Σεισμὸς εἰς τὰς Ἰονίους νήσους τὸ 1953(*)
«Ἐγερθήσεται ἔθνος ἐπὶ ἔθνος καὶ βασιλεία ἐπὶ βασιλείαν, καὶ ἔσονται λιμοὶ καὶ λοιμοὶ καὶ σεισμοὶ κατὰ τόπους· πάντα δὲ ταῦτα ἀρχὴ ὠδίνων» (Ματθ. 24, 7-8)
ΤΙΣ Ἕλλην καὶ Ἑλληνὶς νὰ μὴ κλαύσῃ; Τίς νὰ μὴ θρηνήσῃ; Τίς ἄνθρωπος νὰ μὴ συμμετάσχῃ εἰς τὸ πανελλήνιον πένθος;
Συμφορὰ ἄνευ προηγουμένου ἔπληξε τὰς τρεῖς ὡραίας μυροβόλους νήσους τοῦ Ἰονίου πελάγους, τὴν Ἰθάκην, τὴν Κεφαλληνίαν καὶ τὴν Ζάκυνθον.
«Καὶ φωνὴ σεισμοῦ μεγάλου» ἠκούσθη (Ἰεζ. 3, 12). Ὑποχθόνιοι κρότοι ὡς κρότοι γιγαντιαίας τινὸς σφύρας, ἡ ὁποία ἐσφυροκόπει τὰ ἔγκατα τῆς γῆς. Ἡ γῆ «ἔκλινεν ὡς ὁ μεθύων καὶ κραιπαλῶν» (Ἠσ. 24, 20). Τὸ ἔδαφος ἐσείσθη. Τὰ ὄρη ἐσχίσθησαν, ἰδοὺ κατολισθαίνουν. Βράχοι, ἀμετακίνητοι ἐπὶ αἰῶνας, βιαίως ἀποσπῶνται καὶ ὁρμοῦν πρὸς τὰ κάτω, πρὸς τὴν θάλασσαν, συμπαρασύροντες τὰ πάντα. Ἡ θάλασσα ἀφρίζει. Ἡ γῆ τρέμει. Τὰ μνημεῖα ἀνοίγουν καὶ ξερνοῦν πτώματα. Χωρία καὶ πόλεις κρημνίζονται, κρημνίζονται μετὰ πατάγου. Κρημνίζονται ἐντὸς δευτερολέπτων τὰ ἔργα κόπου καὶ μόχθου πολλῶν γενεῶν. Κονιορτός, σύννεφα σκόνης, ὑψώνονται καὶ σαβανώνουν τὰ ἐρείπια. Καὶ ἐκ τῶν ἐρειπίων φωναὶ σπαρακτικαί. Μητέρες χάνουν τὰ τέκνα των. Τέκνα χάνουν τὰς μητέρας. Ἄνθρωποι φονεύονται. Ἄνθρωποι ἐκπνέουν. Ἄνθρωποι θάπτονται κάτω ἀπὸ σωροὺς λίθων. Ἄνθρωποι τραυματίζονται… Ἄνθρωποι πανικόβλητοι, ἀλλόφρονες φεύγουν πρὸς τὴν παραλίαν, πρὸς τὴν θάλασσαν. Ἐμπρὸς εἰς τὸν κλόνον τῆς γῆς, τὴν τρικυμίαν τοῦ ἐδάφους, ἡ θάλασσα φαίνεται στερεά. Εὐτυχεῖς ὅσοι εὑρεθοῦν ἐπὶ τῆς θαλάσσης, ἐπὶ ἑνὸς μονοξύλου. Κοιτάζουν τὴν ξηρὰν καὶ σταυροκοποῦνται.
Εἰκόνες Ἀποκαλύψεως!
Αἱ τρεῖς νῆσοι μετεβλήθησαν εἰς φρικτοὺς τόπους κολάσεως, ποὺ δὲν θὰ εἶχεν ὑπ᾿ ὄψιν της οὔτε ἡ τολμηρὰ φαντασία ἑνὸς Δάντη περιγράφοντος τὴν κόλασιν.
Τίς Ἕλλην καὶ Ἑλληνὶς νὰ μὴ κλαύσῃ; Τίς νὰ μὴ θρηνήσῃ; Τίς ἄνθρωπος νὰ μὴ συμμετάσχῃ εἰς τὸ πανελλήνιον πένθος;
Οἱ σοφοὶ ἐμωράνθησαν
Ἀγαπητοὶ ἀναγνῶσται! Νέα συμφορὰ ἔπληξε τὴν Ἑλληνικὴν πατρίδα. Ἀλλὰ τίς ἡ αἰτία τῆς νέας συμφορᾶς; Τίς ἡ αἰτία τῶν σεισμῶν; Ἰδοὺ ἐρώτημα ποὺ ἐνδιαφέρει, πρέπει νὰ ἐνδιαφέρῃ, ὅλους μας.
―Τίς ἡ αἰτία τῶν σεισμῶν; Δὲν τὸ ἐμάθετε; Ὁ Ἐγκέλαδος, αἱ ὑποχθόνιοι θεότητες, αἱ αὐθαίρετοι, αἱ τυφλαὶ δυνάμεις, ἡ Τύχη, ἡ Μοῖρα… μᾶς ἔπληξαν σκληρά, ἀπάνθρωπα.
Αὐτὰ ἔγραφον εἰς ἀτελεύτητα ἄρθρα περιγραφῶν τῶν σεισμῶν οἱ πολιτικοὶ συντάκται τῶν ἀθηναϊκῶν ἐφημερίδων καὶ περιοδικῶν. Ἡ Τύχη, ἡ Μοῖρα! Ὡσὰν οἱ δημοσιογράφοι μας νὰ εἶχον μόλις ἀποφοιτήσει ἀπὸ κάποιαν σχολὴν μαγίσσης, ἡ ὁποία τριγυρνᾷ εἰς τὰς συνοικίας τῆς πρωτευούσης. Ἐὰν δὲ ἀφήσωμεν τοὺς δημοσιογράφους καὶ ἐρωτήσωμεν τοὺς ἁρμοδιωτέρους, τοὺς σοφοὺς ἐπιστήμονάς μας, ἀπαντοῦν·
―Σεισμοί; Ἁπλούστατα· φυσικὰ φαινόμενα!
Καὶ ἀρχίζουν τὰς θεωρίας των περὶ πετρωμάτων, καθιζήσεων, κενῶν, τεκτονικῶν σεισμῶν… Ἕνας μάλιστα εἰδικὸς καθηγητής, ἀσχολούμενος μὲ τὴν γεωλογίαν καὶ τοὺς σεισμούς, μετέβη εἰς τὰς νήσους καὶ ἐξήτασε τὰ φαινόμενα, ἐπέστρεψε δὲ εἰς τὴν πρωτεύουσαν καὶ ἤνοιξε τὸ στόμα του καὶ ἐφθέγξατο σοφίας ῥήματα ποὺ διεφώτισαν πλήρως τὸ κοινὸν περὶ τῆς αἰτίας τῶν σεισμῶν. Ἤξευρε καὶ δὲν ἤξευρεν ὁ ἄνθρωπος πότε θὰ γίνουν…
Ταλαίπωροι ἐπιστήμονες! Ἡ Ἑλλὰς σᾶς εὐχαριστεῖ διὰ τὴν …διαφώτισίν σας. Ἀλλὰ θὰ ἠθέλομεν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, οἱ καυχώμενοι διὰ τὰς ἐπιστημονικάς των γνώσεις, τὴν ὥραν τῶν σεισμῶν νὰ εὑρίσκοντο εἰς τὸ Ἀργοστόλιον, καὶ θὰ ἐβλέπομεν ποῦ θὰ ἐξεσφενδονίζοντο τὰ ἐργαλεῖά των, τί θὰ ἔκαναν οἱ ἴδιοι καὶ ποίαν παρηγορίαν θὰ προσέφερον εἰς τὸν λαόν. Ἡ ἐπιστήμη, τὸ εἴδωλόν των, τὰς τραγικὰς ἐκείνας στιγμὰς θὰ συνετρίβετο καὶ οὐδὲ λέξιν θὰ ἦτο εἰς θέσιν νὰ εἴπῃ εἰς τὸν κόσμον. Διὰ τοιούτου εἴδους ἐπιστήμονας δύναται καὶ εἰς τὰς ἡμέρας μας νὰ ἐπαναληφθῇ τὸ ῥητὸν τοῦ προφήτου Ἰερεμίου· «Ἐμωράνθη πᾶς ἄνθρωπος ἀπὸ γνώσεως» (Ἰερ. 10, 14). Ὀρθῶς χρονογράφος καθημερινῆς ἐφημερίδος σχολιάζων τὰς ἀνακοινώσεις τῶν εἰδικῶν ἔγραφε· «Καλὰ οἱ δημοσιογράφοι ἔχουν τὸν Ἐγκέλαδο καὶ διασκεδάζουν. Οἱ ἐπιστήμονες ὅμως, οἱ γεωλόγοι καὶ σεισμολόγοι; Δὲν ἔπαθε μονάχα ὁ σεισμογράφος των ἐξάρθρωσιν. Καὶ ἡ ἐξήγησίς των ἀρκετά ἐξηρθρωμένη. Ἐγνώριζον ―λένε― ἀπὸ καιρό, ὅτι ἡ περιοχὴ αὐτὴ ἦτο… ὥριμος γιὰ καταστροφές· ἤξεραν, ὅτι θὰ γίνουν οἱ σεισμοί, ἀλλὰ δὲν ἤξεραν πότε ἀκριβῶς… Ἑπομένως ἦτο ἀδύνατον νὰ εἰδοποιήσουν τοὺς πληθυσμούς! Ἀλλὰ τότε εἰς τί χρησιμεύουν αἱ γνώσεις των;».
Ἀληθῶς! Τῶν τοιούτων ἐπιστημόνων καὶ ὁ σεισμογράφος καὶ ὁ νοῦς των ἔπαθον ἐξάρθρωσιν τελείαν καὶ ἔγιναν ἀντικείμενα γελοιοποιήσεως. Εἰς βάρος των γελοῦν οἱ ἀγράμματοι χωρικοὶ τῆς πατρίδος μας, οἱ ὁποῖοι δὲν ἐσπούδασαν ἐπιστήμην, διὰ νὰ λέγουν ἀνοησίας καὶ βλακείας, ποὺ οὔτε ἕνα μικρὸ παιδὶ λέγει. Τοὐναντίον τὸ παιδὶ μὲ τὴν ἀθῳότητα τῆς καρδίας του συλλαμβάνει καθαρώτερον τὸ νόημα τῶν τραγικῶν γεγονότων καὶ τὸ βλέπετε νὰ γονατίζῃ καὶ τὰ χείλη του νὰ ψελλίζουν τὴν ὁλόθερμον προσευχήν του· «Χριστέ, σῶσέ μας!…». Καὶ ἀπὸ τὰς προσευχὰς τῶν ἀθῴων τούτων νηπίων σῴζεται ὁ κόσμος. Σῴζεσθε καὶ σεῖς, ἄπιστοι!
Ἐμωράνθησαν οἱ σοφοί μας. Διατί; Διότι ἐξετάζουν, ἐρευνοῦν, σπουδάζουν τὴν φύσιν, περιγράφουν εἰς τόμους ὁλοκλήρους τὰ φυσικὰ καὶ χημικὰ φαινόμενα, ἀναλύουν καὶ συνθέτουν τὰ στοιχεῖα, δεικνύουν τὰ ἠλεκτρόνια, διασποῦν τὰ ἄτομα, ἀνακαλύπτουν τὰ αἴτια καὶ ἐν θριάμβῳ κραυγάζουν· Εὕρομεν, εὕρομεν τὴν ἑρμηνείαν! Ἀλλ᾿ αἱ ἑρμηνεῖαί των εἶνε ἐπιπόλαιοι. Τὰ αἴτια, εἰς τὰ ὁποῖα ἀποδίδουν τὰ διάφορα φυσικὰ φαινόμενα, εἶνε δευτερεύοντα αἴτια, ὄπισθεν τῶν ὁποίων κρύπτονται ἄλλα αἴτια. Μακρά, ἀτελεύτητος ἅλυσις, τῆς ὁποίας οἱ πρῶτοι κρίκοι χάνονται εἰς τὸ ἄπειρον. Καὶ αὐτοί, ὁσονδήποτε καὶ ἐὰν προχωρήσουν, δὲν δύνανται μόνον μὲ τὴν ἐπιστήμην καὶ μόνον μὲ τὰ πολυποίκιλα ἐργαλεῖά των νὰ φθάσουν τὴν ἀρχήν, ν᾿ ἀνακαλύψουν τὴν πρώτην αἰτίαν, τὴν ῥίζαν, ἀπὸ τὴν ὁποίαν προέρχεται ὅλος ὁ φυσικός, ἠθικὸς καὶ πνευματικὸς κόσμος. Τὸ μυστήριον εἶνε ἀπείρως βαθύ! Καὶ τὸ μυστήριον δὲν τὸ ἀποκαλύπτει ἡ λογική, ἀλλὰ κάτι ἀπείρως ἀνώτερον τῆς λογικῆς· ἡ πίστις. Καὶ αὐτοὶ δυστυχῶς δὲν πιστεύουν εἰς τὸν Δημιουργὸν τοῦ παντός· ἤ, ἐὰν πιστεύουν, πιστεύουν κατὰ τὴν φαντασίαν τῆς ὑπερηφάνου, τῆς ὑπερφιάλου διανοίας των, ἡ ὁποία ἀπομονώνει τὸν Θεὸν εἰς κάποιαν γωνίαν τοῦ σύμπαντος ἀδιάφορον, ἀδρανῆ, ἀνενέργητον, διὰ νὰ θεᾶται ἐκεῖθεν τὴν δρᾶσιν τῆς ὕλης καὶ τῶν φυσικῶν στοιχείων, ποὺ εἶνε ἐλεύθερα καὶ παντοδύναμα νὰ κάνουν ὅ,τι θέλουν. Ὁ Θεός, κατ᾿ αὐτούς, δὲν ἀναμιγνύεται ποσῶς! Ἄμεσος ἢ ἔμμεσος ἄρνησις Θεοῦ, ἰδού τὸ ἀποτέλεσμα τῶν θεωριῶν των.
«Σεισμὸς παρὰ Κυρίου»
Ἀλλ᾿ ὁ Θεός, τὸν ὁποῖον πλάθει ἡ νοσηρὰ φαντασία των, δὲν εἶνε ὁ ἀληθινὸς Θεός. Ὁ ἀληθινὸς Θεὸς εἶνε ἐκεῖνος, τὸν ὁποῖον ἀποκαλύπτει ἡ πίστις, ἡ χριστιανικὴ πίστις. Ὁ Θεὸς διὰ τὴν πιστεύουσαν ψυχὴν εἶνε μία ζῶσα πραγματικότης. Εἶνε ὁ Θεὸς ὁ «φέρων τὰ πάντα τῷ ῥήματι τῆς δυνάμεως αὐτοῦ» (Ἑβρ. 1, 3). Εἶνε ὁ Θεὸς ὁ σεισμοκράτωρ κατὰ τὸ «Ὁ ἐπιβλέπων ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ποιῶν αὐτὴν τρέμειν, ὁ ἁπτόμενος τῶν ὀρέων καὶ καπνίζονται» (Ψαλμ. 103, 32). «Θεὸς ἐγγίζων ἐγώ εἰμι, λέγει Κύριος, καὶ οὐχὶ Θεὸς πόρρωθεν», καὶ ἡ μεγαλειώδης αὐτὴ ἀλήθεια διακηρύσσεται τέσσαρας στίχους μετὰ τὴν προφητείαν, τὴν ὁποίαν τὸ Πνεῦμα ἐξέφερε κατὰ τῶν ἀσεβῶν, τῶν ἀμετανοήτων ἁμαρτωλῶν, λέγον διὰ στόματος τοῦ προφήτου Ἰερεμίου· «Ἰδοὺ σεισμὸς παρὰ Κυρίου καὶ ὀργὴ ἐκπορεύεται εἰς συσσεισμόν, συστρεφομένη ἐπὶ τοὺς ἀσεβεῖς ἥξει» (Ἰερ. 23, 19).
«Σεισμὸς παρὰ Κυρίου», λέγομεν! Γελᾶτε, ἄπιστοι, γελᾶτε ἀκούοντες τὴν φωνὴν αὐτὴν τῆς πίστεως, τὰς διαβεβαιώσεις τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ; Μᾶς ὀνομάζετε διὰ τοῦτο μωροὺς καὶ καυχᾶσθε διὰ τὴν ἐπιστήμην σας; Δὲν θέλετε νὰ παραδεχθῆτε τὴν πραγματικὴν Αἰτίαν. Καὶ δι᾿ αὐτὸ ὑψώνετε τὰ εἴδωλά σας, τὰ ἀποτρόπαια εἴδωλα, τὴν σύμπτωσιν, τὴν τύχην, τὴν μοιραίαν ἕνωσιν καὶ σύγκρουσιν τῶν στοιχείων…, διὰ ν᾿ ἀρνηθῆτε, διὰ νὰ ὑβρίσετε τὸν Δημιουργόν. Πόσον ἀλόγως σκέπτεσθε! Ἐὰν σᾶς εἴπῃ τις, ὅτι ἡ λαμπρὰ μηχανὴ παραγωγῆς ῥεύματος ποὺ δίδει φωτισμὸν εἰς ὅλην τὴν πρωτεύουσαν εἶνε αὐθαίρετον προϊὸν τύχης καὶ ὄχι ἔργον ἀνθρωπίνης διανοίας, κανείς μὰ κανείς ἐξ ὑμῶν δὲν εἶνε διατεθειμένος νὰ τὸ πιστεύσῃ. Καὶ ἔχετε δίκαιον. Ἀλλὰ πῶς θέλετε ἡμεῖς νὰ πιστεύσωμεν, ὅτι ἡ γιγαντιαία αὕτη μηχανὴ ποὺ λέγεται φύσις, κόσμος, σύμπαν, ἢ ὅπως ἄλλως θέλετε νὰ τὴν ὀνομάζετε, εἶνε προϊὸν τῆς τύχης; Τίς τὴν φύσιν κατεσκεύασε; Τίς ταύτην κινεῖ; Τίς ταύτην συντηρεῖ; Ἡ τύχη; Ἡ μοῖρα; Ὁ ἐγκέλαδος; Εἰς ποῖον χάος μωρίας καταπίπτετε μὴ θέλοντες νὰ παραδεχθῆτε τὴν φωνὴν τῆς πίστεως, ὅτι ὑπάρχει Θεός, ὅστις παρήγαγε καὶ ἔστησε καὶ ἐπιβλέπει τὴν Μηχανὴν τοῦ σύμπαντος! Ἀλλ᾿ ἀντιλέγετε·
―Ἀφοῦ τὴν φύσιν διευθύνει ἡ πάνσοφος Διάνοια, ὁ Νοῦς, ὁ τὸν κόσμον ποιήσας καὶ διακοσμήσας, διατί αἱ ἀνωμαλίαι τῆς φύσεως; Διατί, συγκεκριμένως, οἱ σεισμοί;
Διότι, ἀπαντᾷ ἡ πίστις, καὶ ταῦτα τὰ φοβερὰ καὶ τρομερὰ φαινόμενα εὑρίσκονται μέσα εἰς τὰ σχέδια τῆς σοφῆς προνοίας τοῦ Θεοῦ καὶ ἐξυπηρετοῦν σκοποὺς ποὺ δὲν εἴμεθα εἰς θέσιν μὲ τὸ μικρό μας μυαλό, σταγόνα ὠκεανοῦ, νὰ ἐννοήσωμεν, ὅπως ἀκριβῶς δὲν εἶνε εἰς θέσιν νὰ ἐξηγήσῃ τὴν σκοπιμότητα τῶν διαφόρων ἐξαρτημάτων μιᾶς πολυπλόκου καὶ πολυδαιδάλου ἠλεκτρικῆς μηχανῆς ἕνας ἀμαθής. Ἀλλ᾿ ἡ ἄγνοια τοῦ σκοποῦ, διὰ τὸν ὁποῖον ὑπάρχει ὁ α ἢ ὁ β τροχός, δὲν σημαίνει καὶ ἔλλειψιν νοῦ, ὅστις κατεσκεύασε τὴν μηχανήν. Εἴμεθα νήπια ἐνώπιον τῆς θείας σοφίας. Καὶ μόνον διὰ τῆς πίστεως εἰς τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ δυνάμεθα νὰ διακρίνωμεν τοὺς λόγους, τοὺς σκοπούς, τῶν τρομερῶν αὐτῶν φαινομένων ποὺ τόσην φθορὰν προκαλοῦν εἰς τὸ ἀνθρώπινον γένος. Καὶ συμφώνως πρὸς τὴν μαρτυρίαν τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, ὡς φαίνεται εἰς τὰς σελίδας τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης (ἰδὲ Ἰὼβ 41, 21· Ἠσαΐου 10, 14· 13, 13· 15, 5· 29, 6· Ἰερεμ. 10, 22· 23, 19· 29, 3· Ἰεζ. 3, 12· Ματθ. 8, 24· 27, 54· Πράξ. 16, 26· Ἀποκ. 11, 13 καὶ 11, 19), οἱ σεισμοὶ ἔχουν σκοπὸν νὰ ἀφυπνίσουν τὰς ψυχάς, νὰ προειδοποιήσουν τὸν κόσμον.
Ἀφύπνισις ψυχῶν
Ν᾿ ἀφυπνίσουν τὰς ψυχάς! Ὁ ἄνθρωπος, ἀγαπητοί, ἠρεμούσης τῆς φύσεως, θεωρεῖ τὸν ἑαυτόν του ἀσφαλῆ, αὐταπατᾶται, λησμονεῖ τὸν Κύριον, γίνεται φίλαυτος, θέτει ὡς κέντρον σκέψεων καὶ αἰσθημάτων τὸ ἄθλιον ἐγώ του καὶ ζῇ ζωὴν ὑλιστικήν, ἀπολαυστικήν, κτηνώδη. Ἡ ψυχὴ τοῦ ὑλιστοῦ καθεύδει, κοιμᾶται. Ποῖος θὰ τὴν ξυπνήσῃ; Τὸ κήρυγμα; Ἀλλὰ τίς ἀκούει; Τίς ἐφαρμόζει τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ; Τίς, κατὰ τὸν προφήτην Ἰερεμίαν, «τίς ἠνωτίσατο καὶ ἤκουσεν;» (23, 18). Διὰ τοῦτο ἄλλο κήρυγμα χρειάζεται, κήρυγμα βροντόφωνον, σάλπιγξ ἀρχαγγελική, σεισμὸς ποὺ θ᾿ ἀνοίξῃ τ᾿ αὐτιὰ καὶ τῶν κωφῶν. Καὶ ὁ σεισμὸς γίνεται. Τίς τώρα δὲν θ᾿ ἀκούσῃ; Ἂς ῥίψωμεν ἕνα βλέμμα εἰς τὰς νήσους.
Ἦτο Κυριακὴ πρωΐ, ἡμέρα ἐκκλησιασμοῦ, δημοσίας λατρείας τοῦ Θεοῦ. Πόσοι ἆράγε ἀπὸ τὰς 110 χιλιάδας καὶ πλέον κατοίκων τῶν τριῶν νήσων ἤκουσαν τὴν στοργικὴν φωνὴν ἑκατοντάδων ἐκκλησιῶν, αἱ ὁποῖαι μὲ τοὺς κώδωνάς των ποὺ ἐκτύπων ἐκάλουν τοὺς ὀρθοδόξους χριστιανοὺς εἰς αἶνον καὶ δοξολογίαν τῆς ἁγίας Τριάδος; Νὰ εἶσθε βέβαιοι, ὅτι μικρὰ μερίς, ἐλάχιστον ποσοστὸν κατοίκων εὑρίσκετο ἐντὸς τῶν ἱστορικῶν ναῶν. Οἱ ἄλλοι; Ὤ οἱ ἄλλοι! Ἄλλοι ἐκάθηντο εἰς τὰς καρέκλας τῶν καφενείων. Ἄλλοι καὶ ἄλλαι μετὰ ξένων παραθεριστῶν, ποὺ μετέφερον τὴν γυμνότητά των μέχρι τῶν ὡραίων νήσων, ἔκαναν τὰ μικτά των λουτρά. Ἄλλοι ἡτοιμάζοντο νὰ λάβουν μέρος ἢ νὰ ἴδουν ποδοσφαιρικὰς συναντήσεις ἀθλητικῶν σωματείων. Ἄλλοι ἐχόρδιζον τὰς κιθάρας των, διὰ νὰ τραγουδήσουν ὄχι τὰ ᾄσματα τοῦ Αἰωνίου, ἀλλὰ τὰ ᾄσματα ποὺ μόνον θέμα ἔχουν τὸν ἔρωτα, τὴν πάνδημον Ἀφροδίτην. Ἄλλοι ἐσχεδίαζον συνοικέσια καὶ γάμους. Ἄλλοι ἐν Κεφαλληνίᾳ προητοιμάζοντο νὰ μεταβοῦν εἰς τὴν ἑορτὴν τοῦ ἁγίου, τοῦ μεγάλου ἀσκητοῦ, τοῦ ὁποίου δυστυχῶς τὸ μὲν ἱερὸν σκήνωμα ἐπὶ αἰῶνας ἔχει γίνει ἀντικείμενον ἀνιέρου ἐκμεταλλεύσεως, ἡ δὲ ἐπὶ τῇ ἐπετείῳ μνήμῃ του πανήγυρις ἐμποροπανήγυρις μᾶλλον ἢ θρησκευτικὴ τελετὴ καὶ μίμησις ἁγίου καὶ ἁγιασμὸς ψυχῶν. Καὶ ἄλλοι…, ἐξ ἐκείνων ποὺ ―ἀλλοίμονον― οὐδὲ αὐτὴν τὴν ἡμέραν τῆς Κυριακῆς σφραγίζουν τὰ βρωμερὰ στόματά των, ἀλλὰ περιϋβρίζουν χυδαίως τὸν Θεὸν καὶ τοὺς ἁγίους, πᾶν ἱερὸν καὶ ὅσιον, μὴ ἀμφιβάλλετε ποσῶς ὅτι ἡ στιγμὴ τοῦ σεισμοῦ θὰ εὗρε πολλοὺς ἐξ αὐτῶν βλασφημοῦντας, ἡ δὲ βλασφημία θὰ ἔμεινεν ἀσυμπλήρωτος εἰς τὰ χείλη των, ὅπως ἀσυμπλήρωτον ἔμεινε καὶ τὸ τηλεγράφημα τοῦ τηλεγραφείου Ἀργοστολίου κατακρημνισθέντος· «Μεγάλη σεισμ…». Ἀσυμπλήρωτοι θὰ ἔμειναν αἱ βλασφημίαι εἰς τὰ στόματα βλασφήμων κατοίκων τῆς νήσου Κεφαλληνίας, οἱ ὁποῖοι δυστυχῶς, κατὰ κοινὴν διαπίστωσιν, ἔχουν τὸ ρεκὸρ τῆς βλασφημίας ἐν Ἑλλάδι. Ἐλαχίστη ἀπόδειξις τούτου ἔστω τὸ ἑξῆς γεγονός. Μορφωμένος(!) Κεφαλλήν, κατέχων ἀξίωμα, τὴν ἑπομένην τῶν σεισμῶν μετέβη εἰς τὴν ἰδιαιτέραν του πατρίδα καί, ὅταν εἶδε τὴν ἀδράνειαν ὡρισμένων κρατικῶν ὀργάνων, ἠγανάκτησε καὶ ἤρχισε νὰ βλασφημῇ συνεχῶς· καὶ εἰς ἄρθρον, εἰς τὸ ὁποῖον ἐδημοσίευσε τὰς ἐντυπώσεις του, κατέληγεν· «Ἔχω ξεβαφτισθῆ ἀπὸ τὶς βλαστήμιες». Φαντασθῆτε· εἰς βλασφημίας ἐξέσπα ἡ ἀγανάκτησις τοῦ ἀνθρώπου, διότι ὁ Α ἢ Β ὑπάλληλος κατὰ τὴν κρίσιν του δὲν ἔπραττε τὸ καθῆκόν του. Καὶ ἔπραττε τὸ καθῆκόν του πλήρως αὐτὸς ὁ κύριος, βλασφημῶν τὸν Θεὸν ἐν ὄψει ἐρειπίων καὶ τῆς γῆς κλονιζομένης. Ἀλλ᾿ ἐὰν ὁ κύριος αὐτὸς καὶ οἱ ὅμοιοί του, ἐντὸς τῆς περιοχῆς τοῦ κινδύνου εὑρισκόμενοι, εἶχον τὸ θράσος νὰ βλασφημοῦν τὰ θεῖα, διὰ νὰ ὑπενθυμίζουν μὲ τὸ σκληροτράχηλόν των τὸ τῆς Ἀποκ. 16, 10-11, ἄλλοι ὅμως κατὰ τὰς στιγμὰς τῶν φοβερῶν σεισμικῶν δονήσεων, ὡς ἔχομεν πληροφορίας, ἔπαυσαν τὴν βλασφημίαν, ἐνεθυμήθησαν τὸν Δημιουργὸν καὶ αἱ γλῶσσαί των, αἱ ὁποῖαι πρὸ μιᾶς στιγμῆς ὕβριζον τὸν Θεόν, τρέμουσαι ἀπηύθυνον πρὸς Αὐτὸν τὰς θερμοτέρας προσευχὰς τῆς μετανοίας, καὶ ἔδιδον ὑπόσχεσιν ἀλλαγῆς βίου. Ἆράγε σωθέντες θὰ τὴν πραγματοποιήσουν; Πάντως τὰς στιγμὰς ἐκείνας σκέψεις Θεοῦ ἐκυριάρχουν εἰς τὰς καρδίας τῶν πολλῶν. Χαρακτηριστικὸν ἦτο καὶ ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον ἀθλητικὴ ἐφημερὶς Ἀθηνῶν ἐδημοσίευσε· Νέος, ἐξ ἐκείνων ποὺ εἶχον μεταβῆ εἰς τὴν νῆσον διὰ νὰ λάβουν μέρος εἰς ποδοσφαιρικὴν συνάντησιν, ἔλεγεν εἰς τὸν συντάκτην τῆς ἐφημερίδος, ὅτι τὴν στιγμὴν ποὺ εἶδε τὰ σπίτια νὰ κρημνίζωνται, τότε ἔκανε τὸν σταυρόν του, τότε διὰ πρώτην φορὰν εἰς τὴν ζωήν του ἐνεθυμήθη τὸν Θεὸν καὶ τοὺς ἁγίους. Ἀλήθειαν ἔλεγεν ὁ νέος, ὁ ὁποῖος καὶ ἐτραυματίσθη ἐκ βλήματος λίθου. Ποῦ ἄλλοτε ὁ νέος νὰ ἐνθυμηθῇ τὸν Θεόν; Εἰς τὰ γήπεδα; Ἀλλὰ τὰ γήπεδα τῆς Ἑλλάδος κατήργησαν τὴν Κυριακὴν καὶ τὸ φοὺτ – μπὼλ ἔγινεν εἴδωλον καὶ ὁ ἀθλητισμὸς τῶν κάτω ἄκρων, τῶν ὀνικῶν λακτισμάτων, ἔγινεν ἡ σύγχρονος θρησκεία τοῦ αἰῶνός μας! Ποῦ ἔννοια καὶ μνήμη Θεοῦ; Ἔπρεπεν ὁ νέος νὰ εὑρεθῇ εἰς τὴν Κεφαλληνίαν, νὰ γίνῃ ὁ σεισμός, νὰ ἴδῃ τὰ βράχια νὰ γλιστροῦν πρὸς τὴν θάλασσαν, διὰ νὰ ἐνθυμηθῇ τὸν Θεὸν καὶ ν᾿ ἀναφωνήσῃ· Θεέ μου…
Ὁ σεισμὸς τιμωρία, ἀφύπνισις ἁμαρτωλῶν, σωτηρία ψυχῶν. Ἀλλ᾿ ἀκούω τὴν ἀντίρρησίν σας·
―Οἱ κάτοικοι τῶν τριῶν νήσων, τὰς ὁποίας ἔπληξαν οἱ σεισμοί, ὑπῆρξαν οἱ ἁμαρτωλότεροι τῶν Ἑλλήνων;
Δὲν διϊσχυριζόμεθα τοιοῦτόν τι. Καὶ ἀλλοῦ, ἐκτὸς τῶν τριῶν νήσων, γίνονται ἁμαρτήματα πολλὰ καὶ ἐγκλήματα ἀκόμη σοβαρώτερα. Δὲν εἶνε οἱ νησιῶταί μας οἱ μόνοι ἁμαρτωλοὶ τῆς Ἑλλάδος. Ὄχι. Ἀλλὰ διὰ τῶν σεισμῶν τούτων δίδεται τώρα σωφρονιστικὸν μάθημα πρὸς ὅλην τὴν Ἑλλάδα, πρὸς ὅλους τοὺς ὁμοίως ἁμαρτάνοντας, εἰς τὰ ὦτα τῶν ὁποίων πρέπει ν᾿ ἀκουσθῇ ἡ φωνὴ τοῦ Κυρίου· «Ἐὰν μὴ μετανοῆτε, πάντες ὡσαύτως ἀπολεῖσθε» (Λουκ. 13, 3). Μελετήσατε, παρακαλῶ, προσεκτικῶς δὶς καὶ τρὶς τὴν περικοπὴν τοῦ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγελίου κεφ. 13 στίχ. 4 – 9, καὶ θὰ πεισθῆτε καὶ θὰ κλαύσετε διὰ τὸ θλιβερὸν μέλλον ποὺ περιμένει ὅλους μας, ὅλους τοὺς μὴ μετανοοῦντας ἀπὸ τὰ πλήγματα τῆς θεϊκῆς τιμωρίας, τῆς σιδηρᾶς ῥάβδου, ἡ ὁποία κτυπᾷ διὰ νὰ σωφρονίσῃ, διὰ νὰ σώσῃ τὰ ἄτακτα τέκνα τοῦ οὐρανίου Πατρός.
Ὑπὸ τὸ φῶς τοῦ θείου λόγου βλέπομεν ὅτι τιμωρητικόν, παιδαγωγικὸν καὶ ἀφυπνιστικὸν χαρακτῆρα εἶχεν ἡ πλήξασα τὰς τρεῖς νήσους τοῦ Ἰονίου πελάγους συμφορά. Ἀλλ᾿ οἱ σεισμοί, οἱ ὁποῖοι συνέβησαν, συμβαίνουν καί, ὅσον προχωροῦν οἱ αἰῶνες, θὰ συμβαίνουν ἀκόμη πυκνότερον ὡς ἐκδηλώσεις τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ κατὰ τῆς ἐν ἀδικίᾳ καὶ ἁμαρτίᾳ ζώσης ἀνθρωπότητος, οἱ σεισμοὶ ὑπὸ τὸ φῶς πάλιν τοῦ θείου λόγου θεώμενοι ἔχουν καὶ ἄλλον παρεμφερῆ σκοπόν, τὸν σκοπὸν νὰ μᾶς προειδοποιοῦν, ὅτι ὁλονὲν καὶ πλησιάζει ἡ ἡμέρα ἐκείνη, ἡ μεγάλη καὶ ἐπιφανής, ἡ ἡμέρα τῆς δευτέρας τοῦ Κυρίου παρουσίας. Τῆς ἡμέρας ἐκείνης, κατὰ τὸ ἀψευδὲς στόμα τοῦ Κυρίου, θὰ προηγηθοῦν σημεῖα διάφορα, μεταξὺ δὲ τῶν ἄλλων σημείων θὰ εἶνε καὶ ἔκτακτος δρᾶσις τῶν φυσικῶν στοιχείων, ὄχι αὐτοβούλως ἀλλὰ κατὰ τὸ σχέδιον τοῦ Θεοῦ κινουμένων καὶ δρώντων. Τὸ εἶπεν ὁ Κύριος καὶ τίς τῶν πιστῶν δύναται ν᾿ ἀμφιβάλλῃ; Θὰ γίνουν «λιμοὶ (=πεῖναι) καὶ λοιμοί (=ἐπιδημίαι)», «σεισμοί τε μεγάλοι κατὰ τόπους». Ἀκόμη δὲ «φόβητρά τε καὶ σημεῖα ἀπ᾿ οὐρανοῦ μεγάλα ἔσται» (Λουκ. 21, 11).
Θὰ μετανοήσωμεν;
Ταῦτα, κύριοι, βεβαιώνει κατηγορηματικῶς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἔχει ἀξίαν ἀπείρως μεγαλυτέραν ἀπὸ τὴν μαρτυρίαν τῶν αἰσθήσεων, ἀπὸ τὰς προβλέψεις καὶ τὰ ἀνακοινωθέντα τῶν ἀστεροσκοπείων καὶ τὰς βεβαιώσεις τῶν ἐπιστημόνων. Ἀλλὰ τίς εἰς τὸν αἰῶνά μας πιστεύει; Οἱ ἄνθρωποι ψυχροί, ἀδιάφοροι, ἄπιστοι θεωροῦν, ὅτι οἱ σεισμοὶ εἶνε ἄσχετοι πρὸς τὴν θέλησιν τοῦ Θεοῦ. Ἄσχετοι; Ἀλλ᾿ ὦ ἄνθρωποι τοῦ αἰῶνός μας, δὲν ἠνοίξατέ ποτε τὸ Εὐαγγέλιον, δὲν ἠκούσατέ ποτε τὸν Ἰησοῦν νὰ διαβεβαιώνῃ, ὅτι οὐδὲ ἓν στρουθίον πίπτει νεκρὸν ἐπὶ τῆς γῆς χωρὶς τὴν θέλησιν Ἐκείνου; Καὶ πῶς θὰ ἔπιπτον ἑκατοντάδες ἄνθρωποι νεκροὶ χωρὶς τὴν θέλησίν Του; Ἄσχετοι οἱ σεισμοὶ πρὸς τὴν θέλησιν τοῦ Θεοῦ; Ἀλλ᾿ ὀλίγον ἀκόμη καὶ θὰ μᾶς εἴπητε, ὅτι καὶ ὁ σεισμὸς ἐπὶ τοῦ λόφου τοῦ Γολγοθᾶ κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς σταυρώσεως τοῦ Χριστοῦ ἦτο ἕνα τυχαῖον γεγονὸς ἄσχετον πρὸς τὴν θέλησιν τοῦ Θεοῦ. Ὀρθολογισταί! παύσατε πλέον τὰς ἀνοησίας σας. Ταπεινωθῆτε πρὸ τῆς ἀληθείας. Ὁ σεισμὸς τοῦ Γολγοθᾶ ὑπῆρξε τὸ ἀποτέλεσμα. Αἰτία τοῦ σεισμοῦ ἦτο τὸ φρικωδέστατον ἔγκλημα ποὺ διέπραξεν ὁ ἄνθρωπος σταυρώσας τὸν Θεάνθρωπον. Ἡ γῆ ἐπὶ τούτῳ ἔφριξεν. Ὁ λόφος τοῦ Αἵματος ἐσείσθη. Αἱ πέτραι ἐσχίσθησαν. Τὰ μνημεῖα ἠνεῴχθησαν…
Παρόμοια φαινόμενα δὲν παρετηρήθησαν καὶ κατὰ τὰς ἡμέρας τῶν σεισμῶν τῶν τριῶν νήσων; Τίς ἡ αἰτία; Ἂς εἴπωμεν, ἂς κηρύξωμεν τὴν ἀλήθειαν, τὴν πικρὰν ἀλήθειαν. Αἰτία εἶνε ἡ ἐκ νέου σταύρωσις τοῦ Ἰησοῦ ἐν μέσῳ τοῦ ἔθνους μας, τοῦ περιουσίου λαοῦ τῆς Ἑλλάδος! Σταύρωσις, ἡ ὁποία λαμβάνει χώραν καθημερινῶς ἐνώπιον τῶν ὀφθαλμῶν μας, σταύρωσις διὰ τῆς χριστεμπορίας ἀρχιερέων καὶ ἱερέων, σταύρωσις διὰ τῆς ἀδικίας, ἁρπαγῆς καὶ ποικίλης ἐκμεταλλεύσεως τῶν ἀδελφῶν μας, σταύρωσις διὰ στυγερῶν ἐγκλημάτων πρωτοφανῶν διὰ τὴν Ἑλληνικὴν ψυχήν, σταύρωσις διὰ μοιχείας, πορνείας καὶ πάσης ἄλλης ἀκαθάρτου πράξεως, σταύρωσις διὰ ὅρκων ψευδῶν καὶ ματαίων, σταύρωσις πρὸ παντὸς διὰ τῆς ἐπαράτου βλασφημίας, ἡ ὁποία οὐδὲ λεπτὸν τῆς ὥρας παύει εἰς τὸν φλοιὸν αὐτὸν τῆς γῆς ποὺ κατοικοῦμεν.
Καὶ μόνον διὰ τὴν τελευταίαν αὐτὴν ἁμαρτίαν θὰ ἔπρεπε νὰ ὑψωθοῦν πελώρια τὰ κύματα τῆς Μεσογείου καὶ νὰ καλύψουν τὸν Ὄλυμπον, θὰ ἔπρεπε ν᾿ ἀνοίξῃ ἡ γῆ τῆς Ἑλλάδος νὰ μᾶς καταπίῃ ὅλους, κλῆρον καὶ λαόν, ὡς ἀναξίους τῆς χριστιανικῆς μας κλήσεως. Ἀλλ᾿ ὁ Κύριος μακροθυμεῖ. Καὶ περιμένει τὴν μετάνοιάν μας. Καὶ ἀνέχεται νὰ Τὸν ἐμπτύωμεν. Καὶ τώρα σείει ὄχι ὅλην τὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ μόνον μίαν γωνίαν αὐτῆς, τὰς τρεῖς νήσους, τὰς σείει πρὸς σωφρονισμὸν τῶν ὑπολοίπων.
Θὰ σωφρονισθῶμεν; Θὰ μετανοήσωμεν; Ἰδού τὸ πρόβλημα.
Ἐπιστροφὴ εἰς Χριστὸν
Συναμαρτωλοί μου ἀδελφοὶ Ἕλληνες! Εἰς τὰς ἡμέρας μας σημεῖα τῶν καιρῶν, εἰς τὰς ἡμέρας μας εἰκόνες Ἀποκαλύψεως. Ἐπὶ τῆς κορυφῆς τοῦ ὄρους Αἴνου τῆς Κεφαλληνίας ἐνεφανίσθη ἕνας ἐκ τῶν ἀγγέλων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι κρατοῦν τὰς τρομερὰς σάλπιγγας, ἐστάθη μόνον ἐπ᾿ ὀλίγα δευτερόλεπτα καὶ ἐσάλπισε καὶ ἐσείσθησαν οἱ νῆσοι, καὶ ἠκούσθη ἡ φωνή του· Ἕλληνες, μετανοεῖτε!
Αὐτό ἦτο τὸ μήνυμα τῶν σεισμῶν. Καὶ τὸ μήνυμα αὐτὸ τῆς ἀρχαγγελικῆς σάλπιγγος θὰ ἔπρεπε μὲ τὰς κεραίας τῆς πίστεως νὰ τὸ συλλάβῃ πρώτη ἡ Ἐπίσημος Ἐκκλησία. Ναί, οἱ ταγοὶ τῆς Ἐκκλησίας ν᾿ ἀκούσουν, νὰ δώσουν πρῶτοι τὸ παράδειγμα τῆς ἀλλαγῆς τρόπου ζωῆς, τῆς μετανοίας καὶ ἐπιστροφῆς εἰς τὰς ἀρχαίας μορφὰς τοῦ χριστιανισμοῦ, ὡς αὗται ζωγραφίζονται εἰς τὰς σελίδας τοῦ βιβλίου τῶν Πράξεων τῶν ἀποστόλων. Ἐὰν δὲν μετανοήσῃ ἡ Ἱεραρχία, πῶς θὰ μετανοήσῃ ὁ λαός; Οἱ ἐπίσκοποι πρῶτοι ἔστωσαν παράδειγμα μετανοίας, καὶ ἔπειτα νὰ καλέσουν τὸν λαόν, ἄρχοντας καὶ ἀρχομένους, καὶ νὰ τοὺς ὁμιλήσουν μὲ τὴν γλῶσσαν τῆς ὠμῆς εἰλικρινείας, μὲ τὴν γλῶσσαν ἑνὸς Χρυσοστόμου, ὁ ὁποῖος, ὅταν ἐπὶ τῶν ἡμερῶν του ὡς ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως συνέβη σεισμός, ἀνῆλθεν εἰς τὸν ἄμβωνα καὶ εἶπε τοὺς ἑξῆς ἀθανάτους λόγους. «Ἐνθυμεῖσθε διαρκῶς ἐκείνην τὴν νύκτα τοῦ σεισμοῦ. Οἱ μὲν ἄλλοι πάντες ἐφοβήθησαν τὸν σεισμόν, ἐγὼ δὲ ὄχι τὸν σεισμόν, ἀλλὰ τὴν αἰτίαν τοῦ σεισμοῦ. Μὲ ἐννοήσατε τί θέλω νὰ εἴπω; Οἱ μὲν ἐφοβοῦντο μήπως πέσῃ ἡ πόλις καὶ ἀποθάνουν· ἐγὼ δὲ ἐφοβούμην καὶ ἔτρεμον, ὅτι ὁ Δεσπότης ἡμῶν Θεὸς ὀργίζεται διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν. Δὲν εἶνε φοβερὸν τὸ ν᾿ ἀποθάνωμεν, ἀλλὰ τὸ ὅτι ἁμαρτάνομεν καὶ παροξύνομεν τὸν Θεόν…» (Ἑ.Π. Μἂὼὃὸ 48, 1030· Ε.Π.Ε. 25[93],584) Καὶ ὁ ἱ. Χρυσόστομος δὲν ἠρκεῖτο νὰ εἴπῃ γενικῶς, ὅτι τιμωρούμεθα διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, ἀλλὰ κατερχόμενος ἐκ τοῦ ὕψους εἰς τὰς λεπτομερείας τῆς ζωῆς εἶχε τὸ θάρρος ν᾿ ἀναφέρῃ συγκεκριμένας περιπτώσεις ἁμαρτημάτων, ἀρχόμενος τοῦ ἐλέγχου ἐκ τῶν βασιλικῶν ἀνακτόρων καὶ φθάνων μέχρι τῆς τελευταίας καλύβης. Καὶ οὕτω κηρύττων καὶ ἐλέγχων ἐπροκάλει τὰ δάκρυα, τὴν μετάνοιαν, τὴν σωτηρίαν. Ὦ ἀλησμόνητοι χρόνοι τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, ποῦ εἶσθε;
Αὐτὸ τὸ ἡρωϊκὸν παράδειγμα θὰ ἔπρεπε νὰ μιμηθῇ καὶ σήμερον ἡ Ἐκκλησία. Ἀλλὰ δυστυχῶς ἡ ἐπίσημος ἐκκλησία ἔχασε καὶ τὴν πολύτιμον αὐτὴν εὐκαιρίαν πρὸς δημιουργίαν ῥεύματος μετανοίας. Ἠρκέσθη ἁπλῶς εἰς ἔκδοσιν ἐγκυκλίου ἀτόνου, κοσμικοῦ ἐν πολλοῖς χρώματος, εἰς περιφορὰν δίσκων καὶ διενέργειαν ἐράνων, εὐεργεσίαν μόνον σωμάτων, λησμονήσασα ὅτι «τὸ ἔλεος τῆς ψυχῆς εἶνε ἡ ψυχὴ τοῦ ἐλέους». Ὤ, ἂς τὸ κηρύξωμεν μὲ ὅλην τὴν δύναμιν· Ἡ δραστηρία ἐνέργεια διὰ τὴν ἐπιστροφὴν τοῦ λαοῦ μας εἶνε τὸ ὕψιστον καθῆκον, ἡ ὑψίστη εὐεργεσία, τὴν ὁποίαν ἐν τοῖς χαλεποῖς τούτοις καιροῖς δύναται νὰ προσφέρῃ ἡ Ἐκκλησία. Χωρὶς τὴν ἐπιστροφὴν αὐτὴν οἰκοδομοῦμεν καὶ ἀνοικοδομοῦμεν ἐπὶ τῆς ἄμμου. Χωρὶς τὴν ἐπιστροφὴν αὐτὴν τὰ πάντα καὶ οἱ πάντες κινδυνεύουν. Χωρὶς τὴν ἐπιστροφὴν αὐτὴν τὰ δεινά μας δὲν θὰ παύσουν, οἱ δὲ σεισμοὶ τοῦ Ἰονίου πελάγους εἶνε τὰ προανακρούσματα μεγαλυτέρων συμφορῶν, ποὺ φέρουν τὰ δάκρυα εἰς τοὺς ὀφθαλμοὺς παντὸς πατριώτου.
Ἀδελφοὶ καὶ πατέρες, μὴ αὐταπατώμεθα. Πᾶσα ἄλλη προφητεία, ὅτι τὸ κακὸν θὰ περάσῃ κ.λπ., ἐφ᾿ ὅσον ἄρχοντες καὶ ἀρχόμενοι ἐμμένομεν ἐν ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν, εἶνε ψευδοπροφητεία τοῦ χειρίστου εἴδους, ὁμοία μὲ ἔνεσιν εἰς ψυχορραγοῦντα. Δὲν ἀκούετε; Ἐντείνατε τὴν προσοχὴν καὶ ἀκούσατε. Ἰδοὺ ἀκούεται τὸ ποδοβολητὸν καλπαζόντων κιτρίνων ἵππων τῆς Ἀποκαλύψεως μὲ τοὺς ξιφήρεις ἱππεῖς των κραυγάζοντας. Τί κραυγάζουν; Τρέμομεν νὰ τὸ εἴπωμεν ὡς ἁμαρτωλοί…
Ὦ Ἑλλάς, φιλτάτη μας πατρίς, ἐκ τῶν ἀλλεπαλλήλων συμφορῶν σου μία ἡ διέξοδος· ἡ μετάνοια. Μετανόησον. Καὶ τότε μὴ φοβοῦ! Ἄσειστος θὰ παραμείνῃς ἐν μέσῳ γῆς σειομένης καὶ πιπτόντων ἀστέρων.
Χριστ. Σπίθα, φ. 147/Αὔγουστος 1953, βλ. καὶ βιβλίο «Σεισμοκράτωρ» σελ. 13-31