχει τέλος, αλλά θα είναι αιώνια˙ ενώ οι δίκαιοι θα πάνε για να απολαύσουν ζωή αιώνια)»[Ματθ.25,46].

Κι όμως και η πρώτη παρουσία του Χριστού ήταν και παρουσία κρίσεως κατά την αυστηρή λογική. Γιατί; Διότι προ της παρουσίας Του υπήρχε άγραφος φυσικός νόμος και προφήτες, επίσης γραπτός νόμος και διδασκαλία και άπειρες υποσχέσεις και ποινές και πολλά άλλα, που μπορούσαν να επανορθώσουν το κακό. Και το επακόλουθο όλων αυτών ήταν να ζητήσει ευθύνες. Αλλά επειδή είναι φιλάνθρωπος, δεν κρίνει, αλλά συγχωρεί μέχρις ενός σημείου· διότι, εάν έκρινε, τότε όλοι ανεξαιρέτως θα χάνονταν. «Πάντες γὰρ ἥμαρτον καὶ ὑστεροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ(: Και δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ Ιουδαίων και εθνικών, διότι όλοι ανεξαιρέτως αμάρτησαν και στερούνται τη δόξα που κατέχει και παρέχει ο Θεός)», λέγει ο Απόστολος[Ρωμ.3,23]. Βλέπεις πόσο υπερβολικά μεγάλη είναι η φιλανθρωπία Του;

«Εκείνος που πιστεύει στον Υιό δεν κρίνεται, εκείνος όμως που δεν πιστεύει, έχει ήδη κριθεί». Αλλά τότε, εάν δεν ήλθε γι’ αυτό, για να κρίνει δηλαδή τον κόσμο, πώς εκείνος που δεν πιστεύει, έχει ήδη κριθεί, αφού δεν έφθασε ακόμη ο καιρός της κρίσεως; Ή εννοεί τούτο, ότι δηλαδή η απιστία χωρίς μετάνοια είναι άξια τιμωρίας, διότι το να μένει κανείς χωρίς το φως είναι καθ’ εαυτό μεγάλη τιμωρία, ή προαναγγέλλει τα μέλλοντα. Όπως ακριβώς εκείνος που φονεύει, και στην περίπτωση ακόμη που δεν καταδικαστεί από τον δικαστή, έχει ήδη καταδικαστεί από αυτήν την ίδια τη φύση της πράξεώς του, τοιουτοτρόπως και ο άπιστος. Επειδή και ο Αδάμ, από την ημέρα που έφαγε από τον απαγορευμένο καρπό, πέθανε· διότι αυτή ακριβώς ήταν και η απόφαση του Θεού: «Ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ· ᾗ δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾿ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε(:Από το δέντρο όμως της γνώσεως του καλού και κακού δεν πρέπει ποτέ να φάτε από αυτό· διότι την ημέρα κατά την οποία θα φάτε από τον καρπό του, θα χάσετε το δικαίωμα της αθανασίας, θα πεθάνετε σωματικώς και θα χωριστείτε από εμένα, που σας έδωσα τη ζωή”)»[Γέν.2,17],μολονότι βεβαίως ζούσε.

Πώς πέθανε λοιπόν ο Αδάμ; Εξαιτίας της απόφασης και της παρακοής του· διότι εκείνος που ο ίδιος καθιστά τον εαυτό του υπεύθυνο της τιμωρίας έχει ήδη τιμωρηθεί, αν όχι μέχρις ενός σημείου πραγματικά, αλλά πνευματικά. Και για να μη νομίσει κανείς, ότι μπορεί να αμαρτάνει ατιμώρητα, όταν ακούει: «Δεν ήλθα για να καταδικάσω τον κόσμο», ο Κύριος τού αφαιρεί και αυτήν την πρόφαση λέγοντας: «έχει ήδη κριθεί». Επειδή δηλαδή, επρόκειτο να έλθει η κρίση και δεν είχε έλθει ακόμη, με τον τρόπο αυτόν, μεταφέρει κοντά τον φόβο της τιμωρίας και δείχνει ήδη την κόλαση. Και αυτό επίσης είναι απόδειξη της μεγάλης Του φιλανθρωπίας, το ότι όχι μόνο έδωσε τον Υιό Του, προς σωτηρία των ανθρώπων, αλλά και το να αναβάλλει τον καιρό της κρίσεως για να δοθεί ευκαιρία στους αμαρτωλούς και τους απίστους να απονίψουν τα πλημμελήματά τους.

«Ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν οὐ κρίνεται(:Όποιος πιστεύει σε Αυτόν, είτε είναι Ιουδαίος είτε εθνικός, δεν καταδικάζεται)»[Ιω.3,18]· εκείνος που πιστεύει όμως, όχι εκείνος που ερευνά με περιέργεια, εκείνος που πιστεύει και όχι εκείνος που πολυπραγμονεί. Τι συμβαίνει λοιπόν εάν ο πιστός έχει ακάθαρτη ζωή και κάνει κακές πράξεις; Ο Παύλος λέει ότι τέτοιοι άνθρωποι δεν είναι καθόλου πιστοί· «Θεὸν ὁμολογοῦσιν εἰδέναι, τοῖς δὲ ἔργοις ἀρνοῦνται(:Ομολογούν ότι γνωρίζουν τον Θεό, με τα έργα τους όμως Τον αρνούνται)»[Τίτ.1,16]. Εδώ όμως εννοεί το εξής, ότι δηλαδή δεν κρίνονται γι΄αυτόν τον λόγο, αλλά για τα μεν έργα τους θα τιμωρηθούν αυστηρότερα, δεν κρίνονται όμως για απιστία, επειδή ήδη πίστεψαν.

Βλέπεις πως αφού άρχισε από εκείνα που προκαλούν φόβο, πάλι κατέληξε στα ίδια; Διότι στην αρχή είχε πει: «Ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι, ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ(:Αληθινά, αληθινά σου λέω ό,τι εάν δεν γεννηθεί κανείς πνευματικά από το νερό του αγίου Βαπτίσματος και από το Άγιο Πνεύμα, το οποίο αοράτως με το νερό αυτό αναγεννά τον άνθρωπο, δεν μπορεί να μπει στην βασιλεία του Θεού)»[Ιω.3,5]. Εδώ πάλι είπε ότι: «Ὁ δὲ μὴ πιστεύων ἤδη κέκριται, ὅτι μὴ πεπίστευκεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ τοῦ Θεοῦ(:Όποιος όμως δεν πιστεύει στον Υιό, έχει κατακριθεί μόνος του από τώρα· διότι δεν έχει πιστέψει στο όνομα του μονογενούς Υιού του Θεού και έτσι με την απιστία του απέκλεισε μόνος τον εαυτό του από τον Λυτρωτή που τον προσκαλεί στη σωτηρία)»[Ιω.3,18]· δηλαδή «Μη νομίσεις ότι η αναβολή ωφελεί αυτόν που είναι ήδη υπαίτιος, εάν δεν σωφρονιστεί· διότι ο άπιστος δεν θα έχει καλύτερη τύχη από αυτούς που ήδη καταδικάστηκαν και τιμωρήθηκαν».

«Αὕτη δέ ἐστιν ἡ κρίσις, ὅτι τὸ φῶς ἐλήλυθεν εἰς τὸν κόσμον, καὶ ἠγάπησαν οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον τὸ σκότος ἢ τὸ φῶς(:Ο λόγος και η αιτία για την οποία κρίνονται και καταδικάζονται οι άπιστοι είναι αυτός: ότι το φως της αλήθειας, ο Υιός του Θεού, ήλθε στον κόσμο, αλλά οι άνθρωποι προτίμησαν το σκοτάδι της πλάνης και όχι το φως)»[Ιω.3,19]. Και αυτό που λέγει σημαίνει το εξής περίπου: «Για τον λόγο αυτόν αυτοί τιμωρούνται, διότι δεν θέλησαν να αφήσουν το σκοτάδι και να τρέξουν προς το φως».

Με αυτά λοιπόν τα λόγια, τους στερεί από κάθε απολογία. «Διότι», λέγει, «αν μεν είχα έλθει για να τους τιμωρήσω και να ζητήσω ευθύνες των πράξεών τους, μπορούσαν να ισχυριστούν ότι τάχα γι’ αυτό είχαν απομακρυνθεί. Τώρα έχω έλθει για να τους βγάλω από το σκοτάδι και να τους οδηγήσω στο φως». Και ποιος θα μπορούσε να λυπηθεί εκείνον, που δεν θέλει να μεταβεί από το σκότος στο φως; «Διότι ενώ δεν μπορούν να μας κατηγορήσουν σε τίποτε», λέγει, «αλλά αντιθέτως έχουν χίλιες φορές ευεργετηθεί, απομακρύνονται από μας». Την ίδια κατηγορία απευθύνοντας εναντίον τους και σε άλλα μέρη, λέγει: «Ἐμίσησάν με δωρεάν(:Με μίσησαν χωρίς κανένα λόγο και χωρίς καμία αιτία)»[Ιω,15,25]. Και πάλι: «Εἰ μὴ ἦλθον καὶ ἐλάλησα αὐτοῖς, ἁμαρτίαν οὐκ εἶχον· νῦν δὲ πρόφασιν οὐκ ἔχουσι περὶ τῆς ἁμαρτίας αὐτῶν(:Εάν δεν είχα έλθει και δεν τους είχα μιλήσει αποδεικνύοντάς τους με τη διδασκαλία μου και με τα θαύματά μου ότι είμαι ο Μεσσίας, δεν θα είχαν αμαρτία για την απιστία που έδειξαν σε μένα. Τώρα όμως δεν έχουν καμία πρόφαση που να δικαιολογεί την αμαρτία τους. Και είναι βαριά και ασυγχώρητη η αμαρτία τους αυτή)»[Ιω.15,22]· διότι εκείνος που κάθεται στο σκοτάδι, επειδή δεν έχει φως, μπορεί να συγχωρηθεί· εκείνος όμως που μετά την παρουσία του φωτός εξακολουθεί να κάθεται στο σκοτάδι, φέρνει μαζί του την απόδειξη ότι είναι διεστραμμένος και ισχυρογνώμονας.

Έπειτα, επειδή φαινόταν απίστευτο σε πολλούς αυτό που είχε πει (διότι κανείς δεν προτιμούσε το σκοτάδι από το φως) εκθέτει την αιτία, εξαιτίας της οποίας συμβαίνει αυτό. Ποια λοιπόν είναι αυτή; «Ἦν γὰρ πονηρὰ αὐτῶν τὰ ἔργα. πᾶς γὰρ ὁ φαῦλα πράσσων μισεῖ τὸ φῶς καὶ οὐκ ἔρχεται πρὸς τὸ φῶς, ἵνα μὴ ἐλεγχθῇ τὰ ἔργα αὐτοῦ(:Και έκαναν την προτίμηση αυτή, διότι ήταν πονηρά τα έργα τους· διότι καθένας που επιμένει να κάνει έργα πονηρά και κακά, δεν αδιαφορεί απλώς, αλλά αποστρέφεται το φως. Και δεν έρχεται στο φως, για να μη γίνεται φανερή η ασχήμια και η ανηθικότητα των έργων του και προκληθεί έτσι η αποδοκιμασία του και η εξέγερση της συνειδήσεώς του)»[Ιω.3,18-19]. Ασφαλώς ο Χριστός δεν ήλθε ούτε για να κρίνει, ούτε για να τιμωρήσει, αλλά για να δώσει συγνώμη και άφεση των αμαρτιών και να χαρίσει σωτηρία δια της πίστεως. Γιατί όμως οι άνθρωποι απέφυγαν; Διότι εάν είχε έλθει για να τους καθίσει στο δικαστήριο, υπήρχε κάποια πρόφαση για να αποφύγουν· διότι εκείνος που έχει πονηρή συνείδηση συνηθίζει να αποφεύγει τον δικαστή, αλλά σε εκείνον που συγχωρεί, προστρέχουν όλοι όσοι έχουν υποπέσει σε σφάλματα.

Εάν λοιπόν είχε έλθει για να συγχωρήσει, έπρεπε πρώτα να τρέξουν προς Αυτόν, όσοι είχαν συνείδηση των αμαρτημάτων τους, πράγμα που έγινε σε πολλές περιπτώσεις· διότι και τελώνες και αμαρτωλοί, αφού προσήλθαν συναναστρέφονταν με τον Χριστό. Τι σημαίνει λοιπόν αυτό που είπε; Αυτά τα είπε για εκείνους που προτιμούν να μένουν συνεχώς στην ακολασία· διότι Αυτός γι΄αυτόν τον σκοπό ήλθε, για να συγχωρέσει δηλαδή τα προηγούμενα αμαρτήματα και για να τους ασφαλίσει για τα μέλλοντα. Επειδή ακριβώς υπάρχουν μερικοί τόσο οκνηροί και μαλθακοί στους κόπους της αρετής, ώστε να θέλουν να παραμένουν στην αμαρτία από την πρώτη έως την τελευταία τους πνοή και να μην απομακρύνονται από αυτήν ποτέ, αυτούς επισημαίνει εδώ, για να τους προσβάλλει.

«Επειδή δηλαδή ο Χριστιανισμός απαιτεί και ορθότητα των δογμάτων και εντιμότητα ηθών, φοβήθηκαν», λέγει, «να έλθουν προς εμάς, επειδή δεν ήθελαν να επιδείξουν ορθή ζωή». Και εκείνον μεν που ζει στην ειδωλολατρία, δεν θα μπορέσει να τον ελέγξει κανείς· διότι εκείνος που λατρεύει τέτοιους θεούς και έχει εορτές όμοιες με τους θεούς αισχρές και γελοίες, επιδεικνύει έργα ανάξια των δογμάτων. Εκείνοι όμως που λατρεύουν τον Θεό, εάν ζουν ραθύμως, όλοι τους επιτιμούν και τους κατηγορούν. Τόσο πολύ αξιοθαύμαστη είναι η δύναμη της αλήθειας ακόμη και στους εχθρούς της.

Κοίτα λοιπόν με πόση ακρίβεια τοποθετεί αυτά που λέει. Δεν είπε δηλαδή: «εκείνος που έχει κάνει φαυλότητες δεν έρχεται προς το φως», αλλά «εκείνος που τις κάνει συνεχώς, δηλαδή εκείνος που θέλει να κυλιέται συνεχώς στον βόρβορο της αμαρτίας, που δεν θέλει να υποταχθεί στους δικούς μου νόμους, αλλά που μένοντας έξω από αυτούς θέλει να πορνεύει ελεύθερα και να κάνει όλα όσα απαγορεύονται· διότι όταν έλθει σε αυτά, φανερώνεται όπως ο κλέπτης στο φως. Γι’ αυτό αποφεύγει τη δική μου εξουσία».

Είναι λοιπόν δυνατόν να ακούσεις και τώρα πολλούς ειδωλολάτρες να λένε ότι γι’ αυτό δεν μπορούν να προσέλθουν στη δική μας πίστη, επειδή δεν μπορούν να απομακρυνθούν από τη μέθη, την πορνεία, και όλα αυτά τα πλημμελήματα. «Δεν υπάρχουν λοιπόν», λέγουν, «Χριστιανοί που κάνουν φαυλότητες και ειδωλολάτρες που ζουν με φρόνηση;» Ότι υπάρχουν Χριστιανοί που κάνουν φαυλότητες, το γνωρίζω. Αν όμως υπάρχουν και ειδωλολάτρες που ζουν άψογα, αυτό δεν το γνωρίζω καλά. Μη μου παρουσιάσεις εκείνους που είναι αγαθοί και εγκρατείς από τη φύση τους, διότι αυτό δεν είναι αρετή, αλλά δείξε μου εκείνον που υπομένει την μεγάλη ορμή των παθών και όμως είναι σώφρονας.

Ασφαλώς δεν μπορείς· διότι αν η υπόσχεση της βασιλείας και η απειλή της γέενας και η τόση άλλη διδασκαλία μετά βίας συγκρατούν τους ανθρώπους στην άσκηση της αρετής, πολύ δυσκολότερα θα ασκήσουν αυτήν εκείνοι που δεν πιστεύουν τίποτε από αυτά. Εάν όμως μερικοί υποκρίνονται, αυτό το κάνουν από ματαιοδοξία. Και εκείνος που κάνει αυτό από ματαιοδοξία, όταν μπορέσει στα κρυφά, δεν θα αποφύγει τη χρήση των πονηρών επιθυμιών.

Αλλά για να μη φανούμε σε μερικούς ότι είμαστε εριστικοί, ας παραδεχτούμε ότι υπάρχουν άνθρωποι μεταξύ των ειδωλολατρών που ζουν ενάρετα· διότι αυτό δεν αντιτίθεται ποτέ στα λόγια μας· διότι είπε εκείνο που συμβαίνει συχνά και όχι εκείνο που γίνεται σπάνια. Κοίτα λοιπόν με ποιο άλλο τρόπο τους στερεί από κάθε άλλη απολογία, όταν είπε ότι: «Τὸ φῶς ἐλήλυθεν εἰς τὸν κόσμον(:Το φως της αλήθειας, ο Υιός του Θεού, ήλθε στον κόσμο)». «Μήπως», λέει, «το ζήτησαν αυτοί; Μήπως κοπίασαν; Μήπως κουράστηκαν για να το βρουν; Αυτό το ίδιο το φως πήγε σε αυτούς και δεν αξιώθηκαν να τρέξουν προς αυτό».

Επειδή όμως υπάρχουν και μερικοί από τους Χριστιανούς που ζουν πονηρά, το εξής θα τους απαντήσουμε, ότι ο Χριστός δεν ομιλεί για εκείνους που υπήρξαν από την αρχή Χριστιανοί και που δέχτηκαν την αληθινή θρησκεία από τους προγόνους τους, αν και αυτοί πολλές φορές απομακρύνθηκαν από την αλήθεια των δογμάτων εξαιτίας κακών συνηθειών. Αλλά, νομίζω, ότι τώρα δεν ομιλεί για αυτούς, αλλά για εκείνους από τους ειδωλολάτρες ή τους Ιουδαίους που οφείλουν να στραφούν προς την ορθή πίστη· διότι δείχνει ότι κανείς που ζει στην πλάνη, δεν θα προτιμήσει να προσέλθει στην πίστη, εάν πρώτα δεν προδιαγράψει για τον εαυτό του κανόνες ορθής ζωής, και κανείς δεν θα μείνει στην απιστία, εάν πρώτα δεν αποφασίσει να μείνει κακός σε όλη του τη ζωή.

Μη μου πεις ότι αυτός είναι σώφρονας και δεν προσποιείται· διότι την αρετή δεν την αποτελούν μόνο αυτά· διότι ποια είναι η ωφέλεια όταν αυτά τα έχει, είναι όμως δούλος της κενοδοξίας και όταν μένει στην πλάνη, επειδή ντρέπεται τους φίλους του; Διότι αυτό ασφαλώς δεν είναι η ορθή ζωή. Και ο δούλος της κενοδοξίας δεν αμαρτάνει λιγότερο από τον πόρνο. Ο πρώτος κάνει πολύ περισσότερα και μεγαλύτερα κακά από τον δεύτερο. Δείξε μου όμως κάποιον που παραμένει στους ειδωλολάτρες που είναι απαλλαγμένος από όλα τα πάθη και είναι ελεύθερος από κάθε κακία. Αλλά δεν θα μπορέσεις· διότι και όσοι από αυτούς υπερηφανεύτηκαν πολύ και περιφρόνησαν και τα χρήματα και τις απολαύσεις της κοιλίας, όπως ισχυρίζονται, υποδουλώθηκαν στην κενοδοξία πολύ περισσότερο από τους άλλους ανθρώπους. Και αυτό είναι η αιτία όλων των κακών. Έτσι επέμεναν σε αυτά και οι Ιουδαίοι. Γι΄ αυτόν τον λόγο και ο Χριστός τούς επιτιμά λέγοντας: «Πῶς δύνασθε ὑμεῖς πιστεῦσαι, δόξαν παρὰ ἀλλήλων λαμβάνοντες, καὶ τὴν δόξαν τὴν παρὰ τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ ζητεῖτε;(:Αλλά πώς είναι δυνατόν να πιστέψετε εσείς, αφού επιδιώκετε να παίρνετε δόξα και επαίνους ο ένας από τον άλλο και δεν ζητάτε τη δόξα που πηγάζει από τον ένα και μόνο Θεό;)»[Ιω.5,44].

Γιατί όμως δεν μίλησε για αυτούς, ούτε επεκτάθηκε στον Ναθαναήλ, στον οποίο μαρτύρησε την αλήθεια; Διότι ούτε και αυτός δεν είχε προσέλθει με μεγάλη προθυμία. Αντιθέτως, ο Νικόδημος έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον και τον χρόνο που οι άλλοι είχαν διαθέσει για ανάπαυση, αυτός τον χρησιμοποίησε ως ευκαιρία διδασκαλίας. Ο Ναθαναήλ όμως είχε προσέλθει, επειδή είχε πειστεί από άλλον. Αλλά ούτε εκείνον απέφυγε, διότι του είπε: «Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀπ᾿ ἄρτι ὄψεσθε τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγότα, καὶ τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ἀναβαίνοντας καὶ καταβαίνοντας ἐπὶ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου(:Αληθινά σας διαβεβαιώνω ότι από τώρα που άνοιξε ο ουρανός κατά τη βάπτισή μου, θα δείτε κι εσείς τον ουρανό ανοιγμένο, και τους αγγέλους του Θεού να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν στον Υιό του Θεού. Αυτός έγινε και τέλειος άνθρωπος, και ως υιός του ανθρώπου είναι μοναδικός αντιπρόσωπος του ανθρωπίνου γένους˙ και πρόκειται να έλθει και πάλι ως Κριτής ένδοξος καθισμένος πάνω σε νεφέλες. Θα ανεβαίνουν και θα κατεβαίνουν οι άγγελοι προκειμένου να υπηρετούν Αυτόν και την Εκκλησία Του)»[Ιω.1,52].

Στον Νικόδημο όμως δεν είπε τίποτε από αυτά, αλλά κάνει λόγο για την κατά σάρκα γέννηση και την αιώνιο ζωή, ομιλώντας διαφορετικά προς τον καθένα, ανάλογα με την υποκειμενική του διάθεση. Στον μεν Ναθαναήλ ήταν αρκετό το ότι είχε ακούσει αυτά, επειδή γνώριζε τους Προφήτες και δεν ήταν τόσο βραδύνους. Στον Νικόδημο όμως, επειδή κατεχόταν ακόμη από φόβο, δεν αποκάλυψε αμέσως τα πάντα, αλλά τάραξε την σκέψη του, ώστε να εκδιώξει τον φόβο με φόβο, όταν μάλιστα τόνισε ότι πρέπει να κριθεί εκείνος που δεν πιστεύει και ότι η απιστία προέρχεται από πονηρή συνείδηση.

Επειδή λοιπόν έκανε πολύ λόγο για την κακοδοξία των ανθρώπων και περισσότερο για αυτήν παρά για την τιμωρία -λέγει ο ιερός Ευαγγελιστής: «Ὃμως μέντοι καὶ ἐκ τῶν ἀρχόντων πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτόν, ἀλλὰ διὰ τοὺς Φαρισαίους οὐχ ὡμολόγουν, ἵνα μὴ ἀποσυνάγωγοι γένωνται(:Παρόλα αυτά, και από τους άρχοντες πολλοί πίστεψαν σε Αυτόν. Εξαιτίας όμως των Φαρισαίων δεν ομολογούσαν φανερά την πίστη τους, για να μην αφορισθούν και διωχθούν από τη συναγωγή)» [Ιω.12,42]) και γι’ αυτό τον επιπλήττει και δείχνει με όσα λέει, ότι εκείνος που δεν πιστεύει σε Αυτόν δεν το κάνει για άλλο λόγο παρά διότι η ζωή του είναι ακάθαρτη.

Και στη συνέχεια τονίζει: «Εγώ είμαι το φως», αλλά εδώ λέει: «Ήλθε το φως στον κόσμο»· διότι στην αρχή μιλούσε μάλλον ασαφώς, όσο όμως προχωρεί, ομιλεί σαφέστερα. Αλλά όμως ο Νικόδημος κατεχόταν από τη γνώμη των πολλών και γι’ αυτό δεν μπορούσε να μιλήσει με περισσότερο θάρρος, όπως έπρεπε.

Ας αποφύγουμε λοιπόν την κενοδοξία· διότι αυτό είναι το τυραννικότερο πάθος από όλα. Από αυτό προέρχονται η πλεονεξία και η φιλοχρηματία, από αυτό προέρχονται μίσος, πόλεμοι και μάχες· διότι εκείνος που επιθυμεί πολλά, δεν θα μπορέσει να σταματήσει πουθενά. Και επιθυμεί όχι από καμία άλλη αιτία αλλά μόνο από κενοδοξία. Σε ερωτώ, για ποια άλλη αιτία πολλοί επιδεικνύουν τόση υπεροψία με το πλήθος των ευνούχων και τις αγέλες των υπηρετών; Όχι από ανάγκη, αλλά για να έχουν τους γείτονές τους μάρτυρες της παράκαιρης αυτής πολυτέλειας.

Αν λοιπόν αποκόψουμε αυτήν, μαζί με την κεφαλή θα εξαφανίσουμε και τα άλλα μέλη της κακίας και τίποτε δεν θα μας εμποδίσει να κατοικούμε στη γη, όπως στον ουρανό· διότι η κενοδοξία δεν ωθεί στην κακία μόνο αυτούς που έχει αιχμαλωτίσει, αλλά υπεισέρχεται δολίως και στις αρετές. Και όταν δεν μπορέσουμε να τη βγάλουμε από εκεί προξενεί μεγάλη καταστροφή στην αρετή, διότι αναγκάζει αυτήν να υπομένει μεν τους κόπους, να στερείται όμως των καρπών· διότι εκείνος που αποβλέπει στην κενοδοξία, που νηστεύει, που προσεύχεται και κάνει ελεημοσύνες, χάνει την ανταμοιβή.

Ποια χειρότερη ζημία μπορεί να γίνει από αυτήν, από το να ματαιοπονεί κανείς, να γίνεται καταγέλαστος και να στερείται της επουρανίου δόξης; Διότι δεν είναι δυνατόν εκείνος που επιθυμεί και τα δύο, να επιτύχει και τα δύο· διότι είναι μεν δυνατόν να επιτύχουμε και τα δύο, αλλά όταν επιθυμούμε τη μία δόξα από τις δύο, την επουράνια. Όταν όμως επιθυμεί κανείς και την ανθρώπινη και την επουράνια, δεν είναι δυνατόν να επιτύχει και τις δύο. Για τον λόγο αυτόν, εάν θέλουμε να επιτύχουμε τη δόξα, ας αποφεύγουμε την ανθρώπινη και ας επιθυμούμε μόνο τη δόξα του Θεού· διότι έτσι θα επιτύχουμε και τη μία και την άλλη. Είθε όλοι εμείς να την απολαύσουμε με τη χάρη και φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, δια του Οποίου και μετά του Οποίου η δόξα πρέπει στον Πατέρα ταυτόχρονα και στο Άγιο Πνεύμα στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in–joannem.pdf

• Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1978, τόμος 13, Υπόμνημα στον άγιον Ιωάννην, τον Απόστολον και Ευαγγελιστήν , ομιλίες ΚΖ΄και ΚΗ΄, σελίδες 148-165 και (κατ’ επιλογήν), σελίδες 166-185, αντίστοιχα.

• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 72,σελίδες 142-150 και 154-167.

• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.

• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ[: Γαλ. 6,11-18]

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου  με θέμα:

«Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, ΤΟ ΑΙΩΝΙΟΝ ΚΑΥΧΗΜΑ ΜΑΣ»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Στομίου Λαρίσης στις 10-9-2000]

(Β΄έκδοσις)

[Β421]

Στις 14 Σεπτεμβρίου, αγαπητοί μου, η Εκκλησία μας εορτάζει την παγκόσμιον Ύψωσιν του Τιμίου Σταυρού. Αυτό σημαίνει ότι μετά την εύρεσή του από την βασιλομήτορα Αγίαν Ελένην, υψώθη από του άμβωνος ο ευρεθείς Τίμιος Σταυρός, υπό του τότε Πατριάρχου Ιεροσολύμων Μακαρίου, περί το 325.

Η Εκκλησία μας για να προσδώσει αίγλην και τιμήν, θεώρησε την εορτήν του Τιμίου Σταυρού ως έναν αντίλαλον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Μεγάλης Παρασκευής. Γι΄αυτό νηστεύομε την ημέρα αυτή. Όλοι το γνωρίζομε. Ακόμη έθεσε την εορτήν της Μεταμορφώσεως 40 ημέρες προ της Υψώσεως. Είναι 40 ημέρες. Και δημιουργεί έναν αντίλαλο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Καινή Διαθήκη γράφει ότι η Μεταμόρφωσις έγινε ολίγον προ του Πάθους. Δηλαδή λίγες ημέρες προ της 15^ης του μηνός Νισσάν, δηλαδή στα μέσα περίπου του Φεβρουαρίου ή του Μαρτίου. Ακόμη η Εκκλησία όρισε δυο Κυριακές, η μία προ και η άλλη μετά, με υμνολογικό και ευαγγελικό περιεχόμενο σχετικό με τον Τίμιον Σταυρόν. Έτσι οι δύο αυτές Κυριακές, εκ των οποίων η πρώτη είναι σήμερα, στέκονται σαν στήλες τιμής και συνοδείας της μεγάλης εορτής.

Αν ερωτήσετε γιατί όλα αυτά, η απάντησις είναι ότι όλη η θεολογία της αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο κορυφώνεται εις την σταυρική θυσία του Χριστού. Όπως το ακούσαμε και εις την σημερινή ευαγγελική περικοπή: «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον –Τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμον ή τόσο αγάπησε ο Θεός τον κόσμον–, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν –ώστε εκείνος ο οποίος πιστεύει εις αυτόν– μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον». Εκείνο το «οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον», αυτό το «οὕτω» είναι απροσμέτρητον.

Ακόμη, το κέντρον του Ευαγγελίου είναι ο Σταυρός του Χριστού. Είναι το κέντρον της πνευματικής ζωής, ο Τίμιος Σταυρός. Το κέντρον, το υπογραμμίζω και το ξαναλέγω, της πνευματικής ζωής. Εάν δεν βάλεις στη ζωή σου ως κέντρον τον Τίμιον Σταυρόν, είναι αδύνατον να κατανοήσεις και πολύ περισσότερο να βιώσεις την πνευματική ζωή. Αυτά που εμείς –επιτρέψατέ μου- όπως ζούμε πνευματική ζωή, επιτρέψατέ μου, πασαλείμματα είναι. Δεν αποτελούν πραγματικά την πνευματική ζωή. Γιατί απλούστατα πολλές φορές απ’ όλα αυτά λείπει η έννοια του Σταυρού. Αν αφαιρεθεί ο Σταυρός ή το περί Σταυρού κήρυγμα, τότε δεν έχομε σωτηρία. Γι΄αυτό γράφει ο Απόστολος Παύλος εις την Α΄ προς Κορινθίους επιστολή του: «Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ –λόγος θα πει κήρυγμα. Δηλαδή το κήρυγμα του Σταυρού-τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί –για εκείνους οι οποίοι τελικά μένουν αμετανόητοι και οι οποίοι βεβαίως θα χαθούν, δεν θα σωθούν, γι’ αυτούς ο Τίμιος Σταυρός είναι μωρία: «Πώς είναι δυνατόν ένας Ενανθρωπήσας Θεός να σταυρώνεται;»· και μάλιστα δια τους Εβραίους, λέγει, ότι είναι σκάνδαλον. Διότι αν είναι ο Γιαχβέ, δηλαδή ο Κύριος, ο Κύριος της δόξης, ο Άγιος του Ισραήλ, όπως τον είδε καθήμενον επί θρόνου αιωρουμένου ο προφήτης Ησαΐας, πώς είναι δυνατόν ποτέ να φθάσει εις τον Σταυρόν; Άρα δεν είναι. Αυτό είναι σκάνδαλο εις τους Εβραίους, που δεν τους αφήνει να επιστρέψουν εις Χριστόν)· τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι – αλλά για εκείνους οι οποίοι πιστεύουν, σώζονται, γι’ αυτούς είναι ο Τίμιος Σταυρός, είναι δύναμις–». Και έκφρασις βεβαίως της αγάπης του Θεού Πατρός, και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, του Αγίου Τριαδικού Θεού δηλαδή.

Δια του Σταυρού, αγαπητοί μου, επανερχόμεθα εις τον απωλεσθέντα Παράδεισον· που είναι το σύμβολον της αρνήσεως του κόσμου, γιατί ο κόσμος εσταύρωσε τον Χριστόν. Κι εμείς λοιπόν, αν αποδεχόμεθα τον Σταυρόν, ουσιαστικά μένομε στην άρνηση του κόσμου.

Είναι και το σύμβολον της ασκήσεως ο Τίμιος Σταυρός. Δεν λέει ο Απόστολος στους Φιλιππησίους ότι μερικοί Χριστιανοί, «ὧν ὁ Θεὸς ἡ κοιλία», «που η κοιλιά τους», λέει, «είναι ο Θεός τους, δηλαδή τι θα φάμε, τι θα πιούμε και πώς θα αφροδισιάσουμε», και τους αποκαλεί αυτούς «ἐχθροὺς τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ». Γιατί; Γιατί απλούστατα απέρριψαν την άσκηση και συνεπώς τον Τίμιον Σταυρόν.

Ακόμα, ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού είναι το δένδρον της ζωής. Ενθυμείστε ότι στον Παράδεισον ο Θεός, λέγει, εφύτευσε δύο δέντρα. Ο Παράδεισος, σας υπενθυμίζω, ήταν επάνω εις την Γην. Η λέξις Παράδεισος είναι περσική και θα πει «μεγάλος κήπος». Και ήτο μεταξύ των δύο ποταμών του Ευφράτου και του Τίγρητος. Λοιπόν, εφύτευσε, λέει, εκεί ο Θεός, δύο δέντρα. Το ένα δένδρον ήταν της γνώσεως του καλού και του κακού. Το άλλον δένδρον ήταν της ζωής. Και είπε εις τους πρωτοπλάστους: «Δεν θα δοκιμάσετε από το δένδρον της γνώσεως». Εκείνοι απατηθέντες από τον διάβολον, εδοκίμασαν, παρά την ειδοποίηση του Θεού ότι «ἐν ᾗ ἡμέρᾳ φάγεσθε, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε». Και τους εξεδίωξε ο Θεός από τον Παράδεισον. Ήταν μία περιοχή αυτή. Όλο το υπόλοιπον του πλανήτου μας ελέγετο Γη. Το τμήμα αυτό ελέγετο Παράδεισος. Σύμβολον της Βασιλείας του Θεού. Σήμερα εκεί πηγαίνομε. Είναι το σημερινό Ιράκ, αν το θέλετε. Σύμβολον. Το ένα δένδρον, που εξαπατήθηκαν και έφαγαν τον καρπόν, τους οδήγησε εις τον θάνατον. Η αγάπη του Θεού τούς εξεδίωξε για να μην εγγίσουν από το δένδρον της ζωής. Γιατί τότε το κακόν, όπως λένε οι Πατέρες, θα εγίνετο αθάνατον. Έτσι επεφύλαξε τον καρπόν του δένδρου της ζωής για αργότερα.

Και ποιο είναι το δένδρον της ζωής; Είναι, αγαπητοί μου, ο Ιησούς Χριστός. Ή, αν θέλετε, είναι ο Σταυρός. Και όπως εκεί εκρέμοντο οι καρποί του δένδρου της ζωής, έτσι εδώ κρεμάται ο Χριστός. Εάν λοιπόν τώρα φάμε τον καρπόν εκείνου του δένδρου και παίρνομε εντολή, εάν δεν δοκιμάσομε από τον καρπόν αυτόν του δένδρου της ζωής, αμαρτάνομε. Είναι το αντίθετο από ό,τι ήταν τότε. Δηλαδή τι είναι ο καρπός; Το σώμα και το αίμα του Χριστού. Και με αυτό έχομε την ζωήν, την αιώνιον ζωήν.

Είδατε λοιπόν όλα αυτά πώς προτυπώθηκαν, πώς προπαρασκεύσαν τον άνθρωπο αλλά και τον ερχομό του Υιού του Θεού με την Ενανθρώπηση εις τον κόσμον αυτόν. Πρέπει λοιπόν τώρα για να ζήσουμε, να φάμε τον καρπόν του δένδρου της ζωής· που ξαναλέγω είναι ο Τίμιος Σταυρός, επί του οποίου είναι ο Χριστός· το σώμα Του και το αίμα Του.

Μία τέτοια γνώσις περί του Τιμίου Σταυρού, ό,τι είπαμε, μας αποκαλύπτει το μέγεθος της αγάπης του Θεού. Και είναι το κλειδί της επανεισόδου μας εις την Βασιλείαν του Θεού. Έτσι ξαναγυρίζομε πίσω εις την Βασιλείαν του Θεού. Αλλά η Βασιλεία του Θεού είναι πολύ καλυτέρα και πολύ ευτυχεστέρα απ΄ ό,τι ήτο ο αρχαίος Παράδεισος. Δηλαδή είναι το βασίλειον της αθανασίας και της αφθαρσίας· που λέει ο Απόστολος Παύλος στους Γαλάτας το εξής: «Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ». «Σε μένα», λέει, «μη γένοιτο να καυχηθώ για οτιδήποτε. Η καύχησίς μου είναι ο Τίμιος Σταυρός», λέγει ο Παύλος· «που επί του Σταυρού απέθανε ο Ιησούς Χριστός, ο Κύριός μου», που λέει ο Παύλος. Δια του οποίου Σταυρού, «ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ». «Για τον κόσμο; Έχω πεθάνει. Δεν είμαι ζωντανός για τον κόσμο». Εννοείται «κόσμος», το κοσμικόν φρόνημα. Αυτό που κατακεραυνώνει στην προς Φιλιππησίους, που σας είπα προηγουμένως, «ὧν ὁ Θεὸς ἡ κοιλία» και δεν βαριέσαι και… Όχι. «Το φρόνημα της σαρκός, το φρόνημα του κόσμου, να σκέπτομαι δηλαδή κοσμικά, αυτό, για μένα τον Παύλο, έχει πεθάνει. Κι εγώ έχω πεθάνει για τον κόσμο». Πολύ σπουδαίο αυτό. Μας ανοίγει τον δρόμο να ζήσουμε κι εμείς ακριβώς το ίδιο. Ώστε το καύχημα του Παύλου και μάλιστα το μοναδικό καύχημα του Παύλου είναι ο Σταυρός του Χριστού. Ο σταυρωμένος Χριστός! Γιατί, ξέρετε, ντρεπόμαστε πολλές φορές να πούμε ότι λατρεύομε έναν εσταυρωμένον Θεόν.

Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, στις Κατηχήσεις του, συγκεκριμένα στην 13^η Κατήχησή του, αναφέρεται εις τον Τίμιον Σταυρόν. Μπορούμε από εκεί να πάρομε μία μικρή επιλογή, τι λέγει δια τον Τίμιον Σταυρόν. Προσέξατε. Γράφει: «Καύχημα μὲν τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας καὶ πᾶσα πρᾶξις Ἰησοῦ, καύχημα δὲ καυχημάτων ὁ σταυρός– Κάθε πράξη του Ιησού, για την Εκκλησία είναι καύχημα. Αλλά το καύχημα των καυχημάτων είναι ο σταυρός». Και παρατηρεί ότι γι΄αυτό ο Παύλος, παρατηρεί ο άγιος Κύριλλος, έλεγε ότι το καύχημά του ήταν ο σταυρός. Και σημειώνει ακόμα: «Καὶ μὴ θαυμάσῃς εἰ (:εάν) κόσμος ὅλος ἐλυτρώθη. Οὐ γὰρ ἦν ἄνθρωπος ψιλός, ἀλλὰ υἱὸς θεοῦ μονογενής, ὁ ὑπεραποθνήσκων». «Και μην απορήσεις γιατί τούτο σου λέγω, εάν ελυτρώθη», λέει, «όλος ο κόσμος δια του Σταυρού, γιατί απλούστατα, Εκείνος που εσταυρώθη, δεν ήτο ψιλός άνθρωπος-το «ψι» με γιώτα, ξαναλέγω-, δηλαδή γυμνός, σκέτος άνθρωπος. Αλλά τι ήταν; Ο Υιός του Θεού, που ενηνθρώπησε ο μονογενής, ‘’ὁ ὑπεραποθνήσκων’’. Αυτός ο Οποίος πεθαίνει για όλους».

Ακόμη γράφει ο άγιος Κύριλλος: «Μὴ τοίνυν ἐπαισχυνώμεθα τῷ σταυρῷ τοῦ σωτῆρος, ἀλλὰ μᾶλλον ἐγκαυχώμεθα». Δηλαδή «μην ντρεπόμαστε τον σταυρόν του Χριστού· αλλά μάλλον να έχομε καύχημα». Είδατε πώς τα πράγματα αλλάζουν; Είδατε πώς ο διάβολος κατάφερε να κάνομε τον σταυρό μας κρυφά, για να μη μας βλέπουν οι άλλοι και πουν ότι …χμ, ότι είμαστε Χριστιανοί. Μα, δεν βαφτίστηκες; Δεν είσαι Χριστιανός; Γιατί κρύβεις την ιδιότητά σου αυτή; Κι όπως και πρόσφατα σας το είπα και πολλές φορές σας το έχω πει, όταν περνούν από κάπου, μία Εκκλησία, κάνουν τον σταυρό τους κάτω από το σακάκι τους. Κλήθηκες, αγαπητέ μου, σε ένα διπλωματικό τραπέζι, που είναι…,ε, όποιοι είναι εκεί; -αυτοί, βέβαια, άλλοι πιστεύουν, άλλοι δεν πιστεύουν-, εσύ να κάνεις τον σταυρό σου κι έτσι να αρχίζεις να τρως. Επήγες στο εστιατόριο; Ποιος κάνει τον σταυρό του στο εστιατόριο; Αλλά γιατί; Την ευεργεσία τη δεχόμεθα, δηλαδή το φαγητό, την ομολογία την αρνούμεθα. Αυτό δεν είναι ασυνεπές, ανακόλουθον; Τι θα κάνομε; Θα κάνομε τον σταυρό μας. Και θα πούμε και την ευχή. Το «Πάτερ ἡμῶν» φερ’ ειπείν, αν πήγαμε μεσημέρι. Έτσι λέγει ο άγιος Κύριλλος, ότι πρέπει να μην ντρεπόμεθα τον Τίμιον Σταυρόν, αλλά πρέπει δια του Τιμίου Σταυρού να ομολογούμε τον Χριστόν. Και συνεχίζει:

«Ὁμολογῶ τὸν σταυρόν, ἐπειδὴ οἶδα τὴν ἀνάστασιν -λέγει ο άγιος Κύριλλος: «Ομολογώ τον Χριστόν, δεν ντρέπομαι. Γιατί; Γιατί ακολούθησε η Ανάστασις»-· Εἰ γὰρ σταυρωθεὶς ἀπέμεινεν, οὐκ ἂν ἴσως ὡμολόγησα, συνέκρυψα γὰρ ἂν τάχα τῷ ἐμῷ διδασκάλῳ -«Γιατί εάν δεν είχε αναστηθεί, τότε πιθανώς να μην ομολογούσα και να ντρεπόμουνα, γιατί ο Διδάσκαλος απέθανε επί του σταυρού». Και θεωρήθηκε βέβαια αφού μάλιστα σταυρώθηκε ανάμεσα σε δύο ληστάς, ίσως ίσως και αρχιληστής. Ποιος ξέρει πού, πώς; Αλλά αφού ακολούθησε η Ανάστασις, γιατί να κρύψω την ομολογία ότι πιστεύω εις τον Κύριον Ιησούν τον Εσταυρωμένον;-· ἀναστάσεως δὲ τὸν σταυρὸν διαδεξαμένης οὐκ ἐπαισχύνομαι διηγούμενος». «Αφού ακολούθησε», λέει, η Ανάσταση, «δεν ντρέπομαι να διηγηθώ την σταύρωσιν του Χριστού».

Συνεχίζει ο άγιος Κύριλλος: «Εἴ τις ἀπιστεῖ τῇ δυνάμει τοῦ σταυρωθέντος, ἐξεταζέτω τοὺς δαίμονας -Είναι ένα πολύ καλό επιχείρημα αυτό, έστω και έμμεσο. «Όποιος», λέει, «απιστεί εις την δύναμιν του Χριστού, να δει τι κάνουν απέναντι στον Χριστό οι δαίμονες». Ξαναλέγω είναι έμμεσος απόδειξις. Δεν θα ‘πρεπε εκεί να σταθούμε. Αλλά εν τοιαύτη περιπτώσει, κατά παραχώρησιν μπορούμε κι εκεί να σταθούμε-. Εἴ τις οὐ πιστεύει τοῖς λόγοις, πιστευέτω τοῖς φαινομένοις». «Όποιος δεν πιστεύει στα λόγια», του Ευαγγελίου εννοείται, «να πιστεύσει στα φαινόμενα». Τι δηλαδή; Όπως είναι το φαινόμενο του Πνευματισμού· που φυγαδεύονται οι δαίμονες. Έχει συμβεί πολλές φορές. Μία κυρία, ένας κύριος, πάνε εις το μέντιουμ, στο πνευματιστικό τραπεζάκι. Κι εκεί – πω πω πω, φοβερό…- ας πούμε ότι είναι γυναίκα αυτή η οποία είναι μέντιουμ. Μέντιουμ θα πει μέσον, μεσάζων. Σου λέει αμέσως: «Κυρία μου, βγάλτε τον σταυρό που έχετε στον λαιμό σας». Γιατί; Γιατί την πληροφόρησαν οι δαίμονες ότι δεν θα της αποκαλύψουν τίποτα, εάν ο πελάτης της δεν βγάλει τον σταυρό. «Δεν είναι μία απόδειξις ότι εδώ οι δαίμονες πτήσσουσιν», λέει, «τρομάζουν, παίρνουνε δρόμο μπροστά εις τον Σταυρόν του Χριστού;». Ακόμη, όπως είναι τα μάγια, οι κακοτεχνίες του διαβόλου. Όλα αυτά δείχνουν, όταν πάμε τον Τίμιο Σταυρό, κεραυνώνουμε τους δαίμονες.

Όπως συνέβη κάποτε με εκείνον τον δαιμονισμένο ή τους δαιμονισμένους: «Τί ἐμοί καί σοί, Ἰησοῦ υἱέ τοῦ Θεοῦ». «Τι διαφορά υπάρχει ανάμεσα σε μας -Ποιους; Τους δαίμονες- και σε Σένα, που είσαι ο Υιός του Θεού;». Βλέπετε πώς τρομάζουν οι δαίμονες; Όχι τότε στο Ευαγγέλιο που είναι γραμμένο. Αλλά και τώρα σήμερα όπως σας εξήγησα. Να πας στη μάγισσα, θα σου πει να βγάλεις τον σταυρό σου ή ό,τι άλλο. Και συνεχίζει: «Πολλοὶ κατὰ τὴν οἰκουμένην ἐσταυρώθησαν -ο άγιος Κύριλλος συνεχίζει-, «ἀλλ’ οὐδένα πτήσσουσιν οἱ δαίμονες». «Πολλοί», λέει, «σταυρώθηκαν στην οικουμένη, πολλοί». Ήταν εξάλλου ο ρωμαϊκός τρόπος εκτελέσεως των καταδίκων. Ρωμαϊκός. «Αλλά κανέναν», λέει, «απ’ αυτούς δεν φοβήθηκαν οι δαίμονες». «Τοῦ δὲ ὑπὲρ ἡμῶν σταυρωθέντος Χριστοῦ καὶ τὸ σημεῖον ἰδόντες μόνον τοῦ σταυροῦ πτήσσουσιν οἱ δαίμονες –Παίρνουν δρόμο και φεύγουνε. Μόνο τον σταυρό να δουν· όχι και τον Χριστόν». Όλα αυτά τι είναι; Και συνεχίζει: «Ἔπαθεν οὖν Ἰησοῦς κατὰ ἀλήθειαν ὑπὲρ πάντων ἀνθρώπων– Πράγματι, όταν λέει «κατὰ ἀλήθειαν», σημαίνει πράγματι πέθανε επί του Σταυρού. Δεν είναι φαινομενικός ο θάνατος επί του Σταυρού. Γι΄αυτό και το λέει ο Απόστολος Παύλος· λέγει ότι «ἀπέθανεν ἐπί Ποντίου Πιλάτου», πραγματικά, προσέξτε· κατά τας γραφάς». Αυτό το πήραμε εμείς και το έχομε στο Σύμβολο της Πίστεως. Όπως το λένε οι γραφές. Πέθανε πραγματικά. «Οὐ γὰρ δόκησις ὁ σταυρός –«Δεν ήταν», λέει, «κατά φαντασίαν ο Σταυρός»–, ἐπεὶ δόκησις καὶ ἡ λύτρωσις –τότε θα ήταν κατά φαντασίαν και η σωτηρία. Οὐ φαντασιώδης ὁ θάνατος– «Δεν ήταν κατά φαντασίαν ο θάνατος»–, ἐπεὶ καὶ μυθώδης ἡ σωτηρία –«γιατί τότε θα ήταν και η σωτηρία μας ένας μύθος». Τὸ μὲν οὖν πάθος ἀληθές – Πράγματι πέθανε ο Χριστός επί του Σταυρού. Έτσι αληθεύει και η Ανάστασις–, ἀληθῶς γὰρ ἐσταυρώθη, καὶ οὐκ ἐπαισχυνόμεθα -Πράγματι πέθανε επί του Σταυρού και δεν ντρεπόμεθα να το πούμε-. Ἐσταυρώθη, καὶ οὐκ ἀρνούμεθα, ἀλλὰ μᾶλλον καυχῶμαι λέγων. κἂν γὰρ ἀρνήσωμαι νῦν, ἐλέγχει με οὗτος ὁ Γολγοθᾶς, οὗ πλησίον νῦν πάντες πάρεσμεν – «Αν αρνηθώ, θα με ελέγξει», λέει, «εδώ κοντά μου που είναι ο Γολγοθάς». Ξέρετε, ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, ήταν επίσκοπος Ιεροσολύμων, αυτά τα γράφει γύρω στο 350 μ.Χ. και λέει: «Να, εδώ κοντά μας είναι ο Γολγοθάς». Φοβερή παράδοσις, ότι πέθανε ο Ιησούς επί του Σταυρού κτλ. κτλ.- Ἐλέγχει με τοῦ σταυροῦ τὸ ξύλον –το οποίον είχε βρεθεί από την αγία Ελένη, μόλις 25 χρόνια πιο μπροστά. «Με ελέγχει», λέει, «το ξύλον του Σταυρού» τὸ κατὰ μικρὸν ἐντεῦθεν πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ λοιπὸν διαδοθέν»· «που το κόψανε μικρά μικρά κομματάκια και το σκόρπισαν σε όλη την Οικουμένη». Σήμερα, το μεγαλύτερον τεμάχιον του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται εις το Άγιον Όρος.